«Երբ ասում են առանձնահատուկ կարգավիճակ, դա սովորաբար վատ բան է նշանակում»․ «Փաստ»
ANALYSIS
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Օրերս Ազգային ժողովում «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին նախագիծը քննարկելիս ԿԳՄՍ նախարար Վահրամ Դումանյանը նշեց՝ առաջարկում են ԵՊՀ-ին տալ հատուկ կարգավիճակ։ Հարցը թեժ քննարկումների կիզակետում հայտնվեց ինչպես ԱԺ-ում, այնպես էլ փորձագետների շրջանում։ Մասնավորապես՝ շատերը կարծիք հայտնեցին, որ նախ հստակեցված չէ, թե ինչ ասել է հատուկ կարգավիճակ, երկրորդ՝ հնարավոր է, որ այս փոփոխությունն օրվա իշխանությունը կարող է օգտագործել ըստ նպատակահարմարության։ ԵՊՀ մամուլի խոսնակ Գևորգ Էմին-Տերյանը նշում է՝ Հայաստանի անկախացումից հետո ԵՊՀ-ն երբևէ չի ունեցել ինչ-որ առանձնահատուկ կարգավիճակ։
«Օրենսդրական նույն դաշտում գործել են հայկական բոլոր բուհերը։ Երբ ասում են առանձնահատուկ կարգավիճակ, ինքս լարվում եմ, որովհետև դա սովորաբար վատ բան է նշանակում։ ԵՊՀ-ն առանձնահատուկ կարգավիճակ ունեցել է այն առումով, որ քաղաքական վայրիվերումները միշտ կոտրվել են նրա գլխին, ամեն ինչի առաջին փորձադաշտը, թիրախը դարձել է ԵՊՀ-ն։ Հատուկ կարգավիճակի մասին խոսվում էր նաև 2018 թվականի սկզբին, երբ ցանկանում էին, որ բոլոր բուհերի կառավարման խորհուրդները կազմավորվեին ինչ-որ տարբերակով, իսկ ԵՊՀ-ի կառավարման խորհուրդը՝ այլ տարբերակով։ Ենթատեքստն այն էր, որ պաշտոնյաներին թույլատրվեր դառնալ ԵՊՀ-ի կառավարման խորհրդի նախագահ։ Այս դառը փորձից կարելի է ենթադրել, որ երբ խոսվում է համալսարանին հատուկ կարգավիճակ տալու մասին, սովորաբար իշխանությունը նկատի է ունենում օրվա իր շահը։
Հիմա շատ անհասկանալի է, թե ինչ է ասում նախարարը, որևէ կերպ բացված չէ, թե ինչ ասել է հատուկ կարգավիճակ, դա կենացի մակարդակի ձևակերպում էր։ Բայց ակնհայտ է, որ քաղաքական ինչ-որ շահ կա, որն առաջիկայում պարտադրվելու է ԵՊՀ-ին։ Բացի նրանից, որ ԵՊՀ-ն առանձնահատուկ ինչ-որ կարգավիճակ չունի, հակառակը՝ համալսարանն ինչ-որ առումներով զրկվում է մրցունակությունից, որովհետև Հայաստանում իր մերձակա մրցակիցները միջպետական պայմանագրերով գործող բուհերն են, օրինակ՝ Ֆրանսիական, Սլավոնական և մյուս համալսարանները։ Դրանց վրա մեր օրենքները չեն ազդում, իրենք գործում են միջպետական պայմանագրերով, և բոլոր փոփոխությունները կոտրվում են հայկական և հատկապես ԵՊՀ-ի գլխին՝ նրան զրկելով մրցունակությունից, և նաև դրա պատճառով համալսարանը դիրքեր է կորցնում»,-«Փաստի» հետ զրույցում նշում է Գևորգ Էմին-Տերյանը։
ԵՊՀ-ին հատուկ կարգավիճակ տալու հարցին «Փաստի» հետ զրույցում անդրադարձավ նաև կրթության փորձագետ Ատոմ Մխիթարյանը: Նա նշում է՝ որևէ մեկն այս պահին չի կարող պատասխանել հարցին, թե ինչ է սա նշանակում։ «Այս պահին դա ուղղակի դեկլարատիվ բնույթ ունի։ Թե հետո դրա տակ օրենսդրական ինչպիսի ակտեր կընդունվեն, և այդ հատուկ կարգավիճակն ինչպես կդրսևորվի, ապագան ցույց կտա։ Կարևոր է, որ հետագայում չխախտվեն հավասար մրցակցային պայմաններն ուրիշ բուհերի հետ։ ԿԳՄՍ նախարարի այն պնդումը, թե մայր բուհը ստեղծել է պետությունը և այն պետք է էական մասնակցություն ունենա դրա կառավարման մեջ, ծիծաղելի է, քանի որ պետությունը հիմնադրել է նաև մյուս բուհերը։ Պետության կողմից հիմնադրված լինելու առումով որևէ բուհ որևէ առավելություն չունի։
Ասեմ ավելին՝ ամենակարևոր արժեքներից մեկը, որն այսօր ունենք, Գիտությունների ազգային ակադեմիան ոչ միայն հատուկ կարգավիճակ չի ստանում օրենքում, այլ դրա վերաբերյալ շուրջ 10 տարի գործող օրենքն այս նախագծում փոխարինվում է ընդամենը մեկ հոդվածով, իսկ ԳԱԱ-ի կարգավիճակը հետագայում որոշելու է կառավարությունը։ Մինչդեռ այդ նախագծում ակադեմիային ևս կարելի էր տալ հատուկ կարգավիճակ և նրա կազմակերպաիրավական ձևն ապահովել հենց օրենքում։
Այս հատուկ կարգավիճակն իրենից կարող է ամեն ինչ էլ ենթադրել, այդ հարցը մնալու է իշխանությունների քմահաճույքին։ Հիմա երևի չեն մտածել, թե ինչ գրեն, թողնում են ապագային, կամ գուցե քաղաքական նպատակահարմարությունից ելնելով, կարելի է ինչ-որ բաներ ընդունել կամ փոփոխել։ Դա օրենքի մակարդակում հետո շատ դժվար կլինի անել, որովհետև կարող են լինել ընտրություններ, ԱԺ-ում կարող է ձևավորվել նոր մեծամասնություն, և օրենքի փոփոխությունը հեշտ չի լինի։
Բայց ենթաօրենսդրական ակտերում հնարավոր կլինի քմահաճույքներն օրեցօր փոխել և համապատասխանեցնել օրվա իշխանություններին։ Սա ևս խոսում է այն պարզ ճշմարտության մասին, որ իշխանությունները ցանկանում են քաղաքական ազդեցություն ունենալ բարձրագույն կրթության և գիտության ողջ համակարգի վրա, այդ թվում՝ ԵՊՀ-ի, որն առաջատարն է քաղաքական մտքի ձևավորման հարցում, իսկ մտավորականության մեծ և ակտիվ մասն էլ կենտրոնացած է հիմնականում այս բուհում»,-եզրափակում է Ատոմ Մխիթարյանը։
