Ереван, 06.Ноябрь.2025,
00
:
00
Русский
Հայերեն English
ВАЖНО
Британские ученые разработали алмазный источник энергии, который работает 6000 лет Шойгу Армену Григоряну: Ситуация на Южном Кавказе требует нашего постоянного внимания Politico: Руководства Еврокомиссии и Бельгии проведут кризисную встречу по российским активам В Непале в результате схода лавины погибли по меньшей мере 7 человек Водители, управляющие автомобилем с иностранными правами в течение 3 месяцев после въезда в РА, будут оштрафованы Апелляционный суд США разрешил штату Флорида ограничить покупку недвижимости гражданами Китая Зохран Мамдани одержал победу на выборах мэра Нью-Йорка В Ереване стартует третья Неделя моды: столица снова становится центром креатива, дизайна и вдохновения «Где, как не в Армении, можно найти лучшую школу света?»: Выставка «От Вана до Парижа», посвящённая армянскому импрессионизму Расходы на нужды МВД в Армении в 2026 году сократят Трамп объяснил, почему пошлины не заставят Путина закончить войну В медучреждениях Еревана лечатся 9 студентов, пострадавших при ДТП близ Агарцина


Ծանոթ հարիսայի պատմության անծանոթ էջերը

ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Կիսվել

Հարիսան հայկական ազգային կերակրատեսակ է։ Այն պատրաստելու համար ցորենի ձավարը և հավի, ոչխարի կամ տավարի միսը կճուճի մեջ թոնրում եփում են՝ փայտե թիակով հարելով մինչև մածուցիկ զանգված դառնալը։ Ուտելիս վրան լցնում են հալած յուղ, երբեմն նաև համեմունքներ։ Հնում համարվել է ծիսական ու տոնական կերակուր, և պատրաստել են հանդիսավոր օրերին (հարսանիք, ժողովրդական տոներ և այլն), կերել են մեծամասամբ կիրակի առավոտյան, ինչպես, ի դեպ, խաշը։ 

Հարիսան համարվել է Նավասարդյան ուտեստ: Այն ամբողջ գիշեր եփել են Նավասարդ ամսի մեկին (օգոստոսի 11), երբ հայերը համաժողովրդական տոնախմբությամբ նշել են Նոր տարին: Հարիսան ծիսական ուտեստ լինելուց բացի նաև դասվել է զորաց ուտեստների դասին: Այդ շիլայանման ուտեստը եղել է հայոց բանակի հիմնական ուտեստներից մեկը, քանի որ շատ սննդարար է և ունի օգտակար հատկություններ: 

Բացի դա, հայերը ռազմական հաղթանակները նշել են հենց հարիսայի սեղանների շուրջ: Այս ամենից բացի, այն նաև առօրյա սննդակարգում է եղել շատ հարգի: Հարիսայի պատրաստման ընթացքը երկար է և դժվար: Միսը ձավարի հետ լավ եփում են` անընդհատ հարելով փայտե թիակով, մինչև համասեռ զանգված ստացվի, որից էլ առաջացել է ուտեստի անվանումը` հարիսա: Մատուցելիս ավելացվում է յուղ: Հարիսան Հայաստանի տարբեր վայրերում տարբեր կերպ են պատրաստում:

Տարածված է նաև դրա մի այլ տարատեսակը` քաշիկան: Դա հարիսայի տեսակ է, որ պատրաստվում է թոնրի մեջ և պատրաստման ժամանակ չի խառնվում: Հայերը դրա մեջ խորհուրդ են դրել: Ամանորյա հարիսան չի կարելի խառնել, որպեսզի նոր տարին խառնակ չլինի և խաղաղություն տիրի: 

Հարիսայի հետ կապված նաև ավանդապատումներ կան: Ըստ դրանցից մեկի, երբ Գրիգոր Լուսավորիչը Խոր վիրապից դուրս է եկել, մտել է Վաղարշապատ և վաթսուն օր շարունակ քարոզ կարդացել տեղի հեթանոս հայերին, որոնք հետաքրքրությամբ լսել են նրան։ 

Աղքատներին ճաշ տալու համար նա հրամայում է գյուղացիներին ձավար, յուղ ու ոչխարներ բերել։ Ապա մորթել է տվել ոչխարները, մեծ-մեծ կաթսաներ դրել կրակին և միսն ու ձավարը լցրել մեջը։ Այնուհետև հրամայել է շիլա պատրաստողներին խառնել կաթսայում եղածը, այսինքն՝ հարել շիլան։ 

Ըստ այդ ավանդության, հենց այսպես էլ առաջացել է հարիսա անվանումը։ Այնուամենայնիվ, պետք է ընդունել, որ հայերը այդ շիլան եփել են նաև նախաքրիստոնեական շրջանում, և, ամենայն հավանականությամբ, այն ժամանակ էլ է այն կոչվել հարիսա, այսինքն՝ հարված:

 Հարիսան, որպես ուտեստ, մեծ դեր է խաղացել Մուսա լեռան ինքնապաշտպանության ժամանակ, քանի որ լեռան լանջին պաշտպանվող մուսալեռցիները, բացի ցորենից ու գառան մսից, ուտելու ուրիշ ոչինչ չեն ունեցել: Եվ հարիսան փրկել է նրանց: 

