Երևան, 23.Նոյեմբեր.2025,
00
:
00
ՀՐԱՏԱՊ


12 առարկաների առաջին նմուշները, առանց որոնց այսօր կյանքը պատկերացնել հնարավոր չէ

ԼԱՅՖ

Shabat.am-ը գրում է.

12  Առաջին հեռակառավարման վահանակը

Ո՞վ կարող է այսօր պատկերացնել կյանքն առանց այս առարկայի։ Դե իսկ առաջին հեռակառավարման վահանակը հայտնագործվել է դեռ 1956թ․-ին ամերիկացի Ռոբերտ Ադլերի կողմից։ Հեռակառավարման առաջին վահանակը մեխանիկական էր ու հեռուստաալիքները փոխելու և ձայնը կառավարելու համար ուլտրաձայներ էր օգտագործում։ Դա հետևյալ կերպ էր աշխատում. դու սեղմում ես կոճակը, այն հարվածում է թիթեղին ու տարբեր հաճախականության ձայներ արձակում։

 11  Առաջին կպչուն ժապավենը

Չնայած իր հայտնի «Սկոչ» անունին, ինչը թարգմանաբար նշանակում է «շոտլանդական», այս առարկան ամենևին էլ Շոտլանդիայում չէ, որ ստեղծվել է։ Այն հայտնագործվել է գերմանացի դեղագործ Օսկար Տրոպլովիցի կողմից 1901թ.-ին։ Հայտնագործությունը «լեյկոպլաստ» անունն ուներ և նախատեսված էր վնասված մաշկի համար։

Խնայելու համար ընկերությունը սկզբում սոսինձը միայն ժապավենի կողքի հատվածներին էր քսում։ Հենց այդ պատճառով ամերիկացիներն առաջին կպչուն ժապավենը «սկոչ» անվանեցին՝ ի պատիվ շոտլանդական ժլատության։

 10  Սերիական արտադրության առաջին օճառը

Հիգիենայի այնպիսի արտադրանքն, ինչպիսին օճառն է, հայտնի է դեռ բաբելոնյան ժամանակններից։ Սակայն առաջին սերիական արտադրանքը, որը ստեղծվեց «Ivory soap» անունով, արտադրվեց 1879թ․-ին հայտնի «Procter & Gamble» ընկերության կողմից։  Ի դեպ, այս սերիայի առաջին նմուշը վաճառքի հանվեց 10 ցենտով։

 9  Առաջին քիմիական լուցկիները

Քեզ կթվա, որ լուցկիները Երկրի  վրա  գոյություն ունեն այնքան ժամանակ, որքան  գոյություն են ունեցել մարդիկ։ Առաջին լուցկիները, սակայն, ստեղծվել են 1805թ․-ին ֆրանսիացի քիմիկոս Ժան Շանսելի կողմից։ Սրանք փոքրիկ փայտյա ձողիկներ էին, որոնք վառվում էին ծծմբի, կալիումի աղի և կինաբարի գլխիկների՝ կոնցենտրացված ծծմբային թթվի հետ հպումից։ Իսկ 1826թ․-ին անգլիացի քիմիկոս Ջոն Ուոքերը հայտնագործեց մեզ արդեն ծանոթ ծծմային լուցկիները։

 8  Ատամի առաջին խոզանակը

Ժամանակակից ատամի խոզանակների նախատիպերն առաջին անգամ արտադրվել են Վիլյամ Էդիսի կողմից 1780թ.-ին, ինչևէ, դրա համար առաջին արտոնագիրը ստացել է ամերիկացի Ուոդսվորֆը 1850թ.-ին։ Թերևս կզարմանաք՝ իմանալով, որ այսպիսի խոզանակները պատրաստվում էին սիբիրյան վարազի մազերից, իսկ դրանց բռնակը՝ ոսկորից։

