Վրաց-ադրբեջանական մեղրամիսը

 

– Վրաց–ադրբեջանական հարաբերություններն այսօր, կարելի է ասել, բարձր մակարդակի են: Եվ ակտիվորեն երկուստեք զարգացնում են դրանք: Հարաբերությունները հիմնականում պայմանավորված են առևտրատնտեսական և էներգետիկ բլոկի համագործակցությամբ:

 

Եթե հաշվի առնենք, որ ավելի քան 90%–ով Վրաստան գազի մատակարարումն իրականացվում է Ադրբեջանի կողմից, որ ներդրումների ծավալով Ադրբեջանն առաջին երկիրն է Վրաստանի համար, իսկ առևտրաշրջանառությամբ` երկրորդ գործընկեր երկիրը (առաջինը Թուրքիան է), ապա կարող ենք հասկանալ, թե Վրաստանի համար Ադրբեջանն ինչպիսի կարևորություն է ներկայացնում:

 

Փաստորեն Ադրբեջանը դառնում է թելադրող` լինի երկրի ներքին տնտեսական զարգացումների, թե արտաքին քաղաքականության առումով: Եվ քանի որ այս ամենին մասնակից է նաև թուրքական կողմը, քանզի առկա է եռակողմ համագործակցության շրջանակ, առավել ազդեցիկ են դառնում օր օրի Ադրբեջանի դիրքերը Վրաստանում: Եվ վերջին 8–10 տարիներին դրանք բավականին ուժգնացել են:

 

Սակայն Վրաստանի ներկա իշխանությունները շատ լավ հասկանում են, որ նման կախվածությունը իր հետ բերում է նաև բացասական երևույթներ, թեև` առարկայական քայլեր չեն ձեռնարկում դեմն առնելու համար: Հիշենք. անցյալ տարվա բանակցությունները «Գազպրոմի» հետ` Վրաստան մատակարարվող գազի ծավալների հետ կապված, իրականություն չդարձան: Ադրբեջանական կողմը կրկին միջամտեց և Վրաստանի համար գազի գինը իջեցրեց: Նաև խոստացան ավելացնել ծավալները: Այդպես էլ արեցին. պակասող տարեկան 500 մլն խորանարդ մետր գազը ևս իրենք մատակարարեցին: Արդյունքում «Գազպրոմը» դուրս մղվեց այս շուկայից:

 

 

– Կարծում եմ ոչ միայն գնի խնդիրն էր, այլև առկա էր քաղաքական ենթատեքստ: Բանն այն է, որ նախընտրական շրջան էր, և իշխող կուսակցությունը չգնաց այդ քայլին: Հանրությանը ցույց տվեց, որ իրենք չեն որդեգրել ռուսամետ դիրքորոշում ու հրաժարվեցին ռուսական գազից: Քանզի, գիտենք, որ Վրաստանում բավականին մեծ են հակառուսական տրամադրությունները:

 

 

– Այս հարցով, գիտեք, ընթանում են բանակցություններ, նույնիսկ Հայաստանում ստեղծվել է հատուկ գործակալություն: Վրացական կողմը ևս պատրաստակամ է, հայտարարել է, որ եթե նույնիսկ մասնավոր ընկերությունները զբաղվեն դրանով, իրենք չեն միջամտի: Արդեն իսկ որոշակի փորձնական ծավալներ արտահանվում են: Կարծում եմ` որքան էլ ադրբեջանական կողմը միջամտի, նաև եթե հաշվի առնենք, որ արդեն հետևում են մնացել ընտրությունները, շատ է մեծ հավանականությունը, որ գործարքը տեղի կունենա` իրանական գազը մեծ ծավալներով կառաքվի Վրաստան` Հայաստանի տարածքով:

 

 

– Այնպես չէ, որ դադարեցված է շինարարությունը, գրեթե այն ավարտված է: Պարզապես թուրքական հատվածում կան որոշակի խնդիրներ: Բայց, ինչպես իրենք են հայտարարում, դա էլ շուտով կլուծվի և կփորձարկեն երկաթգիծը: Թեև 2011 թվականից խոսում են այդ երկաթգծի շահագործման մասին: Ճիշտ է, 4–5 տարի է հետաձգվում է, բայց հիմա հայտարարում են, որ բացումը շուտով կլինի: Տեսնենք:

 

 

– Չեմ կարծում, որ վրացական կողմը ձգձգի, որովհետև Վրաստանին հիմնականում Ադրբեջանն է սուբսիդավորել, և այդ առումով նա իր գործն առավել կազմակերպված է անում: Իհարկե, սկզբից գումարները մսխվեցին, հետո նորից տրամադրեցին: Այսպես ասած` եղան գումարների խնդիրներ:

 

 

– Ընդհանուր առմամբ ոչ կարելի է այդ հարբերությունը դրական համարել, ոչ էլ շատ բացասական: Ուղղակի երկու երկրների միջև բարձր մակարդակի տնտեսական–քաղաքական հարաբերությունները, բնականաբար, ազդում են նաև հասարակությունների ու մարդկանց շփումների վրա: Գիտեք` այսօր Թուրքիայում մեծ թվով վրացիներ են աշխատում: Սա էլ պետք է ազդի այդ հարաբերությունների վրա: Եթե, այնուամենայնիվ, կոնֆլիկտներ լինում են, ապա դրանք կրում են ընդամենը տեղային բնույթ, ոչ ավելին: