«Աղետաբեր իշխանությունն արդեն հենարան չունի». «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

«Փաստը» ռազմական փորձագետ Դավիթ Ջամալ յանի հետ զրուցել է արտաքին ու ներքին մի շարք մարտահրավերների, վտանգների և ունեցած հնարավորությունների մասին:

Մեր աչքի առաջ «Մեծ Թուրանի» ռեինկարնացիան է

«Առաջին հերթին պետք է ֆիքսենք հետևյալը. այս իշխանությունը եկել է լուծելու թուրք-ադրբեջանական տանդեմի և այդ տանդեմին աջակցող, նրան սատարող աշխարհաքաղաքական կենտրոնների համար շատ կարևոր մի խնդիր: Առաջին՝ Արցախի, ապա նաև Սյունիքի օկուպացիայի միջոցով Թուրքիա-Ադրբեջան հուսալի տարածական կապ ապահովել՝ այդկերպ մեկուսացնել Իրանը հյուսիսից: Բացի այդ, հնարավորինս թուլացնել, իսկ հնարավորության դեպքում ուղղակի դուրս մղել ռուսական գործոնը Հայաստանից՝ այդկերպ ստեղծելով պլացդարմ՝ Հյուսիսային Կովկասին հարվածելու համար: Մեր աչքի առաջ «Մեծ Թուրանի» ռեինկարնացիան է, ու այն ոչ միայն մեր դեմ է, այլև «Մեծ Թուրանով» Ռուսաստանին, Իրանին ու Չինաստանին հարվածելու շատ մեծ աշխարհաքաղաքական ծրագիր կա, որի ճանապարհին մենք միշտ խոչընդոտ ենք եղել ու հիմա էլ կանք:

Այդ խոչընդոտը պետք էր վերացնել. շատ «գեղեցիկ» ձևով, աշխարհին ինտեգրվելու, խաղաղություն հաստատելու, բարեկեցիկ կյանքի հեռանկարով տարիներ շարունակ փորձեցին հիմնավորել հայրենիքը հանձնելու գաղափարը, բայց չստացվեց»,-ասաց Դ. Ջամալյանը՝ շեշտելով, որ տարիներ շարունակ որոշ շրջանակներ այդ թեզն առաջ տարան, բայց այն այդպես էլ միս ու արյուն չստացավ: «Բայց գնացին խորամանկ ճանապարհով. մանկուրտների մի թիմ բերեցին, որոնց անձնային կայացման գործընթացը սորոսական, ուլտրալիբերալ այլ կենտրոնների ծրագրերին մասնակցելով էր անցել: Եվ, ամենակարևորը, գտնվեց մեկը, որը կարողացավ վարպետորեն խաղալ. «Արցախը Հայաստան է և վերջ», «Կեցցե Արցախը» քողարկված հայրենասիրական լոզունգներով մոլորեցրեց հայաստանյան հանրությանը: Նախկինում առկա խնդիրները «չոփը գերան սարքելու» տրամաբանությամբ ուռճացված ներկայացնելով՝ եկավ ու նենգաբար կյանքի կոչեց այն ծրագիրը, որը հայ հանրությունը մերժում էր տասնամյակներ շարունակ:

Ու արդեն 2018 թ.-ին էր հստակ, որ այս մարդիկ գալիս են այս ծրագիրը կյանքի կոչելու համար, որովհետև եթե նայում էինք, թե ովքեր են շրջապատում Փաշինյանին, հասկանալի էր, որ այս մարդիկ անհայրենիք են, այս մարդկանց ուղեղները բոլորովին այլ կերպ է կոդավորված:Շատ հնարամիտ ու մանիպուլ յատիվ հնարքներ կիրառելով՝ Ն. Փաշինյանին հաջողվեց այդ աշխարհաքաղաքական մեծ սցենարի՝ իրեն հատկացված արարը կյանքի կոչել: Ամենավերջին պահին կատարյալ աղետից մեզ փրկեց մեր դաշնակից Ռուսաստանը: Փրկել բառը միտումնավոր եմ ասում, որովհետև եթե վերջին պահին չլիներ այդ հատուկ միջամտությունը, մենք ոչ միայն Արցախը, այլև առնվազն Սյունիքի հարավը կկորցնեինք»,-նշեց մեր զրուցակիցը:

Կենսունակության ռեսուրս չունենք

Դ. Ջամալյանի խոսքով, առանց Արցախի՝ սահմանադրորեն ամրագրված 12 հազար քմ տարածքի, հայոց պետականությունը կենսունակ լինել չի կարող. «Նախիջևանի հետ հուսալի տարածական կապ ստեղծելն Ադրբեջանի, թուրքական աշխարհի և այդ թուրքական աշխարհին սատարող աշխարհաքաղաքական ուժերի նպատակներից մեկն է: Քանի դեռ այդ նպատակը կա՝ մենք չենք կարող խոսել հուսալի խաղաղության մասին անգամ այն պարագայում, եթե Արցախի հարավը զիջելու լինեինք նույնիսկ Արցախի կարգավիճակի դիմաց: Միևնույն է, հեռանկարում մի պատրվակ օգտագործելով՝ այդ ուժերը փորձելու էին Սյունիքի օկուպացիայի միջոցով հուսալի տարածական կապ ստեղծել: Սա հաշվի առնելով՝ մնում եմ «ոչ մի թիզ հող» կոնցեպտի կողմնակիցը: Ունենալով մոտ 150 կմ հուսալի լայնությամբ անջրպետ Ադրբեջանի և Նախիջևանի միջև՝ միայն այդ պարագայում կարող էինք խոսել հայոց պետականության կենսունակության մասին, որովհետև այդ կերպ հուսալի կապ էր ապահովվում նաև Իրանի հետ: Այս պահին այդ կենսունակության ռեսուրսը չունենք:

Արցախը գոյատևում է ռուսական խաղաղապահ առաքելության շնորհիվ: Հարվածի տակ է Սյունիքը, հայոց պետականությունը կոլապսի մեջ է, ինչն աննորմալ իրավիճակ է: Նման իրավիճակում հայոց պետականությունը չի կարող կենսունակ լինել: Եթե նախկինում մեր պետականության կենսունակության առաջին երաշխիքն Արցախի սահմանադրորեն ամրագրված տարածքն էր, մեր բանակն ու հետո նոր դաշինքը ՌԴ-ի հետ, ապա այսօր մեր պետականության երաշխավորը ռուսական կողմն է:

Այս կապիտուլյանտը չեզոքացրել է առաջին երկու գործոնները, միակ հույսը մնացել է ռուսական կողմի առաքելությունը, դիրքորոշումն առ այն, որ այստեղ պետք է Հայաստան լինի»: Փորձագետի համոզմամբ, եթե պետականակենտրոն իշխանություն լիներ, այս պատերազմը չէր սկսվի. «Իսկ եթե անգամ ռազմական գործողությունների փորձ լիներ, շատ արագ Արցախի պետական սահմանի ագրեսիան կկասեցվեր, երրորդ անգամ կհաստատվեր Արցախի պետական սահմանը և, ըստ ամենայնի, ռուս խաղաղապահները կտեղակայվեին սեպտեմբերի 27-ի դրությամբ առկա սահմաններին: Սա չի արվել, իսկ հիմա աղետի առջև ենք, հայոց պետականությունը կենսունակ չէ, և այս պայմաններում պետք է առաջին հերթին մտածել իշխանությունը փոխելու մասին, որից հետո, պետականակենտրոն իշխանության պայմաններում, մտածել բնական դաշնակիցների, բարեկամների հետ հարաբերությունները շատ արագ բարելավելու ու համատեղ ուժերով իրավիճակը շտկելու, Արցախի տարածքային ամբողջականությունը վերականգնելու մասին, ինչը միանգամայն իրատեսական է»:

