Տարածաշրջանային նախագծերի միջոցով թուրքական ազդեցության ներթափանցման վտանգը․ «Փաստ»
ЭКОНОМИКА
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Արցախյան պատերազմը որոշիչ նշանակություն ունեցավ տարածաշրջանային կոնյուկտուրայի վրա։ Խնդիրն այն է, որ հայկական կողմի պարտությունը փոխել է տարածաշրջանային ուժերի դասավորությունը և դարձել նոր ստատուս քվոյի առաջացման պատճառ։ Ճիշտ է՝ ներուժի տեսանկյունից դեռևս տևական ժամանակ կշեռքի նժարը թուրք-ադրբեջանական տանդեմի կողմն էր թեքված, բայց պատերազմը նրանց հնարավորություն տվեց առաջխաղացում ունենալ նաև աշխարհագրական և աշխարհաքաղաքական տեսանկյունից։ Իսկ այս նոր ստատուս քվոն ձևավորվում է հայկական կողմի դիրքերի հաշվին, բայց թուրքական ծրագրերն ավելի հեռու են գնում, քան կարելի է պատկերացնել։ Թուրքիան ձգտում է վերածվել հատուկ նշանակության խաղացողի, որը Արևելքն Արևմուտքին կապող կարևոր հանգույց կդառնա։ Եվ այս իմաստով պատահական չէ, որ Անկարան մեծապես շահագրգռվածություն է ցուցաբերում, որպեսզի տարածաշրջանային խոշոր նախագծերում յուրահատուկ ազդեցություն ունենա։ Առաջին հերթին դրանք էներգետիկ նախագծերն են, ինչպես օրինակ՝ Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նավթամուղը, մի քանի գազատարներ ընդգրկող Հարավային գազային միջանցքը, «Թուրքական հոսք» գազամուղը և այլն։
Բացի սրանից, Անկարայի նպատակների մեջ են մտնում Արևել յան Միջերկրականի ածխաջրածիններով հարուստ հատվածի վրա վերահսկողություն հաստատելը և մեծ ներդրում ունենալն այն հարցում, որ Միջին Ասիայի էներգետիկ ռեսուրսները, մասնավորապես գազն ու նավթը, հենց Ադրբեջանի ու Թուրքիայի տարածքով հասնեն Եվրոպա։ Այս հարցում Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հեռահար նպատակների մեջ է մտնում նաև Հայաստանի տարածքով, մասնավորապես Սյունիքով, էներգետիկ նախագծերի անցկացումը, որով Ադրբեջանի տարածքը կկապվի Նախիջևանի ու Թուրքիայի հետ, ինչն էլ ավելի կմեծացնի թուրքական ազդեցության գործոնը։ Մյուս կողմից էլ՝ Թուրքիան ձգտում է Ադրբեջանի միջոցով առանցքային տրանզիտային օղակ դառնալ Միջին Ասիայի և Հարավային Ասիայի միջև։ Սրանով Թուրքիան փորձում է լուծել ոչ միայն պանթուրքական ծրագրերի իրականացման, այլև իր դաշնակից Պակիստանի հետ անմիջական կապի ապահովման խնդիրը։ Պատահական չէ, որ ակտիվորեն խոսվում է Ստամբուլ-ԹեհրանԻսլամաբադ բեռնատար գնացքի երթուղու շահագործման ուղղությամբ աշխատանքներն այս տարի ավարտելու մտադրության մասին։
Հենց այս նախագծի իրագործմամբ Նախիջևանի հետ 11 կմ երկարությամբ սահմանի միջոցով Թուրքիան անխափան երկաթուղային հաղորդակցություն հաստատելու հնարավորություն կստանա Ադրբեջանի, թյուրքական աշխարհի և Պակիստանի հետ: Գրեթե կասկած չկա, որ թուրք-ադրբեջանական տանդեմը փորձելու է իր այս նախագծերի իրականացման համատեքստում օգտագործել Սյունիքով կառուցվելիք երկաթուղին, որն, ըստ իրենց ծրագրերի, կապող օղակի դեր պետք է կատարի Ադրբեջանի, Նախիջևանի ու Թուրքիայի միջև։ Բայց այստեղ հարցն այն է, որ տարածաշրջանում տրանսպորտային ուղիների ապաշրջափակման և թուրքական նախագծերի հետ միասին ակտիվորեն ներթափանցելու է թուրքական ազդեցությունը, որի արդյունքում Հայաստանը կհայտնվի թուրքական ազդեցության գոտում և վերջնականապես կկորցնի իր սուբյեկտայնությունը։ Պատահական չէ, որ մարտի 31-ին թյուրքալեզու պետությունների համագործակցության խորհրդի հերթական նիստին Իլհամ Ալիևը հայտարարել է, թե «Զանգեզուրի միջանցքը թյուրքական աշխարհի համախմբման գործում կարևոր դեր է ունենալու»։ Իսկ այսպիսի աշխարհաքաղաքական դասավորության պայմաններում Հայաստանը պետք է անցնի ակտիվ քայլերի ձեռնարկմանը։
Խոսքը, մասնավորապես, տարածաշրջանում ներկայացված երկրների՝ առաջին հերթին Ռուսաստանի, Իրանի ու Վրաստանի, ու թուրքական ազդեցության ընդլայնմամբ մտահոգված այլ երկրների հետ ակտիվ աշխատանքի մասին է, որի արդյունքում հնարավոր կլինի թուրքական ազդեցությունը շրջանցող նախաձեռնություններով հանդես գալ։ Օրինակ՝ Իրանի ու Վրաստանի շահերից է բխում, որ Հայաստանի միջոցով Պարսից ծոցը Սև ծովի հետ կապող միջանցք ստեղծվի։ Բայց այս հարցում ևս Հայաստանը թերացել է։ Չնայած Փաշինյանի աշխարհացունց խոստումներին, մինչ այժմ չենք կարողացել ավարտել Հյուսիս-հարավ մայրուղու կառուցումը։ Էլ որ մի երկիրը լուրջ կընդունի մեր կողմից տարածաշրջանային նախագծերի վերաբերյալ նախաձեռնությունների կյանքի կոչումը։
