«Հպարտ եմ, որ Լևոնիս նման որդի ունեմ». Լևոն Խաչատրյանն անմահացել է հոկտեմբերի 28-ին Կարմիր շուկայում. «Փաստ»

ИНТЕРВЬЮ 19 Август, 2025 11:33

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

«Երբ Լևոնս փոքր երեխա էր, մի օր տուն շան ձագուկ բերեց, թե՝ մա՛մ, կարո՞ղ ենք իրեն տանը պահել։ Մեր տունն էլ այնքան փոքր էր, պատասխանեցի՝ որտե՞ղ պահենք։ Վերցրեց ձագուկին և դուրս գնաց՝ բակում խաղալու։ Որոշ ժամանակ հետո քույրիկը գնաց, որ Լևոնին տուն բերի, եկավ ու ասաց՝ Լևոնը չկա։ Ամեն տեղ իրեն էինք փնտրում։ Այն ժամանակ մեր տան մոտով տրոլեյբուս էր անցնում։ Միայնակ նստում է տրոլեյբուս ու գնում։ Ուղղակի բախտավորություն էր, որ ոչ թե Կոմիտասի փողոց իջնող տրոլեյբուսն էր նստել, այլ դեպի Մասիվ բարձրացողը, որն անցնում էր իր մանկապարտեզի մոտով։ Դրա մոտ իջնում է, գնում է բակ և սկսում խաղալ։ Ամեն հնարավոր տեղ իրեն էինք փնտրում, արդեն մութն ընկնում էր, Լևոնը չկար։ Երբեմն միասին ոտքով էինք գնում մանկապարտեզ, ու այդ նույն ճանապարհով Լևոնը որոշում է վերադառնալ տուն։ Մի մարդ է իրեն հանդիպում, անունը հարցնում, ձեռքը բռնում ու միասին քայլելով գալիս են դեպի մեր տուն։ Ճանապարհին ամուսնուս են հանդիպում, այդ մարդը Լևոնին փոխանցում է հայրիկին։ Նա էլ որդուս գրկած տուն բերեց։ Քանի անգամ այդպես «կորել» է»,-«Փաստի» հետ զրույցում որդու՝ Լևոնի մանկությունից պատմություն է վերհիշում նրա մայրիկը՝ տիկին Մարիամը։ Այս պատմությամբ նա էլ կարծես որդու մանկություն և իր կյանքի երջանիկ օրեր է տեղափոխվում։

Լևոնի մասին խոսելիս մայրիկը նրա աշխատասիրությունն է շեշտադրում։ Նրա խոսքով, սովորելուն զուգընթաց որդին մշտապես աշխատել է, գումար վաստակել։ «Չեմ մոռանում նաև այն օրերը, երբ հացի փռում էի աշխատում, Լևոնն ամեն օր ինձ ուղեկցում էր աշխատանքի, հետաքրքրությամբ նայում էր, թե ինչպես են հաց թխում»։

Լևոնը ծնվել է Երևանում, ուսանել է Հովհաննես Պողոսյանի անվան թիվ 82 միջնակարգ դպրոցում: «Դպրոցում լավ է սովորել, հատկապես սկզբնական շրջանում։ Ութերորդ դասարանն ավարտելիս որոշեցի ուղղորդել իրեն ինչ-որ ուսումնարան, բայց իր քույրիկները թույլ չտվեցին՝ ասելով՝ թող տասներորդ դասարանն ավարտի։ Եվ այդպես էլ դպրոցն ավարտեց։ Ծնողական ժողովների ժամանակ ամենաշատը Լևոնին էին գովում իր զսպվածության, վարքի համար։ Իհարկե, չեմ կարող ասել, որ փայլուն առաջադիմություն է ունեցել»։

Դպրոցն ավարտելուց հետո Լևոնը մասնագիտացել է ավտոմեքենաշինության ոլորտում: «Ես շատ էի ուզում, որ նա որևէ արհեստ սովորի։ Ուզում էի նաև, որ անպայման մեքենա վարել իմանա։ Երբ պետք է պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվեր, մեզանից հետաքրքրվեցին, թե կցանկանա՞նք, որ ԴՕՍԱՖՖ-ում մեքենա վարել սովորի և վարորդական իրավունք ստանա։ Սիրով համաձայնեցինք, նա սովորեց, վարորդական իրավունքը ստացավ, բայց ծառայության ժամանակ հրաժարվեց վարորդություն անելուց, քանի որ նա հմուտ վարորդ չէր, ուստի մյուս զինծառայողների կյանքի համար պատասխանատվություն ստանձնել չցանկացավ»։

Լևոնի ժամկետային զինծառայությունն անցել է Տավուշի մարզի Իջևան քաղաքի N զորամասում:

Զորացրվելուց հետո Լևոնը շարունակել է իր բնականոն կյանքը։ «Աշխատում էր իր արհեստի գծով։ Իր վարպետի հետ մի օր քեֆի էին գնացել։ Որոշ ժամանակ հետո ինձ ասաց՝ մա՛մ, մի աղջիկ եմ տեսել ու հավանել։ Եվ այդպես էլ որոշ ժամանակ հետո ընտանիք կազմեց Սիլվայիս հետ։ Նրանք երկու աղջիկ ունեն»։

