Ереван, 26.Ноябрь.2025,
00
:
00
ВАЖНО


«Երբ ասում են առանձնահատուկ կարգավիճակ, դա սովորաբար վատ բան է նշանակում»․ «Փաստ»

АНАЛИТИКА

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Օրերս Ազգային ժողովում «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին նախագիծը քննարկելիս ԿԳՄՍ նախարար Վահրամ Դումանյանը նշեց՝ առաջարկում են ԵՊՀ-ին տալ հատուկ կարգավիճակ։ Հարցը թեժ քննարկումների կիզակետում հայտնվեց ինչպես ԱԺ-ում, այնպես էլ փորձագետների շրջանում։ Մասնավորապես՝ շատերը կարծիք հայտնեցին, որ նախ հստակեցված չէ, թե ինչ ասել է հատուկ կարգավիճակ, երկրորդ՝ հնարավոր է, որ այս փոփոխությունն օրվա իշխանությունը կարող է օգտագործել ըստ նպատակահարմարության։ ԵՊՀ մամուլի խոսնակ Գևորգ Էմին-Տերյանը նշում է՝ Հայաստանի անկախացումից հետո ԵՊՀ-ն երբևէ չի ունեցել ինչ-որ առանձնահատուկ կարգավիճակ։

«Օրենսդրական նույն դաշտում գործել են հայկական բոլոր բուհերը։ Երբ ասում են առանձնահատուկ կարգավիճակ, ինքս լարվում եմ, որովհետև դա սովորաբար վատ բան է նշանակում։ ԵՊՀ-ն առանձնահատուկ կարգավիճակ ունեցել է այն առումով, որ քաղաքական վայրիվերումները միշտ կոտրվել են նրա գլխին, ամեն ինչի առաջին փորձադաշտը, թիրախը դարձել է ԵՊՀ-ն։ Հատուկ կարգավիճակի մասին խոսվում էր նաև 2018 թվականի սկզբին, երբ ցանկանում էին, որ բոլոր բուհերի կառավարման խորհուրդները կազմավորվեին ինչ-որ տարբերակով, իսկ ԵՊՀ-ի կառավարման խորհուրդը՝ այլ տարբերակով։ Ենթատեքստն այն էր, որ պաշտոնյաներին թույլատրվեր դառնալ ԵՊՀ-ի կառավարման խորհրդի նախագահ։ Այս դառը փորձից կարելի է ենթադրել, որ երբ խոսվում է համալսարանին հատուկ կարգավիճակ տալու մասին, սովորաբար իշխանությունը նկատի է ունենում օրվա իր շահը։

Հիմա շատ անհասկանալի է, թե ինչ է ասում նախարարը, որևէ կերպ բացված չէ, թե ինչ ասել է հատուկ կարգավիճակ, դա կենացի մակարդակի ձևակերպում էր։ Բայց ակնհայտ է, որ քաղաքական ինչ-որ շահ կա, որն առաջիկայում պարտադրվելու է ԵՊՀ-ին։ Բացի նրանից, որ ԵՊՀ-ն առանձնահատուկ ինչ-որ կարգավիճակ չունի, հակառակը՝ համալսարանն ինչ-որ առումներով զրկվում է մրցունակությունից, որովհետև Հայաստանում իր մերձակա մրցակիցները միջպետական պայմանագրերով գործող բուհերն են, օրինակ՝ Ֆրանսիական, Սլավոնական և մյուս համալսարանները։ Դրանց վրա մեր օրենքները չեն ազդում, իրենք գործում են միջպետական պայմանագրերով, և բոլոր փոփոխությունները կոտրվում են հայկական և հատկապես ԵՊՀ-ի գլխին՝ նրան զրկելով մրցունակությունից, և նաև դրա պատճառով համալսարանը դիրքեր է կորցնում»,-«Փաստի» հետ զրույցում նշում է Գևորգ Էմին-Տերյանը։

ԵՊՀ-ին հատուկ կարգավիճակ տալու հարցին «Փաստի» հետ զրույցում անդրադարձավ նաև կրթության փորձագետ Ատոմ Մխիթարյանը: Նա նշում է՝ որևէ մեկն այս պահին չի կարող պատասխանել հարցին, թե ինչ է սա նշանակում։ «Այս պահին դա ուղղակի դեկլարատիվ բնույթ ունի։ Թե հետո դրա տակ օրենսդրական ինչպիսի ակտեր կընդունվեն, և այդ հատուկ կարգավիճակն ինչպես կդրսևորվի, ապագան ցույց կտա։ Կարևոր է, որ հետագայում չխախտվեն հավասար մրցակցային պայմաններն ուրիշ բուհերի հետ։ ԿԳՄՍ նախարարի այն պնդումը, թե մայր բուհը ստեղծել է պետությունը և այն պետք է էական մասնակցություն ունենա դրա կառավարման մեջ, ծիծաղելի է, քանի որ պետությունը հիմնադրել է նաև մյուս բուհերը։ Պետության կողմից հիմնադրված լինելու առումով որևէ բուհ որևէ առավելություն չունի։

Ասեմ ավելին՝ ամենակարևոր արժեքներից մեկը, որն այսօր ունենք, Գիտությունների ազգային ակադեմիան ոչ միայն հատուկ կարգավիճակ չի ստանում օրենքում, այլ դրա վերաբերյալ շուրջ 10 տարի գործող օրենքն այս նախագծում փոխարինվում է ընդամենը մեկ հոդվածով, իսկ ԳԱԱ-ի կարգավիճակը հետագայում որոշելու է կառավարությունը։ Մինչդեռ այդ նախագծում ակադեմիային ևս կարելի էր տալ հատուկ կարգավիճակ և նրա կազմակերպաիրավական ձևն ապահովել հենց օրենքում։

