Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին օրենքը՝ չափազանց խնդրահարույց ու վտանգավոր. «Փաստ»
ОБЩЕСТВО
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
2025 թվականի հոկտեմբերի 20-ից ուժի մեջ մտած «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» նոր օրենքը Հայաստանում դարձել է հանրային դիսկուրսի առանցքային թեմաներից մեկը՝ առաջ բերելով մասնագիտական, հանրային և քաղաքական լայնածավալ քննարկումներ ու բազում հարցադրումներ։
Չնայած իշխանությունների կողմից օրենսդրական փոփոխության նպատակ է հռչակվել բարձրացնել կրթության և գիտության ոլորտի արդյունավետությունը, արդիականությունը և միջազգային համահունչությունը, սակայն նոր օրենքի մի շարք դրույթներ առաջացնում են լրջագույն մտահոգություններ՝ կապված ինչպես համակարգային բարեփոխումների հիմնավորվածության, այնպես էլ կրթական ինքնավարության, ակադեմիական ազատությունների, ֆինանսավորման մեխանիզմների, կառավարման մոդելների ու գիտության զարգացման ռազմավարական ուղղությունների հետ։ Այս համատեքստում անհրաժեշտ է համապարփակ և բազմաշերտ վերլուծություն՝ օրենքի խնդրահարույց կողմերը ողջ խորությամբ դիտարկելու, դրանց հնարավոր հետևանքները և ռիսկերն արձանագրելու համար։
Նախ՝ նոր օրենքն իր կառուցվածքով և բովանդակությամբ ակնհայտորեն միտված է բարձրագույն կրթության ոլորտի կառավարման մոդելի արմատական վերափոխման. այն փոխում է բուհերի և գիտական հաստատությունների կառավարման ավանդական սկզբունքները՝ փոխարինելով դրանք ավելի կենտրոնացված և պետական վերահսկողությանը ենթակա մեխանիզմներով։ Օրենքի մի շարք դրույթներ սահմանում են, որ բուհերի կառավարման բարձրագույն մարմինները ձևավորվում են ոչ միայն համալսարանական համայնքի, այլև կառավարության նշանակումների հիման վրա, ինչը բազմակի անգամ նվազեցնում է բուհերի ինքնավարության մակարդակը։ Այս փոփոխությունը լուրջ մտահոգություն է առաջացնում թե՛ գիտակրթական շրջանակներում, թե՛ հասարակական լայն շերտերում, քանի որ ակադեմիական ինստիտուտների ինքնավարությունը համարվում է որակյալ կրթության բացառիկ գրավական։
Չնայած օրենքում խոսվում է ինքնավարության մասին, բայց այնքան խիստ վերահսկողության մեխանիզմներ են գործարկվում, որ այս պայմաններում բուհական հաստատությունների ինքնավարության մասին խոսելն ուղղակի անիմաստ է։ Կարելի է գլխի ընկնել, որ նման մոտեցում որդեգրվել է այն պատճառով, որ մի շարք բուհեր ուղղակի չկարողանան դիմանալ ներկայացվող պահանջներին, ու ճանապարհ բացվի որպես գունագեղ նպատակ հռչակված ակադեմիական քաղաքի ստեղծման համար, որի կազմում, ըստ նախնական պատկերացումների, պետք է լինի ընդամենը 8 բուհ, որոնք կլինեն խիստ վերահսկելի։
Իրականում բարձրագույն կրթության արդյունավետությունը կախված է նրանից, թե որքանով են բուհերը ազատ իրենց ռազմավարության, կրթական ծրագրերի մշակման, ներքին կառավարման և ֆինանսական կառավարման հարցերում։ Երբ կառավարությունը ստանում է կտրուկ մեծացված վերահսկողություն, առաջանում է ակադեմիական ազատությունների սահմանափակման վտանգ, ինչը կարող է հանգեցնել նաև գաղափարական կարծրայնացման, նորարարության անկման և միջազգային հեղինակության նվազման։
ԱՐՍԵՆ ՍԱՀԱԿՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
Популизм уже семь лет грызет основы нашей государственности
Результаты выборов в Молдове – тревожный сигнал для Армении: «Паст»
Откровенный намек: пояс, который затянем: «Паст»
Серьезные проблемы в программах поддержки, предусмотренных для арцахцев: «Паст»
Армянская Апостольская Церковь - последний барьер против политического «беспредела»: «Паст»
76-летний Ричард Гир едва не довёл до обморока ведущую шоу The View