Մայրիկի խոսքով, որդին մի շրջան առաքիչ է աշխատել, հետո էլ վարորդ «Ռուսալ Արմենալ» ՓԲԸ գործարանում։ Բայց 44-օրյա պատերազմը փոխեց նաև Լևոնի կյանքի ընթացքը։ «Իր զինվորական գրկույքն ինձ մոտ էր։ Զանգեց՝ մա՛մ, ինձ կանչել են, զինգրքույկս բեր։ Իր ղեկավարությանը տեղեկացնում է՝ ես պատերազմ եմ գնում։ Տնօրենն արձագանքում է՝ մեզանից «Կամազներ» են ուզել, դու քո «Կամազով» գնա։ Իրեն ճանապարհելիս, բնականաբար, բոլորը հուզված են լինում, և Լևոնն ասում է. «Ինչո՞ւ եք լացում, կարո՞ղ է եկել եք իմ հոգեհանգստին, ես մի շաբաթից հետ եմ գալու»։ Կարծում եմ՝ իրեն թվում էր, թե Ապրիլ յան պատերազմի պես շուտ է ավարտվելու այս պատերազմը»։

Սեպտեմբերի 29-ից սկսած մեկ ամիս Լևոնը եղել է պատերազմի մեջ։ «Եղել է Խոջալուի տանկային զորամասում։ Զենք ու զինամթերք են հասցրել դիրքեր։ Զանգում էր ուշ ժամերին, իրեն ասում էի՝ զգույշ եղիր։ Միշտ արձագանքում էր. «Մա՛մ, մենք այստեղ թուրք չենք տեսնում, միայն «կարկուտ» է թափվում մեզ վրա»։ Ասում էր նաև. «Ժամկետային զինծառայողներ կան, իրենց ուղարկում եմ քնելու, ասում՝ ես ձեր տեղը դիրքում կկանգնեմ»։ Մեկ էլ առավոտյան կզանգահարեր՝ տղաների համար սուրճ եմ եփում»։

Մեկ ամսվա ընթացքում Լևոնը զենք է հասցնում պատերազմի տարբեր թեժ հատվածներ։ «Մի զրույցի ժամանակ ասաց. «Զենքով բեռնված մեքենայով եկել եմ, հասել նշված տեղը, բայց մարդ չկա, որ այս զենքը տամ իրեն։ Հետ կգնամ, զենքը կդատարկեմ, երբ պետք եղավ, նորից կբերեմ»։ Հետո իրեն ասում են՝ զենքը հետ տար, կգնաս Երևան, 15 օր հետո հետ կգաս։ Ճանապարհի կեսը եկած է լինում։ Կրկին զանգում են Լևոնին, ասում՝ հետ գնա, շտապօգնության մեքենաներ են եկել, գնացեք, որ վիրավորներին տեղափոխեք մեքենաների մեջ։ Գնում է, մեքենան կանգնեցնում, սկսում են իրար օգնել ու տղաների մարմինները տեղափոխել շտապօգնության մեքենաներ։ Մի տղա է ողջ մնացել, նա մեր տուն եկավ, մեզ պատմեց այդ օրվա մասին. «Լևոնն ինձ ասաց, որ հեռու գնամ։ Երկու քայլ չէի արել, երբ ռումբի շվոցը լսվեց։ Ռումբն ընկավ տղաների վրա, ինձ էլ հեռու շպրտեց։ Երբ փոշին անցավ, ես արդեն տեսա, որ տղաները զոհվել են»։ ԱԹՍ-ն հարվածում է տղաներին, բոլորը զոհվում են։ Մենք այդ օրերին լսեցինք, որ Կարմիր շուկայի մոտ շտապօգնության մեքենաների են հարվածել, բայց չգիտեինք, որ Լևոնն այնտեղ է»։

Ռազմական ոստիկանությունից Լևոնի ընտանիքը զանգ է ստանում, հետաքրքրվում են նրա գտնվելու վայրի մասին։ «Ասացինք, որ Լևոնը Ղարաբաղում է։ Արձագանքեցին՝ զենքով բեռնված մեքենան ու Լևոնը չկան։ Հավանաբար կարծել էին, թե Լևոնը փախել է։ Սկսեցինք փնտրել տղայիս։ Մեր հարազատները հասան Ղարաբաղ, գտել էին Լևոնի մեքենան՝ զենքը, հագուստը, անգամ տան բանալիները մեքենայի մեջ էին եղել։ Իրեն չէինք գտնում։ 37 օր անց մեզ զանգահարեցին, թե՝ ԴՆԹ-ի համընկնում կա, Լևոնը Հերացիում է, եկեք»։

Լևոնը զոհվել է հոկտեմբերի 28-ին Կարմիր շուկայում։ Վերջին զանգը նույն օրն է եղել։ «Առավոտյան զանգահարեց ինձ, ասաց՝ մամ, ես սաղ եմ։ Զարմացա՝ այդ ի՞նչ ես ասում, Լևոն։ «Մամ, հիմա բոլորն այդպես են ասում»։ Դրանից հետո արդեն իրենից զանգ չեմ ստացել»։

Ապրելու ուժի մասին։ «Լևոնից հետո ամուսինս առողջական խնդիրներ ձեռք բերեց, դրանք սաստկացան 2022 թվականի սեպտեմբերի 13-ին մեր թոռնիկի՝ Լավրենտի զոհվելուց հետո։ Հիմա ես փորձում եմ ամուր լինել, որ ամուսնուս կողքին լինեմ։ Ես հպարտ եմ, որ Լևոնիս նման որդի ունեմ և Լավրենտիս նման թոռ ունեմ։ Չնայած իրենց երիտասարդ տարիքին՝ հարգանք ու պատիվ էին վայելում շրջապատում»։

Հ. Գ. - Լևոն Խաչատրյանը հետմահու պարգևատրվել է Արցախի և Հայաստանի Հանրապետությունների «Մարտական ծառայություն» մեդալներով, պարգևատրվել է մեդալով ու պատվոգրով նաև «Ռուսալ Արմենիա» ընկերության կողմից։ Հուղարկավորված է Եռաբլուրում։