Լուսինե Առաքելյան
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
IDBank: A Pioneer of Digital Banking and Innovation in Armenia
GRAWE Group and C-Quadrat Investment Group have announced plans to acquire 100% of LIGA Insurance Company in Armenia
Ucom Supports the Annual “Capture the Flag 2025” Cybersecurity Competition
Financially Literate with Idram and IDBank: Next Stop – Nairi Camp
Idram received a permit to establish and operate the Armenian payment and settlement QR system IdramNet
Ucom Completes the Deployment of its 5G Network Across All Cities of Armenia
Firebird, Inc. Secures U.S. Export License and Announces Dell Technologies as a Technology Partner, Establishing Major Milestones in Armenia’s AI and Digital Future
IDBank Receives Permission to Open a Representative Office in the United States
RoboTon 2025 Competition Held with Idram’s Sponsorship
“Armenian potential in Spain: Arman Mayilyan as a guest on the ‘Armenian Diaspora Communities’ program.”
Final Results of the 20th Annual International Microelectronics Olympiad Announced
Unibank's VISA DIGITAL cards are now free
Arca National Payment System, Bank of Georgia and Ameriabank Signed a Memorandum of Understanding
Idram has been awarded the prestigious “Beyond Payments Awards” by Ant International
STEM Acceleration Award 2025 Held with Idram’s Support
Solar Power is Generated in Kechut Community Through the Efforts of
Ucom and SunChild
Idram Announces Partnership with WeChat Pay
AraratBank: Transfer Your Mortgage Loan and Repay It on Attractive Terms: JOIN US
“The Power of One Dram” as the Main Supporter of the National Hackathon AI4Biodiversity: AI Solutions for Nature
Speed-Mentoring Event Accelerates Green Innovations within the Ucom Fellowship Program
Ucom Supports the Development of High-Tech Education in Armenia
Dalan Technopark announces its first bond issuance. Placement Partner is Cube Invest
Idram Junior Participants Receive Prizes: The First Junius Financial Literacy Competition Concludes
Lusine Yeghiazaryan joins the Board of Trustees of the Music for the Future Foundation
5,312,038 AMD for “Symphonic Forest”: the November beneficiary is AI4Biodiversity: AI Solutions for Nature, a national hackathon
Ucom’s Green Initiative Reaches Urtsadzor
AraratBank Honoured with STP Award by Commerzbank AG
Compelling Business Loan Offer from AraratBank: JOIN US
AraratBank – Title Sponsor of Urartu Football Club 
The interview of Mher Abrahamyan, Chairman of the Board of IDBank, to Khaleej Times
Ameriabank’s Corporate Loan Portfolio Surpasses AMD 1 Trillion
Arman Vardanyan, the leader of the «Unity» movement, participated in an event dedicated to Armenia’s Independence Day, held at the Cathedral of Monaco (video, photos)
AraratBank and Théâtron Festival Bring Smiles to Little Ones
Opportunities and Prospects for Cooperation Between Business and the Banking System in Syunik Region – IDBank
The Largest 5G Coverage in Armenia: Ucom’s Network Now Reaches More Than 94% of the Population
"You Choose the Destination": New Promotion for AraratBank Mastercard World Travel Cardholders
Young Musician from the “Born in Artsakh” Program, Arsen Safaryan, Performed at the Anniversary Concert of the “Artis Futura” Foundation with the Moscow “Russian Philharmonia” Symphony Orchestra
New Campaign Ahead of Savings Day: IDBank
Think beyond today. Why save?
Ucom General Director Ralph Yirikian Presented His Vision for Telecommunications in the Era of AI
The Armenian UBPay system partners with iSend remittance global service 
Connected, Convenient, Converse: Andranik Grigoryan Presents Converse Bank’s Digital Transformation Journey at the BACEE Conference
IDBank - Silver Sponsor of BACEE’s 50th Jubilee International Banking Conference
With the support of IDBank and Idram, the “Symphonic Forest” project was launched
Ucom Supports the Development of a Safe and Trusted Digital Environment in Armenia
Young Musicians of the “Born in Artsakh” Program Bring the Voice of Artsakh to Moscow
Suren Parsyan to Represent Armenia at “Sagarmanthan: The Great Oceans Dialogue 2025” International Forum
Pay at cafés and bars with Idram&IDBank and earn lots of idcoins
Unibank Launches Online Queue Booking System
With Unibank’s Sponsorship Armenia Hosts Open Rock Climbing Championship 