Այս հատուկ կարգավիճակն իրենից կարող է ամեն ինչ էլ ենթադրել, այդ հարցը մնալու է իշխանությունների քմահաճույքին։ Հիմա երևի չեն մտածել, թե ինչ գրեն, թողնում են ապագային, կամ գուցե քաղաքական նպատակահարմարությունից ելնելով, կարելի է ինչ-որ բաներ ընդունել կամ փոփոխել։ Դա օրենքի մակարդակում հետո շատ դժվար կլինի անել, որովհետև կարող են լինել ընտրություններ, ԱԺ-ում կարող է ձևավորվել նոր մեծամասնություն, և օրենքի փոփոխությունը հեշտ չի լինի։

Բայց ենթաօրենսդրական ակտերում հնարավոր կլինի քմահաճույքներն օրեցօր փոխել և համապատասխանեցնել օրվա իշխանություններին։ Սա ևս խոսում է այն պարզ ճշմարտության մասին, որ իշխանությունները ցանկանում են քաղաքական ազդեցություն ունենալ բարձրագույն կրթության և գիտության ողջ համակարգի վրա, այդ թվում՝ ԵՊՀ-ի, որն առաջատարն է քաղաքական մտքի ձևավորման հարցում, իսկ մտավորականության մեծ և ակտիվ մասն էլ կենտրոնացած է հիմնականում այս բուհում»,-եզրափակում է Ատոմ Մխիթարյանը։

Լուսինե Առաքելյան

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Сын Микаэла Арутюняна утверждает, что он вообще не общался с Навальным, а остальных даже не знает: «Паст»«Его пример ценен»: заслуженный строитель России о смерти Симоняна Кто на самом деле наносит вред государству? «Паст»Кэшбэк - это мошенничество. Получается: хотят, чтобы люди молчали, а сами они ели и не насытились: «Паст»IDBank — Пионер цифрового банкинга и инноваций в АрменииТупик одностороннего мира: когда Армения говорит о будущем, а Азербайджан формирует поколение, полное ненависти: «Паст»Мишель Пфайффер говорит, что стала жить «более осмысленно» после того, как стала бабушкойРаботы Гийома Туманяна покажут на Неделе искусств в ЛюксембургеUcom поддержал проведение ежегодного конкурса по кибербезопасности «Capture the Flag 2025» Боксер Ванес Мартиросян скончался после продолжительной болезниABC News: США планируют провести отдельную встречу с российской стороной по УкраинеВ Украине рассказали о двух проектах документов, переданных США, и ультиматуме ВашингтонаЗои Салдана раскрыла важное «обещание», которое она дала вместе с мужем Марко Перего и которое влияет на все аспекты их жизниИзраиль впервые с лета нанёс удар по Бейруту: утверждается, что погиб высокопоставленный член «Хезболлы»Заявление: Украина и США подготовили обновлённый документ по мируКакие аудиозаписи и документы собирается опубликовать бывший министр обороны? «Паст»Какие доходы не будут подлежать декларированию? Предлагаются новые изменения: «Паст»Почему власти «паникуют»? «Паст»Очередной митинг: чем недовольны сотрудники государственных структур? «Паст»Ким Кардашьян тайно выкупила библию покойного отца за $80,276Токаев: Армения является надежным партнером для КазахстанаФинансово грамотные вместе с Idram и IDBank: очередная остановка – лагерь НаириКитайский робот установил мировой рекорд, пройдя без остановки более 100 кмГенрих Мхитарян уже приступил к индивидуальным тренировкамАрмянские хореографические ансамбли из Владимирской области заняли призовые места на фестивале в МосквеGuardian: из Британии могут уехать до 50 тыс. медсестер из-за миграционных мер«По-нашему»: Армения заслуживает руководителя, который не оторван от реальности и связан со своим народомВ Казахстане обсуждают восстановление авиасообщения с АрмениейМинистр: Астана может открыть новый торговый маршрут в Турцию через АрмениюIdram получила разрешение на создание и эксплуатацию армянской платёжно-расчётной QR системы IdramNetUcom завершил построение сети 5G во всех городах Армении А что было бы, если бы он просто сделал антивластные призывы в банке? «Паст»Власти даже не скрывают, что ЭСА и Церковь интересуют их исключительно в рамках предвыборной «логики»: «Паст»От «успеха» к поражению: как «казахстанский транзит» разрушил нарративы власти? «Паст»В Лувре после дерзкого ограбления к концу 2026 года установят 100 внешних камер видеонаблюденияIDBank получил разрешение на открытие представительства в Соединённых ШтатахКонкурс RoboTon 2025 прошёл при спонсорстве IdramАрмия Израиля призвала эвакуироваться жителей двух деревень на юге ЛиванаЮрий Киракосян стал призером чемпионата России по каратеСамвел Карапетян из изолятора СНБ: Через несколько месяцев мы будем праздновать победу справедливостиФинская «дочка» «Лукойла» закроет все свои АЗС в странеВодители грузовиков из РА ожидают восстановления 180-дневного срока пребывания в РоссииГарвард проведёт расследование связей экс-министра финансов США с Джеффри ЭпштейномПосол Армении в США обсудил возможное расширение сотрудничества между армянским и американским бизнесамиЦИК: Пересчет голосов в Вагаршапате не отразился на результатах голосованияБернар Арно в Шанхае: глава LVMH покупает китайские бренды, пока иностранные люксовые марки теряют спросТрамп пригласил на ужин в честь принца Саудовской Аравии Криштиану Роналду и Илона МаскаПольша задействовала авиацию в связи с ударами России по территории УкраиныПодведены итоги 20-й ежегодной Международной олимпиады по микроэлектроникеКарты VISA DIGITAL Юнибанка стали бесплатными