 7  Առաջին փրկարար բարձիկները

Առաջին անգամ այսպիսի հարմարանք աշխարհը տեսավ 1967թ.-ին ԱՄՆ-ում։ Այն ժամանակ ամերիկացիները հազվադեպ էին օգտագործում ամրագոտիները, այդ իսկ պատճառով նորարարությունը, որը հնարավորություն տվեց ամրագոտիները չկապած ուղևորներին պաշտպանվել բախման ժամանակ, չափազանց մեծ պահանջարկ ուներ։

 6  Սափրվելու առաջին ածելին

Ամեն ինչ սկսեց նրանից, որ մի անգամ ամերիկացի Քինգ Ժիլետի ածելիի սայրերը բթացան, իսկ վարսավիրանոց գնալու և այն սրելու ժամանակ չկար։ Այդ ժամանակ նա հանճարեղ մի բան մտածեց. նա ածելին սեղմեց երկու թիթեղների միջև այնպես, որ դրսի կողմում հայտնվեցին դրա երկու սայրերը։ Բռնակն ամրանում էր առանձին՝ ածելուն ուղղահայաց դիրքով։ Այո՛, հենց սա էր ժամանակակից ածելու նախատիպը։

 5  Առաջին թերմոսը

Ջեյմս Դյուարը զբաղվում էր սեղմած գազերի (ազոտ, թթվածին, ջրածին) երկար պահպանման խնդրով, ու դրա համար նա նեղ բերանով կոլբայի տեսքով հատուկ անոթ ստեղծեց։ Ջերմամեկուսացման որակը բարձրացնելու համար ներքին հատվածը գիտնականն արծաթի բարակ շերտով ծածկեց։ Իսկ այդ ընթացքում գերմանացի Ռեյնոլդ Բերգերն արագորեն հասկացավ, որ այս հայտնագործությունից կարելի է կոմերցիոն շահ ունենալ։ Հնարամիտ գործարարն ընկերություն հիմնեց և սկսեց վակուումային տափակաշշեր արտադրել, որոնք ունեին բաժակ-կափարիչներ ու հերմետիկ խցաններ։

 4  Առաջին պահածոները

Սննդային տարբեր մթերքներն այս հրաշալի միջոցով պահպանելու մեթոդը մարդկությանը հայտնի դարձավ ֆրանսիացի Նիկոլա Ֆրանսուա Ապպերի շնորհիվ։ Առաջին պահածոները մրգային խյուսով, արգանակով, ապուրներով լցված ապակյա տարաններ էին։ Ավելի ուշ Ապպերը բացեց սեփական խանութը Փարիզում և թողարկեց պահածոյացման մասին իր հեղինակած գիրքը։ Այսպիսով, այս հանճարեղ հայտնագործության մասին շուտով իմացավ ողջ աշխարհը։

 3  Առաջին գնդիկավոր գրիչը

Գնդիկավոր գրչի հայտնաբերումը պաշտոնապես թվագրվում է 19-րդ դարի վերջին: 1888թ. այս օրը՝ հոկտեմբերի 30-ին, դրա պատենտն ստացավ Ջոն Լաուդը, իսկ 1916-ին՝ Վան Վետչեն Ռայսբերգը: 
Իսկ ժամանակակից գրիչների նախատիպը ստեղծվել է հունգարացի լրագրող Լասլո Բիրոյի կողմից 1931թ.-ին, իսկ արտոնագրվել է դրանից մի ամբողջ 7 տարի հետո միայն։ Ի դեպ, Արգենտինայում, որտեղ շատ տարիներ ապրել է լրագրող-գյուտարարը, այսպիսի գրիչները կոչվում են «բիրոներ»՝ ի պատիվ գյուտարարի։

