Ծանոթ հարիսայի պատմության անծանոթ էջերը
ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՀարիսան հայկական ազգային կերակրատեսակ է։ Այն պատրաստելու համար ցորենի ձավարը և հավի, ոչխարի կամ տավարի միսը կճուճի մեջ թոնրում եփում են՝ փայտե թիակով հարելով մինչև մածուցիկ զանգված դառնալը։ Ուտելիս վրան լցնում են հալած յուղ, երբեմն նաև համեմունքներ։ Հնում համարվել է ծիսական ու տոնական կերակուր, և պատրաստել են հանդիսավոր օրերին (հարսանիք, ժողովրդական տոներ և այլն), կերել են մեծամասամբ կիրակի առավոտյան, ինչպես, ի դեպ, խաշը։
Հարիսան համարվել է Նավասարդյան ուտեստ: Այն ամբողջ գիշեր եփել են Նավասարդ ամսի մեկին (օգոստոսի 11), երբ հայերը համաժողովրդական տոնախմբությամբ նշել են Նոր տարին: Հարիսան ծիսական ուտեստ լինելուց բացի նաև դասվել է զորաց ուտեստների դասին: Այդ շիլայանման ուտեստը եղել է հայոց բանակի հիմնական ուտեստներից մեկը, քանի որ շատ սննդարար է և ունի օգտակար հատկություններ:
Բացի դա, հայերը ռազմական հաղթանակները նշել են հենց հարիսայի սեղանների շուրջ: Այս ամենից բացի, այն նաև առօրյա սննդակարգում է եղել շատ հարգի: Հարիսայի պատրաստման ընթացքը երկար է և դժվար: Միսը ձավարի հետ լավ եփում են` անընդհատ հարելով փայտե թիակով, մինչև համասեռ զանգված ստացվի, որից էլ առաջացել է ուտեստի անվանումը` հարիսա: Մատուցելիս ավելացվում է յուղ: Հարիսան Հայաստանի տարբեր վայրերում տարբեր կերպ են պատրաստում:
Տարածված է նաև դրա մի այլ տարատեսակը` քաշիկան: Դա հարիսայի տեսակ է, որ պատրաստվում է թոնրի մեջ և պատրաստման ժամանակ չի խառնվում: Հայերը դրա մեջ խորհուրդ են դրել: Ամանորյա հարիսան չի կարելի խառնել, որպեսզի նոր տարին խառնակ չլինի և խաղաղություն տիրի:
Հարիսայի հետ կապված նաև ավանդապատումներ կան: Ըստ դրանցից մեկի, երբ Գրիգոր Լուսավորիչը Խոր վիրապից դուրս է եկել, մտել է Վաղարշապատ և վաթսուն օր շարունակ քարոզ կարդացել տեղի հեթանոս հայերին, որոնք հետաքրքրությամբ լսել են նրան։
Աղքատներին ճաշ տալու համար նա հրամայում է գյուղացիներին ձավար, յուղ ու ոչխարներ բերել։ Ապա մորթել է տվել ոչխարները, մեծ-մեծ կաթսաներ դրել կրակին և միսն ու ձավարը լցրել մեջը։ Այնուհետև հրամայել է շիլա պատրաստողներին խառնել կաթսայում եղածը, այսինքն՝ հարել շիլան։
Ըստ այդ ավանդության, հենց այսպես էլ առաջացել է հարիսա անվանումը։ Այնուամենայնիվ, պետք է ընդունել, որ հայերը այդ շիլան եփել են նաև նախաքրիստոնեական շրջանում, և, ամենայն հավանականությամբ, այն ժամանակ էլ է այն կոչվել հարիսա, այսինքն՝ հարված:
Հարիսան, որպես ուտեստ, մեծ դեր է խաղացել Մուսա լեռան ինքնապաշտպանության ժամանակ, քանի որ լեռան լանջին պաշտպանվող մուսալեռցիները, բացի ցորենից ու գառան մսից, ուտելու ուրիշ ոչինչ չեն ունեցել: Եվ հարիսան փրկել է նրանց:
Ներկայիս Մուսալեռ գյուղը հիմնելուց հետո ամեն տարի սեպտեմբերի երրորդ կիրակի օրն այստեղ հարիսա են եփում և նման կերպ նշում Մուսա լեռան հաղթական ինքնապաշտպանությունը: Հարիսան եփելու իրավունք ունի միայն 14 մուսալեռցի ընտանիք, և այդ իրավունքը ժառանգաբար անցնում է հորից որդուն:
Վերջին շրջանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն հարիսան ճանաչել է որպես թուրքական ազգային կերակուր: Սա արդեն գնահատվել է որպես սխալ որոշում, որովհետև հայերը հարիսա են եփել դեռ այն ժամանակ, երբ թուրքերը դեռ որպես ազգ ձևավորված չեն եղել:
Բացի դա, նրանք չեն կարող հարիսա ունենալ, քանի որ նրանց ծանոթ չի եղել հացահատիկը, տվյալ դեպքում՝ ձավարը:
Что объединяло молодежь Капана? «Паст»
Нет недостатка сенсации: о чем «говорят» налоговые показатели? «Паст»
Армянский народ не может терпеть посягательства на национальные ценности: «Паст»
WSJ: Израиль обсуждает возобновление поставок гумпомощи в Газу