В Армении при спонсорской поддержке Юнибанка прошёл открытый чемпионат по скалолазанию
Адвокат: В Армении происходит правовой террор
АНО «Евразия» в Апаране: помощь получили сотни карабахцев
Песков: Ни Путин, ни Трамп не хотят собираться только ради встречи и зря терять время
Эрмитажу передано керамическое панно «Блокадный Эрмитаж» художника Товмаса Тамразяна
Палата адвокатов Армении обратится к международным структурам в связи с нарушением прав адвокатов в стране
Idram объявляет о партнерстве с ведущей мировой криптобиржей Bybit в сфере инновационных платежей
В КНР назвали достижимым устранение трений с США в торговле
IDsalary – Удобный и выгодный инструмент
Экс-мэра Стамбула Имамоглу обвиняют в шпионаже
Глава МТУИ Армении и посол Казахстана обсудили вопросы коммуникаций
Sputnik Армения: «Маршрут Трампа» обсуждается в российско-армянском диалоге на высшем уровне: Копыркин
Обновленный центр продаж и обслуживания Ucom вновь открылся по адресу: ул. Комитаса, 8
Трамп заявил о прекращении торговых переговоров с Канадой из-за рекламы с Рейганом
Учёные предупреждают: Земля может стать смертельно опасной для человека уже в этом веке
Трамп: США перейдут к операциям против наркокартелей в Латинской Америке
Пашинян хочет сделать Армению ГД-вской: «Паст»
В Вагаршапате ГД не сможет победить: «Паст»
Генеральный директор Ucom Ральф Йирикян выступил на тему цифровой безопасности
Быть главой оппозиционной общины в Армении означает стать мишенью: «Паст»
Россия меняет правила: вопрос армянских водителей решается: «Паст»
Где рождается фарфор: Цзиндэчжэнь встречает мир на керамическом фестивале
Палата адвокатов Армении осудила уголовное преследование в отношении адвоката Александра Кочубаева
В Калифорнии самолёт совершил аварийную посадку на футбольном поле, задев женщину
Зеленский отбыл с визитом в Норвегию
Вопрос решается на самом высоком уровне: Россия продолжит быть площадкой для работы армянских экспедиторов
Кобахидзе: Присутствие Армении и Азербайджана на форуме в Тбилиси подтверждает наше общее видение по Южному Кавказе
Асадов: Мирное соглашение между Азербайджаном и Арменией, можно сказать, готово, остались последние нюансы
NBC News: Пентагон ужесточил контакты своих сотрудников с Конгрессом США
Юнибанк выпустит карты по детским рисункам
Урок финансовой грамотности с Idram Junior
Антипропагандистские «инструменты» власти тоже хорошо изношены: «Паст»
Аршак Карапетян собирается назвать имена: «Паст»
Пытается оказать психологическое давление перед выборами в Вагаршапате: «Паст»
При поддержке Ucom завершился технологический саммит Silicon Mountains 2025
Западная «змея» начинает проглатывать сама себя: «Паст»
ЧМ: Артур Давтян, Гамлет Манукян и Мамикон Хачатрян вышли в финал
События в Гюмри направлены на то, чтобы запугать армянский народ и вновь сломить его волю
Черногория приостановила безвизовый въезд для граждан Армении
В Ереване стартует третья Неделя моды: столица снова становится центром креатива, дизайна и вдохновения
Праздник «Классная дружба» объединил детей, педагогов и наставников
Россия и США пока не начинали готовить встречу Путина и Трампа в Будапеште
Не такая уж тёмная материя? Загадочное вещество может оставлять красные и синие «отпечатки» на свете
«Армения — это чудо с потрясающими горами и древними монастырями» — СМИ 