 2  Առաջին թվային տեսախցիկը

Ինժեներ Ստիվեն Սասունը, ով աշխատում էր «Kodak» ընկերությունում, ստեղծեց առաջին թվային տեսախցիկը դեռ 1975թ.-ին։ Տեսախցիկը գրեթե 3 կիլոգրամ էր կշռում և հնարավորություն էր տալիս 100x100 չափի լուսանկարներ անել։ Նրանք, ովքեր օգտագործում էին այս սարքը, պետք է հրեշտակային համբերություն ունենային, որովհետև յուրաքանչյուր կադրը ֆիքսելու համար 23 վայրկյան էր պահանջվում։

 1  Առաջին բժշկական ներարկիչը

Հետաքրքիր է իմանալ, որ ժամանակակից ներարկիչների նախատիպերը կաուչուկի մխոցներից էին պատրաստվում, որի ներսում տեղադրվում էր կաշվից ու ասբեստից պատրաստված լավ հարմարեցված մխոցը, որից մետաղական առանցքակապ էր ցցված։ Միաժամանակ մխոցի մի ծայրին ամրացվում էր ամբողջական ասեղը։ Քանի որ մխոցը թափանցիկ չէր, դեղի չափաբաժնի ճիշտ չափը նախապես էր չափվում։

Թմրաշրջանառության դեպք է բացահայտվել․ երիտասարդներ են ձերբակալվել Կանխվել է հրդեհի տարածումը դեպի տուն Քաղաքների մթնոլորտային օդում փոշու պարունակությունը նոյեմբերի 9-15-ը․ Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոն 1 զոհ, 3 վիրավոր․ նոր մանրամասներ Երևանում տեղի ունեցած խոշոր ավտովթարից Հայ ըմբիշները 2 մեդալ են նվաճել Դեաֆլիմպիկ խաղերում Ո՞ր երկրներում են կենտրոնացած ոսկու ամենախոշոր պաշարները Ռոսսոտրուդնիչեստվոն ՀՀ-ում հայտարարել է հայտադիմողների ընդունելություն՝ Ռուսաստանի բուհերում և քոլեջներում կրթություն ստանալու համար 2026–2027 ուսումնական տարում․ Մհեր ԱվետիսյանՀանրապետության գլխավոր տոնածառի լույսերը կվառվեն դեկտեմբերի 14-ին Գիտնականները պարզել են աշխարհի ամենագեղեցիկ կղզիներից մեկում տասնյակ հազարավոր ցնցումների պատճառները Իսրայելը ոչնչացրել է ՀԱՄԱՍ-ի 5 բարձրաստիճան անդամների․ Նեթանյահու «Բարսելոնայի» վերադարձը «Կամպ Նոու» հաղթական էր` 4:0 (տեսանյութ) ՌԴ-ում ձերբակալել են СВО զինծառայողներից գումար շորթող հանցախմբին ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարը պարգևատրվել է Ղրղզստանի Հանրապետության պետական պարգևով Ադրբեջանից մինչև ԱՄԷ․ Իրանը շրջապատված է ավելի առաջադեմ ռազմաօդային ուժերով Ռուս լրագրողներին չի թույլատրվել մասնակցել Մերցի մամուլի ասուլիսին G20 գագաթնաժողովի ժամանակ Իրանի նախագահը հրամանագիր է ստորագրել արժույթի անվանական արժեքի վերաբերյալ Ճամբարակ-Թթուջուր հատվածում բռնկված հրդեհի 3-րդ օջախում շարունակվում են հրդեհաշիջման աշխատանքները, կիրառվում են անօդաչուներ Ի՞նչ են քննարկել հայ փորձագետները Բաքվում Բազմաթիվ երկրներ հրաժարվել են մեզ զենք վաճառել՝ մտածելով, որ կօգտագործենք ՀՀ տարածքից դուրս. Փաշինյան ՀայաՔվեի վարչության անդամներն այսօր այցելեցին Ալավերդի․ Հրայր ԿամենդատյանՆոյեմբերի 24-ին