Տուբա՝ ամենաերիտասարդ փողային երաժշտական գործիքը. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Տուբան փողային գործիքների շարքում ամենաերիտասարդ երաժշտական գործիքն է և ամենացածր վարկանիշ ունեցողն իր նմանների մեջ: Նոր գործիքը ստեղծվել է Գերմանիայում արհեստավորներ Վիպրիխտի և Մորիցի կողմից: Առաջին տուբան պատրաստվել է 1835 թվականին Մորիցի երաժշտական գործիքների արհեստանոցում: Այնուամենայնիվ, գործիքի փականային մեխանիզմը սխալ է եղել, և արդյունքում գործիքի տեմբրը սկզբում եղել է կոպիտ, կտրուկ և տգեղ: Առաջին տուբաները օգտագործվել են միայն «զբոսայգիական» և ռազմական նվագախմբերում: Ֆրանսիայում հայտնվելուց հետո նվագարանների մեկ այլ մեծ վարպետ՝ Ադոլֆ Սաքսը կատարելագործել է այն՝ դարձնելով այնպիսին, ինչպիսին հիմա է:

Այդ նորարարությունը գործիքին իսկական նվագախմբային կյանք է պարգևել: Ընտրելով ճշգրիտ մասշտաբի գործակիցներ և ճիշտ հաշվարկելով հնչող սյունակի պահանջվող երկարությունը՝ վարպետը տուբային տվել է հոյակապ հնչեղություն: Տուբան դարձել է այն վերջին գործիքը, որով վերջնականապես ձևավորվել է դասական սիմֆոնիկ նվագախմբի կազմը: Տուբայի նախորդը եղել է հնագույն օֆիկլեիդը, որն էլ իր հերթին հիմնական բաս նվագարանի՝ սերպենտայի հաջորդն է: Որպես սիմֆոնիկ նվագախմբի մաս՝ տուբան առաջին անգամ հայտնվել է 1843 թվականին Վագների «Թռչող հոլանդացու» առաջնախաղին: Տուբան տպավորիչ չափերի զանգվածեղ գործիք է: Նրա պղնձե խողովակի երկարությունը հասնում է 6 մետրի, ինչը 2 անգամ ավելի է, քան տենորային տրոմբոնի խողովակինը: Գործիքը նախատեսված է ցածր հնչեղության համար: Տուբան ունի 4 փական: Եթե առաջին երեքը իջեցնում են ձայնի բարձրությունը, ապա չորրորդ փականը իջեցնում է ռեգիստրը:

Վերջին՝ 4-րդ փականը կոչվում է քառորդ փական, այն սեղմվում է կատարողի փոքր մատով և օգտագործվում է բավականին հազվադեպ: Որոշ գործիքներ ունեն նաև հինգերորդ փական, որն օգտագործվում է ձայնի բարձրությունը շտկելու համար: Հայտնի է, որ տուբան իր 5-րդ փականը ստացել է 1880 թվականին: Տուբա նվագելիս օդի սպառումը շատ մեծ է: Երբեմն տուբիստը ստիպված է շունչ առնել գրեթե յուրաքանչյուր ձայնից հետո: Տուբա նվագելը պահանջում է անընդհատ լիարժեք մարզում: Տուբիստները մեծապես շեշտը դնում են պատշաճ շնչառության վրա և կատարում են տարբեր վարժություններ թոքերը զարգացնելու համար: Նվագի ընթացքում տուբան պահում են առջևում՝ փողաբերանը բարձրացրած: Իր մեծ չափսերի պատճառով այդ գործիքը համարվում է քիչ շարժուն, անհարմար:

Բացի դա, նրա տեխնիկական հնարավորություններն էլ ավելի վատն են, քան փողային մյուս գործիքներինը: Չնայած այդ բոլոր դժվարություններին՝ տուբան նվագախմբում կարևոր գործիք է՝ հաշվի առնելով դրա ցածր ռեգիստրը: Այն սովորաբար խաղում է բասի դեր: Տուբան ներկայումս միայն սիմֆոնիկ և փողային նվագախմբերի գործիք է: Սիմֆոնիկ նվագախումբը սովորաբար օգտագործում է մեկ տուբա, փողային նվագախմբում կարող է լինել երկու տուբա, այն նաև երբեմն օգտագործվում է ջազ և փոփ նվագախմբերում: Տուբան բավականին բարդ երաժշտական գործիք է, որը նվագելու համար պահանջում է իրական հմտություն և զգալի փորձ: Աչքի ընկած տուբիստների թվում են ամերիկացի Առնոլդ Ջեյքոբսը, դասական երաժշտության վարպետ Ուիլ յամ Բելը, ռուս երաժիշտ, կոմպոզիտոր, դիրիժոր Վլադիսլավ Բլաժևիչը, ջազի և դասական երաժշտության ականավոր կատարող, երաժշտական դպրոցի պրոֆեսոր Ջոն Ֆլետչերը և այլք:

ԿԱՄՈ ԽԱՉԻԿՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում