Իրանը կիզակետում է պահում Թրամփի ուղուն առնչվող երեք խնդիր. The Jamestown Foundation
ПОЛИТИКАՍեղմեք ԱՅՍՏԵՂ, լրացրեք օնլայն հայտը և մոռացեք հոսանքի վարձի մասին
Սպիտակ տանը օգոստոսի 8-ին ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի մասնակցությամբ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի միջև անցկացված հանդիպումը հանգեցրեց խաղաղության հասնելու և «Թրամփի ուղու հանուն միջազգային խաղաղության և բարգավաճման» (TRIPP) ձևավորման համատեղ պարտավորության: Հայաստանի և Ադրբեջանի խաղաղության հասնելու համատեղ պարտավորությունը լուրջ մտահոգություն է առաջացրել նրանց հարավային հարևան Իրանում: Հիմնախնդրի մասին գրում է The Jamestown Foundation-ը։
«Իրանի արտգործնախարարությունը ողջունել է Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև կնքված խաղաղության համաձայնագիրը՝ նշելով, որ Կովկասում խաղաղությունն ու կայունությունը օգուտ են բերում տարածաշրջանի բոլոր երկրներին: Միևնույն ժամանակ, նախարարությունը մտահոգություն է հայտնել արտաքին միջամտության բացասական ազդեցության վերաբերյալ նրանց ընդհանուր սահմանների վրա: Այսպես կոչված «արտաքին միջամտությունը» վերաբերում է ԱՄՆ-ի կողմից TRIPP համաձայնագրի միջնորդությանը և ամերիկյան ընկերությունների ենթադրվող մասնակցությանը միջանցքի կառուցմանն ու կառավարմանը: «Ընդհանուր սահմանները» վերաբերում են Իրանի և Հայաստանի միջև 40 կիլոմետրանոց սահմանին: Իրանը, ըստ ամենայնի, մտահոգված է, որ ԱՄՆ-ի մասնակցությունը երթուղու կառուցմանը կվտանգի դրա տարանցումը Իրան-Հայաստան սահմանով:
Թեհրանը միաժամանակ մտահոգված է, որ TRIPP-ի շինարարությունն ու վերահսկողությունը ամերիկյան ընկերություններին հանձնելը Իրանին շրջապատելու և զսպելու ԱՄՆ ջանքերի մի մասն է: Այս մտահոգությունները սրվել են 12-օրյա իսրայելա-իրանական պատերազմից և հունիսի 21-ին Իրանի միջուկային օբյեկտների ԱՄՆ ռմբակոծությունից հետո: Փաշինյանի քաղաքական ընդդիմությունը Հայաստանում ևս իր աջակցությունն է հայտնել Իրանի TRIPP-ի դեմ արտահայտվելուն: Ադրբեջանին Նախիջևանի էսկլավ մուտք գործելու մասին համաձայնագիրը Հայաստանի տարածքով անորոշություն և անհանգստություն է առաջացել Երևանում, որոշ հայեր դա համարում են արտաքին ճնշման տակ պարտադրված զիջում կամ նույնիսկ սպառնալիք իրենց երկրի ինքնիշխանությանը։
Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեքշիանի օգոստոսի 19-ին Հայաստան կատարած այցի ժամանակ հայ պաշտոնյաները վստահեցրել են, որ նախագիծը սպառնալիք չի ներկայացնի Իրանի և Հայաստանի միջև ընդհանուր սահմանին կամ երկու երկրների միջև տարանցիկ փոխադրումներին։ Al Arabiya-ին տված հարցազրույցում Ալիևն հայտարարել է. «Որոշ լրատվամիջոցներում շատ լուրեր էին շրջանառվում, որ Ադրբեջանը պլանավորում է օկուպացնել Զանգեզուրը կամ կտրել Իրան-Հայաստան սահմանը։ Դա բացարձակ սուտ է»։
Իրանը կիզակետում է պահում Թրամփի երթուղուն առնչվող երեք խնդիր։ Նախ, Իրանն ակնկալում է, որ Միացյալ Նահանգների մասնակցությամբ Նախիջևան մուտք գործելու ցանկացած ճանապարհ պետք է գտնվի Իրան-Հայաստան սահմանից որքան հնարավոր է հեռու՝ իրանական տարածքի գաղտնիությունն ու անվտանգությունն ապահովելու համար։
Երկրորդ, TRIPP-ը կհատի Իրան-Հայաստան մայրուղին, որի կառուցմանն օգնում են իրանական ընկերությունները։ Իրանը ցանկանում է երաշխիքներ ստանալ, որ այս խաչմերուկում Իրանի և Հայաստանի միջև առևտրի վրա որևէ խոչընդոտ կամ սահմանափակում չի լինի։ Ինժեներական տեսանկյունից, վերգետնյա կամ ստորգետնյա անցման կառուցումը կարող է վերացնել այդ մտահոգությունները։
Երրորդ, Իրանը շեշտել է, որ երթուղին պետք է լինի Հայաստանի իրավասության ներքո։ Թեհրանը ցանկանում է երաշխիքներ ստանալ, որ TRIPP-ի ԱՄՆ-ի կողմից մոնիթորինգը և ստուգումը չի տարածվի Իրան-Հայաստան տարանցիկ երթուղու վրա և սահմանափակումներ կամ խնդիրներ չի ստեղծի երկու երկրների միջև տարանցման, առևտրի կամ քաղաքացիների տեղաշարժի համար։