Ներկայիս Մուսալեռ գյուղը հիմնելուց հետո ամեն տարի սեպտեմբերի երրորդ կիրակի օրն այստեղ հարիսա են եփում և նման կերպ նշում Մուսա լեռան հաղթական ինքնապաշտպանությունը: Հարիսան եփելու իրավունք ունի միայն 14 մուսալեռցի ընտանիք, և այդ իրավունքը ժառանգաբար անցնում է հորից որդուն: 

Վերջին շրջանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն հարիսան ճանաչել է որպես թուրքական ազգային կերակուր: Սա արդեն գնահատվել է որպես սխալ որոշում, որովհետև հայերը հարիսա են եփել դեռ այն ժամանակ, երբ թուրքերը դեռ որպես ազգ ձևավորված չեն եղել: 

Բացի դա, նրանք չեն կարող հարիսա ունենալ, քանի որ նրանց ծանոթ չի եղել հացահատիկը, տվյալ դեպքում՝ ձավարը:

Կիսվել
Лента новостей
«Россия и Армения укрепляют стратегическое сотрудничество через новый железнодорожный маршрут» Уважаемые военные разведчики, вы гордость нашей страны․ Аршак КарапетянИнтервью председателя правления IDBank Мгера Абраамяна для Khaleej TimesБританские ученые разработали алмазный источник энергии, который работает 6000 летШойгу Армену Григоряну: Ситуация на Южном Кавказе требует нашего постоянного вниманияPolitico: Руководства Еврокомиссии и Бельгии проведут кризисную встречу по российским активамНаграждение архиепископа Езраса Нерсисяна президентом России Владимиром Путиным - четкий месседж правительству РА (видео) Корпоративный кредитный портфель Америабанка превысил отметку в 1 триллион драмовВ Непале в результате схода лавины погибли по меньшей мере 7 человекВодители, управляющие автомобилем с иностранными правами в течение 3 месяцев после въезда в РА, будут оштрафованыАпелляционный суд США разрешил штату Флорида ограничить покупку недвижимости гражданами КитаяЗохран Мамдани одержал победу на выборах мэра Нью-ЙоркаВозможности и перспективы сотрудничества бизнеса и банковской системы в Сюникской области – IDBank Главное, чтобы был хаос и потрясения։ «Паст»Самое широкое 5G-покрытие в Армении: сеть Ucom охватывает более чем 94 % населения Почему российские студенты приезжают в Армению и что они здесь будут делать? «Паст»Абрам Овеян: вклад каждого народа вплетён в великое полотно российской истории На Западе тоже начинают «умывать руки» от Никола Пашиняна? «Паст»Как будет называться партия Самвела Карапетяна? «Паст»В Ереване стартует третья Неделя моды: столица снова становится центром креатива, дизайна и вдохновения«Где, как не в Армении, можно найти лучшую школу света?»: Выставка «От Вана до Парижа», посвящённая армянскому импрессионизму Расходы на нужды МВД в Армении в 2026 году сократятТрамп объяснил, почему пошлины не заставят Путина закончить войнуВ медучреждениях Еревана лечатся 9 студентов, пострадавших при ДТП близ АгарцинаУчёные раскрыли загадку изумрудной мумииТрамп о «Томагавках» для Украины: «На самом деле нет»Адвокат: Геворк и Амбарцум Нерсисяны дали показания - ждем решенияЦены на нефть повышаются«Россия понимает и действует»: в Армению приедут волонтеры - филологи и педагоги Стипендиаты фонда «Музыка во имя будущего» приняли участие в международном фестивале «Москва встречает друзей» Наша Церковь вынуждена защищаться от преследований на территории нашей страны: «Паст»Британцы пытаются усилить свое влияние вокруг Армении: «Паст»У властей Армении нет карт-бланша в вопросе «наличия политзаключенных»: «Паст»Трамп-младший посетит Армению: «Паст»«Окно Овертона»: технология манипуляции против святости: «Паст»Еще один мост между народами Министр обороны Армении не принял участия в мероприятии на уровне СНГАрсен Гукасян помещен под домашний арестНовая кампания к Дню сбережений: IDBank Генеральный директор Ucom Ральф Йирикян представил видение развития телекоммуникаций в эпоху искусственного интеллекта Разъяснение Нарека Карапетяна: Как можно снизить тариф для населения на 3 драма?Почти 50 человек стали жертвами урагана «Мелисса» в странах Карибского бассейнаУкраинские беспилотники атаковали ТЭЦ в Орле: Минобороны сообщило о 130 дронах, сбитых над регионами РоссииUBPay начала сотрудничество с сервисом денежных переводов iSendСирануш Саакян: «Заявление Рубена Варданяна имеет важное юридическое значение»Армянские тяжелоатлеты завоевали малые медали в ДурресеСуд одобрил отмену дачи показаний Нетаньяху в воскресенье в связи с поминками его тестяВперёд в будущее: Toyota обещает электромобиль с рекордным пробегом и сверхбыстрой зарядкойПредставители Армении удостоились наград на первой Международной премии «Евразия» в Москве Политические камикадзе: чем напугают армянский народ? «Паст»
Вся лента »
Самое популярное
1 Британцы пытаются усилить свое влияние вокруг Армении: «Паст» 2 Трамп-младший посетит Армению: «Паст» 3 Власти хотят «продать» обществу предвыборную услугу за счет Самвела Карапетяна? «Паст» 4 Наша Церковь вынуждена защищаться от преследований на территории нашей страны: «Паст» 5 Украинские беспилотники атаковали ТЭЦ в Орле: Минобороны сообщило о 130 дронах, сбитых над регионами...
Опрос