Ու ընդհանրապես, ներկայիս իշխանություններից ակնկալիքներ ունենալն անիմաստ է, քանի որ նրանց կողմից տարվող քաղաքականությունը վկայում է նրա մասին, որ նրանք համակերպվել են այն մտքի հետ, թե խոստացվող ապաշրջափակման դիմաց Հայաստանը վերածվելու է թուրքական գործոնից կախված վիճակում գտնվող մի երկրի։
Արտակ Գալստյան
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
«Почему Армения не может отказаться от дешёвого российского газа»
«Пашиняну осталось недолго оставаться у власти, максимум 8 месяцев»: «Паст»
Западный «сегмент» объединится: «Паст»
Стипендиаты фонда «Музыка во имя будущего» выступили на юбилейном концерте фонда «Артис Футура»
Убеждают, чтобы Никол Пашинян внезапно не появился возле Эчмиадзина: «Паст»
Только от самого факта интервью Нарека Карапетяна впали в шок: «Паст»
Подано ходатайство об аресте бывшего министра экономики Армении
Дубай обогнал Нью-Йорк в рейтинге Savills лучших городов для миллионеров
Военные прокуратуры Армении и Италии подписали Меморандум о сотрудничестве
Владимир Путин наградил орденом архиепископа Езраса- предстоятеля Российской и Ново-Нахичеванской епархии Армянской Апостольской Церкви
Президент Армении встретился с представителями армянской общины Катара
Ливан освободил сына Каддафи после десятилетнего заключения
Узбекистан инвестирует в США более 100 млрд долларов: Трамп объявил о сделке
В Турции ни один армянский актер не согласился сыграть роль бойца АСАЛА
Почему нам нравится притворяться богатыми? 
Александра Григорян и Тигран Карапетян – лучшие тяжелоатлеты на молодежном ЧЕ 2025
Ответ Алиеву
«Аякве»: Рубен Варданян – живой дух борьбы нашего народа
В школах острая нехватка учителей: «Паст»
«Добровольцы» для выполнения прихотей властей: «Паст»
Скандал вокруг Севана: почему даже сторонники Пашиняна не смогли промолчать? «Паст»
«Россия и Армения укрепляют стратегическое сотрудничество через новый железнодорожный маршрут»
Уважаемые военные разведчики, вы гордость нашей страны․ Аршак Карапетян
Интервью председателя правления IDBank Мгера Абраамяна для Khaleej Times
Британские ученые разработали алмазный источник энергии, который работает 6000 лет
Шойгу Армену Григоряну: Ситуация на Южном Кавказе требует нашего постоянного внимания
Politico: Руководства Еврокомиссии и Бельгии проведут кризисную встречу по российским активам
Награждение архиепископа Езраса Нерсисяна президентом России Владимиром Путиным - четкий месседж правительству РА (видео)
Корпоративный кредитный портфель Америабанка превысил отметку в 1 триллион драмов
В Непале в результате схода лавины погибли по меньшей мере 7 человек
Водители, управляющие автомобилем с иностранными правами в течение 3 месяцев после въезда в РА, будут оштрафованы
Апелляционный суд США разрешил штату Флорида ограничить покупку недвижимости гражданами Китая
Зохран Мамдани одержал победу на выборах мэра Нью-Йорка
Возможности и перспективы сотрудничества бизнеса и банковской системы в Сюникской области – IDBank
Главное, чтобы был хаос и потрясения։ «Паст»
Самое широкое 5G-покрытие в Армении: сеть Ucom охватывает более чем 94 % населения
Почему российские студенты приезжают в Армению и что они здесь будут делать? «Паст»
Абрам Овеян: вклад каждого народа вплетён в великое полотно российской истории
На Западе тоже начинают «умывать руки» от Никола Пашиняна? «Паст»
Как будет называться партия Самвела Карапетяна? «Паст»
В Ереване стартует третья Неделя моды: столица снова становится центром креатива, дизайна и вдохновения
«Где, как не в Армении, можно найти лучшую школу света?»: Выставка «От Вана до Парижа», посвящённая армянскому импрессионизму 
Расходы на нужды МВД в Армении в 2026 году сократят
Трамп объяснил, почему пошлины не заставят Путина закончить войну
В медучреждениях Еревана лечатся 9 студентов, пострадавших при ДТП близ Агарцина
Учёные раскрыли загадку изумрудной мумии
Трамп о «Томагавках» для Украины: «На самом деле нет»
Адвокат: Геворк и Амбарцум Нерсисяны дали показания - ждем решения
Цены на нефть повышаются
«Россия понимает и действует»: в Армению приедут волонтеры - филологи и педагоги