Հայաստանի տարածքով Ադրբեջանի՝ դեպի Նախիջևան հասանելիությունն աշխարհաքաղաքական և տնտեսական հետևանքներն անխուսափելի են թվում Իրանի համար։ Եթե TRIPP-ը կառուցվի և իրականացվի, Արաքսի միջանցքի օգուտները կնվազեն։ 2023 թվականի սեպտեմբերին ադրբեջանական ուժերի կողմից Ղարաբաղի զավթումից հետո Իրանը և Ադրբեջանը համաձայնել են «Արաքսի միջանցք» կոչվող տարանցիկ երթուղի ստեղծել: Այն պետք է անցնի Իրանի Արևելյան Ադրբեջան նահանգով և Ադրբեջանի Զանգիլան շրջանի հարավարևմտյան անկյունում Աղբանդ գյուղը միացնի Նախիջևանի հարավի Օրդուբադ քաղաքի հետ։
«Արաքսի միջանցքը», որը ներառում է ավտոմոբիլային և երկաթուղային երթուղիներ, շրջանցում է Հայաստանը և ներկայում կառուցման փուլում է։
TRIPP-ի իրականացումը կարող է երկրորդ պլան մղել «Արաքսի միջանցքը»։ Սակայն, Ջուլֆայից դեպի Նախիջևան խորհրդային դարաշրջանի երկաթուղու վերածնունդը կարող է նվազեցնել TRIPP-ի բացասական տարանցիկ ազդեցությունն Իրանի վրա՝ վերամիավորելով Իրանը Հարավային Կովկասի և Ռուսաստանի երկաթուղային ցանցին։
TRIPP-ը Նախիջևանին կապահովի գազի, էլեկտրաէներգիայի, նավթի և օպտիկամանրաթելային կապի հասանելիություն մայրցամաքային Ադրբեջանից՝ նվազեցնելով Նախիջևանի կախվածությունը Իրանից էներգիայի ներմուծումից։ Իգդիր-Նախիջևան գազատարը նաև Նախիջևանին կապահովի թուրքական բնական գազի հասանելիություն։ TRIPP-ը կնպաստի նաև Տրանսկասպյան նախագծի իրականացմանը, որը թուրքմենական գազ կմատակարարի Ադրբեջան, Թուրքիա և Եվրոպա Կասպից ծովի միջոցով՝ իրանական գազի արտահանման համար դեպի Թուրքիա մեկ այլընտրանք ստեղծելով։
Հայաստանի հարաբերությունների կարգավորումը Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ կարող է էլ ավելի նվազեցնել Հայաստանի կախվածությունը Ռուսաստանից: ՌԴ-ից Հայաստանի հեռանալու գործընթացը կարող է սրվել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև վերջնական խաղաղության համաձայնագրից հետո: Ռուս սահմանապահների դուրսբերումը Իրանի սահմանից, Երևանում և Շիրակում ռուսական երկու ռազմաբազաների փակումը և Հայաստանի դուրսբերումը ՀԱՊԿ-ից շատ հավանական են, ինչը կարող է հանգեցնել Հայաստանի և Արևմուտքի միջև ավելի ամուր համագործակցության։
Իրանը, հավանաբար, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների ջերմացումը օգտակար չի համարում, հատկապես հաշվի առնելով Ադրբեջանի սերտ կապերը Իսրայելի հետ։
Ադրբեջանի և Ռուսաստանի միջև աննախադեպ լարվածությունը կարող է ազդել նաև Ադրբեջանի և Իրանի միջև հարաբերությունների վրա՝ նոր կոալիցիաների ձևավորման հետ մեկտեղ: Հարավային Կովկասի մերձեցումը Արևմուտքի հետ և Ռուսաստանից հեռանալը կարող է ներկայացնել տարածաշրջանային մոդելի փոփոխություն, որը կարող է աշխարհաքաղաքական հետևանքներ ունենալ Իրանի համար։
Կրեմլի՝ Ուկրաինայի դեմ պատերազմի ավարտից կամ հայկական ընդդիմության իշխանության գալուց հետո Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի ավանդական հավասարակշռման գործողությանը վերադարձը կարող է շրջել տարածաշրջանում տեղի ունեցող մոդելի փոփոխությունը։ Սակայն, Իրանն այժմ կենտրոնացած է այն բանի վրա, որ Նախիջևան տանող ադրբեջանական ճանապարհը չսպառնա իրանա-հայաստանյան սահմանի իրանական շահերին», - գրում է The Jamestown Foundation-ը։
Հետևեք մեզ՝ այստեղ
Британские ученые разработали алмазный источник энергии, который работает 6000 лет
Шойгу Армену Григоряну: Ситуация на Южном Кавказе требует нашего постоянного внимания
Politico: Руководства Еврокомиссии и Бельгии проведут кризисную встречу по российским активам
Награждение архиепископа Езраса Нерсисяна президентом России Владимиром Путиным - четкий месседж правительству РА (видео)
Корпоративный кредитный портфель Америабанка превысил отметку в 1 триллион драмов
В Непале в результате схода лавины погибли по меньшей мере 7 человек
Водители, управляющие автомобилем с иностранными правами в течение 3 месяцев после въезда в РА, будут оштрафованы
Апелляционный суд США разрешил штату Флорида ограничить покупку недвижимости гражданами Китая
Зохран Мамдани одержал победу на выборах мэра Нью-Йорка
Возможности и перспективы сотрудничества бизнеса и банковской системы в Сюникской области – IDBank
Главное, чтобы был хаос и потрясения։ «Паст»
Самое широкое 5G-покрытие в Армении: сеть Ucom охватывает более чем 94 % населения
Почему российские студенты приезжают в Армению и что они здесь будут делать? «Паст»
Абрам Овеян: вклад каждого народа вплетён в великое полотно российской истории
На Западе тоже начинают «умывать руки» от Никола Пашиняна? «Паст»
Как будет называться партия Самвела Карапетяна? «Паст»
В Ереване стартует третья Неделя моды: столица снова становится центром креатива, дизайна и вдохновения
«Где, как не в Армении, можно найти лучшую школу света?»: Выставка «От Вана до Парижа», посвящённая армянскому импрессионизму 
Расходы на нужды МВД в Армении в 2026 году сократят
Трамп объяснил, почему пошлины не заставят Путина закончить войну
В медучреждениях Еревана лечатся 9 студентов, пострадавших при ДТП близ Агарцина
Учёные раскрыли загадку изумрудной мумии
Трамп о «Томагавках» для Украины: «На самом деле нет»
Адвокат: Геворк и Амбарцум Нерсисяны дали показания - ждем решения
Цены на нефть повышаются
«Россия понимает и действует»: в Армению приедут волонтеры - филологи и педагоги
Стипендиаты фонда «Музыка во имя будущего» приняли участие в международном фестивале «Москва встречает друзей» 
Наша Церковь вынуждена защищаться от преследований на территории нашей страны: «Паст»
Британцы пытаются усилить свое влияние вокруг Армении: «Паст»
У властей Армении нет карт-бланша в вопросе «наличия политзаключенных»: «Паст»
Трамп-младший посетит Армению: «Паст»
«Окно Овертона»: технология манипуляции против святости: «Паст»
Еще один мост между народами
Министр обороны Армении не принял участия в мероприятии на уровне СНГ
Арсен Гукасян помещен под домашний арест
Новая кампания к Дню сбережений: IDBank
Генеральный директор Ucom Ральф Йирикян представил видение развития телекоммуникаций в эпоху искусственного интеллекта
Разъяснение Нарека Карапетяна: Как можно снизить тариф для населения на 3 драма?
Почти 50 человек стали жертвами урагана «Мелисса» в странах Карибского бассейна
Украинские беспилотники атаковали ТЭЦ в Орле: Минобороны сообщило о 130 дронах, сбитых над регионами России
UBPay начала сотрудничество с сервисом денежных переводов iSend
Сирануш Саакян: «Заявление Рубена Варданяна имеет важное юридическое значение»
Армянские тяжелоатлеты завоевали малые медали в Дурресе
Суд одобрил отмену дачи показаний Нетаньяху в воскресенье в связи с поминками его тестя
Вперёд в будущее: Toyota обещает электромобиль с рекордным пробегом и сверхбыстрой зарядкой
Представители Армении удостоились наград на первой Международной премии «Евразия» в Москве
Политические камикадзе: чем напугают армянский народ? «Паст»
Дадут ли показания те, кого принуждают участвовать в «литургических» митингах? «Паст»
Власти хотят «продать» обществу предвыборную услугу за счет Самвела Карапетяна? «Паст»
«Эпоха мира» Пашиняна без... мира: «Паст» 