Сотрудницу «Русского дома», задержанную по делу о вербовке наемников, освободили из СИЗО 
IDram и IDBank участвовали в Career City Fest
Ким Чен Ын назвал «священной миссией» участие северокорейских солдат в боях в Курской области
Бриллиантовые браслеты на ноге Ким Кардашьян стали причиной критики 
СК: По факту получения телесного повреждения в результате взрыва мины инициировано уголовное производство
Brent подорожала до $67,1 за баррель
Курсы валют в Армении
«Вклад сюникцев в Великую Победу: незабвенный подвиг» : Научно-практическая конференция в Капане 
В Канаде пройдут досрочные парламентские выборы
Письмо выжившего пассажира «Титаника» ушло с молотка за рекордные 300 000 фунтов стерлингов
Ucom представил свои ценности и карьерные возможности на Career City Fest в Ереване
Украина и США договорились не учитывать уже оказанную помощь Вашингтона в соглашении о полезных ископаемых
Экс-подругу попавшего в секс-скандал принца Эндрю жестко отругали за пост о самоубийстве Вирджинии Джуффре
Турист, посетивший Чикаго, сорвал в лотерее джекпот на более чем 3 млн. долларов
Al Masirah: при ударе США по центру мигрантов в Йемене погибли 30 человек
Yonhap: КНДР подтвердила участие своих войск в войне
Трамп снова призывает Путина «прекратить стрельбу» и заключить «сделку»
Никол Пашинян отказался комментировать вопрос о возможности подписания мирного договора в Москве
AFP: ХАМАС открыт для соглашения по освобождению всех заложников в обмен на 5 лет прекращения огня
Житель Зоракана получил ранение, подорвавшись на мине
Ватикан: Похороны Папы Римского посетили 200 000 человек
Компании «FlyOne Armenia» и «Ширак Авиа» выступили с совместным заявлением: Обеспокоены решением правительства
В результате взрыва в порту в Иране есть погибшие и раненые
Погода в Армении
Сын заместителя директора ЦРУ погиб на войне в Украине
Пашинян хочет предать забвению Геноцид? «Паст»
Факельное шествие - большая кость в горле властей: «Паст»
Проблемы Никола Пашиняна снаружи, внутри и..... «более внутри»: «Паст»
Почему Аршак Карапетян уехал в Сочи? «Паст»
Какой конфликт произошел между Ара Абрамяном и послом Армении в России? «Паст»
Армения должна углублять связи с РФ, Ираном и Индией во всех сферах: «Паст»
Заявление ANCA: Решительно осуждаем позорное отступление Трампа от признания Геноцида армян со стороны США
Представители малого и среднего бизнеса вновь провели акцию протеста в Ереване
Посол РА в Австрии: Армения вносит большой вклад в международные усилия по предотвращению геноцидов
Генпрокурор Армении констатировала рост преступности в стране
Новая акция в магазинах ECCO от IDBank и Idram
Politico: Госдеп ликвидирует бюро, курировавшее переговоры по климату
Reuters: Трамп предложит Саудовской Аравии купить оружие США на $100 млрд
TF1: напавшего на учеников лицея во Франции поместили в психбольницу
Россия ударила по многоэтажке в Павлограде, несмотря на призыв Трампа прекратить атаки: Три человека погибли, 8 ранены
«Признание геноцида - это долг не только армян, но и всего человечества»,-заявил Арман Варданян
Минобороны Пакистана указало на угрозу применения ЯО в конфликте с Индией
Al Jazeera: 60 палестинцев погибли из-за атаки Израиля в секторе Газа
Зеленский: спор в Белом доме не помог ни Украине, ни США
Король Нидерландов призвал «вооружиться до зубов» ради мира и безопасности
В Ливане и Сирии прошли мероприятия в память о жертвах геноцида армян: президент Ливана выступил с заявлением 