Ուկրաինայի հարցով ԵՄ արտակարգ գագաթնաժողով է նախատեսվել. Կոշտա Թուրքիան դատապարտել է Հունաստանի՝ ԵՄ հարթակում ծովային քարտեզ պարտադրելու փորձը Իսրայելը կրկին հարվածել է Լիբանանին Արամ Ա Վեհափառը հովվապետական երկար այցելություններից հետո վերադարձավ Մայրավանք Մի' վճարեք ապօրինի տեղադրված կանգնակների տեղում կայանելու համար. Երևանի քաղաքապետարան «Ամառային գիշերվա երազ» ներկայացումով եզրափակվեց Շեքսպիրյան 17-րդ միջազգային փառատոնը Բերդում միջին բրոնզեդարյան խեցեղեն է հայտնաբերվել. գտածոները 4000 տարվա պատմություն ունեն Խոշոր ավտովթար է տեղի ունեցել, վարորդը վիրավոր է Մեր նպատակն է, որ մեր պետությունը գոյություն ունենա 100 տարի, 500 տարի, 1000 տարի և դրանից անդին. Փաշինյան Շիրակի, Տավուշի և Արագածոտնի թեմերի նախաձեռնությամբ Մայր Աթոռում մատուցվում է Սուրբ և Անմահ Պատարագ Վաշինգտոնի խաղաղության ծրագիրը կքննարկվի Ժնևում. DPA Խուսափե’ք խոզանների այրումից, մի’ վնասեք էկոհամակարգը. ՆԳ նախարարությունը հորդորում է Կարևոր, որ նոր Սահմանադրության ընդունման հանրաքվեն տեղի ունենա 2026 թվականի խորհրդարանական ընտրություններից հետո Նիկոլ Փաշինյանը հերթական նոր ձևաչափն է հնարել, որպեսզի կարողանա ելույթ ունենալ հազարավոր մարդկանց առաջ․ Էդմոն Մարուքյան Զելենսկին հաստատել է առաջիկա հանդիպումները՝ Թրամփի ծրագրի քննարկման շրջանակում Թուրքիայի ՆԳՆ-ն թույլատրել է հետաքննություն սկսել Անկարայի քաղաքապետի նկատմամբ Մահացել է H5N5 թռչնի գրիպի շտամով վարակված առաջին մարդը․ ԱՄՆ Լուկաշենկոն ներում է շնորհել Բելառուսում դատապարտված 31 ուկրաինացու Հղիություն կրելու և վերարտադրողական օժանդակ տեխնոլոգիաներ կիրառելու համար սահմանված տարիքային շեմը կհանվի․ ինչ է քննարկվելու ԱԺ-ում Օդի ջերմաստիճանը Լոռիում, Տավուշում և Սյունիքում աստիճանաբար կբարձրանա ևս 1-2 աստիճանով ԱՄՆ-ում United Airlines-ի ավիավթարի պատճառը պարզվել է․ Boeing 737-ը բախվել է խափանված մետեոզոնդի Գայլերի ոհմակը Արգինա գյուղում հոշոտել է գյուղացիներին պատկանող 43 ոչխարների Հայաստանի տարածքում որևէ անկլավ չկա և երբևէ չի եղել. Արմեն Մանվելյան Նախիջևանի բնակիչները 2026 թվականի հունվարի 1-ից 10 տարով կազատվեն որոշ հարկերից Եվրոպայում հերթական թանգարանն են կողոպտել Զելենսկին հաստատել է ամերիկյան ծրագրով բանակցությունների պատվիրակության կազմը Վիետնամում ջրհեղեղների հետևանքով զոհվածների թիվը հասել է 55-ի Բրազիլի նախկին նախագահ Բոլսոնարուն է ձերբակալվելԽոշոր վթար՝ Արագածոտնում, բախվել են «Toyota», «ՎԱԶ 2121» և «DAF» բեռնատար, վիրավորներից մեկը տեղափոխվել է Երևան Ահասարսուռ դեպք․ Արմավիրում մայրը և տատը մեղադրվում են արտաամուսնական կապից հետո ծնված երեխային խեղդամաh անելու համար