Երեք խնդիր

Մեր զրուցակիցը նշեց, որ, ամեն դեպքում, լավատեսորեն է տրամադրված՝ հաշվի առնելով հատկապես վերջին օրերի իրադարձությունները. «Հասարակությունն արթնանում է, հանրության մոլորեցման արդյունք հանդիսացող աղետաբեր իշխանությունն այսօր արդեն հենարան չունի, որովհետև հանրության իմունիտետն արդեն սկսել է աշխատել: Այդ խզբզանքին շրջապատող թիմ կոչեցյալից հնչող սպառնալիքներն էլ պարզապես խեղկատակություն են հիշեցնում: Մարդկանց ոչնչով չես վախեցնի: Ակնհայտ է, որ այս խեղկատակներին, դավաճաններին, կապիտուլ յանտներին քիչ է մնացել»: Անդրադառնալով ընթացիկ զարգացումներին՝ Դ. Ջամալ յանը մի քանի դիտարկում արեց. «Ի՞նչ է անում գերագույն կապիտուլ յանտը. աջ ու ձախ հարցազրույցներ տվել է ու տալու է՝ փորձելով կեղծ օրակարգ ձևավորել: Բայց ուզում եմ հասկանանք, թե դրանով ինչ խնդիր է լուծում: Առաջին խնդիրը շրջանառության մեջ թեմա գցելն է՝ մարդկանց ուշադրությունը շեղելու նպատակով:

Երկրորդ՝ շատ կարևոր խնդիր ունի, որը մինչև վերջ պետք է հասցնի: Խոսքը հակառուսականության տարածման, ռուսական գործոնի հանդեպ ատելություն սերմանելու մասին է: Դաշնակցի հանդեպ անվստահության ու ատելության քարոզը, որը քողարկված տեսք ունի, պետք է ավարտին հասցնի: «Իսկանդերի» հետ կապված անհեթեթությունն այդ նպատակն ուներ: Երրորդ խնդիրը սեփական մեղքն այլոց վրա բարդելը, պատասխանատվությունից խուսափելն է: Բայց չի հաջողվելու: Միևնույն ժամանակ, ձերբակալում, կալանավորում է մարդկանց, որոնք տարիներ շարունակ մարտական խնդիր են լուծել ինֆորմացիոն ճակատում, հակազդել են ադրբեջանական քարոզչությանը, ինչի շնորհիվ տարբեր լսարաններում հայանպաստ թեզեր ենք ունեցել: Մարդիկ, որոնք ինֆորմացիոն անվտանգության առաջամարտիկներն են եղել, այսօր թիրախ են դարձել, այն էլ ռասայական, կրոնական և ազգային ատելություն սերմանելու հատկանիշներ պարունակող հոդվածով:

Այս ամենը հուշում է ոչ թե հայաստանակենտրոն, այլ թրքահաճո իշխանության մասին, բայց այդ ձերբակալություններն էլ ոչինչ չեն տալու»: Դավիթ Ջամալ յանը համոզված է՝ շատ շուտով պետականակենտրոն իշխանություն ենք ունենալու. «Այն աշխարհաքաղաքական գործոնները, որոնք առկա էին Ադրբեջանի կողմից Արցախի դեմ սանձազերծած ագրեսիայի առաջին օրերին և որոնք մեզ թույլ կտային հաղթել պատերազմում, առկա են նաև հիմա: Թուրքիան իր ահաբեկչական ստրուկտուրաներն է ներմուծել Ադրբեջան, այնտեղ ռազմաբազա է տեղակայում: Սա մարտահրավեր է Ռուսաստանին: Կենսունակ հայոց պետականությունը, կենսունակ Արցախը բարեկամներին և դաշնակիցներին ձեռնտու է իր մինչպատերազմյան սահմաններում:

Վստահ եմ, որ կարող ենք վերադարձնել մեր հայրենիքը, որի բոլոր աշխարհաքաղաքական նախադրյալները կան: Իսկ այն, ինչ պետք էր անել հաղթանակի համար, չի արվել, որովհետև խաղարկվել է բանակը պարտության մատնելով Արցախը հանձնելու սցենարը: Բայց իշխանափոխությունից, պետականակենտրոն իշխանության վերադարձից հետո այն ամենը, ինչ չի օգտագործել նախորդ իշխանությունը, կօգտագործի նորն ու կունենանք ազատագրված հայրենիք»:

Աննա Բադալյան

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում