Ձախողումն ակնհայտ է. անհաջողության հետևանքով տնտեսական ավելի բարդ փուլում ենք հայտնվում

ИНТЕРВЬЮ 28 Май, 2020 10:36

Օրերս հրապարակված մակրոտնտեսական ցուցանիշներն արտառոց չեն այն իրավիճակում, որը ստեղծվել է մեր երկրում: Այս կարծիքին է տնտեսագետ Էդուարդ Պետրոսյանը, որի դիտարկմամբ՝ պաշտոնական տվյալներով համատարած անկում կա, և ընդամենը մի քանի անհասկանալի դրական ցուցանիշ, որոնք իրականում այդքան էլ դրական չեն:

Նշենք, որ համաձայն հրապարակված թվերի՝ 2020 թ. հունվար- ապրիլ ամիսներին 2019 թ.-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ ՀՀ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը նվազել է 1,7 տոկոսով: Միայն 2020թ. ապրիլին 2019թ. ապրիլի համեմատ ՏԱՑ-ը նվազել է 17,2 տոկոսով

Ընտրած ուղու հետևանքով

Տնտեսագետը կառավարության քաղաքականությունը առանձնացրեց՝ դիտարկելով այն մինչև ճգնաժամը և ճգնաժամի ժամանակ: «Կառավարությունը տնտեսական քաղաքականությունը վերածեց հակաճգնաժամային քաղաքականության, որը միանշանակ կարելի է ձախողված գնահատել: Ինչո՞ւ:

Ի սկզբանե կառավարությունը երկու ուղի ուներ. կա՛մ պետք է գնար առողջապահական ռիսկերը նվազեցնելու ճանապարհով, բայց արդյունքում ավելացներ սոցիալ-տնտեսական ռիսկերը, կա՛մ պետք է գնար սոցիալ-տնտեսական ռիսկերը նվազեցնելու ճանապարհով՝ ավելացնելով առողջապահական ռիսկերը:

Երկու ամիս տնտեսությունը սահմանափակելով, այդուհանդերձ, առողջապահական ռիսկերը կտրուկ ավելացան, ինչի վկայությունն այսօրվա ցուցանիշներն են:

Ընտրած ուղու հետևանքով կառավարությունն ունեցավ սոցիալ-տնտեսական ռիսկերի ավելացում, որը պետք է չեզոքացներ իր հակաճգնաժամային փաթեթներով, որոնք ի սկզբանե անարդյունավետ էին: Սոցիալապես խոցելի խմբերը հիմնականում անտեսվում են. օրինակ՝ կառավարությունն անտեսեց ժամավճարով աշխատողներին, ինչպես նաև արտագնա աշխատանքի մեկնողներին:

Մեծ հաշվով, չկարողացանք շոշափելի աջակցություն ցուցաբերել, ինչի հետևանքով սոցիալական ռիսկերը խորացան: Տնտեսական ռիսկերը նվազեցնելու քայլերը ևս անարդյունավետ էին: Կառավարությունը վարկավորում առաջարկեց բիզնեսի այն հատվածին, որը դրա կարիքը չուներ:

Իսկ ով էլ վարկ վերցրեց, շատ դժվարությամբ ստացավ ու այսօր տուժած վիճակում է, մտածում է՝ ո՞նց պիտի փակի, որովհետև բիզնեսն իր ամբողջ հզորությամբ չի աշխատում»»,-«Փաստի» հետ զրույցում ընդգծեց տնտեսագետը:

Է. Պետրոսյանը հավելեց, որ կառավարության քայլերը չնպաստեցին նաև աշխատատեղերի պահպանմանը:

«Նշվածի վառ վկայությունն այն «զարմանալի» ցուցանիշն է, ըստ որի՝ միջին ամսական անվանական աշխատավարձը 9 տոկոս աճ է գրանցել:

Բոլորն ասում են՝ տեսեք, ինչ երկիր ենք, մեզ մոտ աշխատավարձերն այս պայմաններում աճել են: Իրականում այդ աշխատավարձերն աճել են, որովհետև միջինից ցածր բազմաթիվ աշխատատեղեր փակվել են: Սրա արդյունքում միջինից բարձր աշխատավարձերն ավելի շոշափելի կշիռ են կազմել, ինչի հաշվին միջին անվանական աշխատավարձերի տոկոսի աճ է եղել:

Ըստ էության, աշխատատեղերի պահպանման, բիզնեսի աջակցությանն ուղղված քաղաքականությունն առնվազն ձախողված կարելի է համարել. այսօր բիզնեսի ամենաշատ տուժած հատվածը շարունակում է տուժել, քանի որ առողջապահական ռիսկերը գնալով ավելանում են:

Շարունակում են տուժել, բայց արդեն ի վիճակի չեն դիմանալ, քանի որ արդեն մի քանի ամսվա պարտքեր են կուտակել ու պետությունից համաչափ աջակցություն չեն ստացել:

Մեծ հաշվով, անհաջողության հետևանքով մենք այսօր տնտեսական ավելի բարդ փուլում ենք հայտնվում»,-ասաց տնտեսագետը՝ նշելով, որ տնտեսական, սոցիալական և առողջապահական ռիսկերը չնվազեցին անգամ այն դեպքում, երբ կառավարությունը փոխեց քաղաքականությունն ու որոշեց նվազեցնել տնտեսական ու սոցիալական ռիսկերը:

Տնտեսական համակարգերի փլուզման շղթայական վտանգը

«Գյուղատնտեսություն, տուրիզմ ու սպասարկման ոլորտ: Սրանք այն ոլորտներն են, որտեղ մեր սոցիալական խոցելի խմբերն են աշխատում, որոնք, սակայն, ոչ մի էական աջակցություն չեն ստացել:

Սոցիալական խոցելի խումբ հանդիսացող բնակչության գերակշիռ մեծամասնությունը հնարավորություն չունի օգտվել առանց այդ էլ ոչ էական օգնությունից: Եվ պահի դրությամբ, անգամ տնտեսությունը բացելով, այդ մարդկանց թողել ենք ճակատագրի հույսին. ինչպես կգոյատևեն, կգոյատևեն:

Ընդհանուր առմամբ, ձախողումն ակնհայտ է. չհաջողվեց սոցիալական քաղաքականություն վարել, անօգնական վիճակում թողեցինք սոցիալական խմբերին, տնտեսական առումով էլ չկարողացանք խուսափել այն կորուստներից, որոնցից կարելի էր առնվազն բիզնեսին աջակցելով խուսափել: Բացի այդ, առողջապահական ռիսկերն էլ ավելացան, վարակակիրները շատացան, ու վտանգը մեծացավ: Այս վիճակը ավելի կերկարի: Կարելի է արձանագրել, որ երեք ուղղություններով էլ ձախողում եղավ: Վարակի տարածման երկրորդ ալիքն է գալիս:

Այս շրջանում արդեն սնանկացման փուլն է սկսվելու. այսօր լուրջ հարվածի տակ է փոքր ու միջին բիզնեսը, որի մասին կառավարությունը դեռ չի խոսում: Չի ասում՝ ի՞նչ է անելու, ինչպե՞ս է աջակցելու: Մինչդեռ տնտեսության ողնաշարը փոքր և միջին բիզնեսն է, քաղաքացիների մեծ մասն այդ ոլորտներում է գործունեություն ծավալում: Զուգահեռ՝ տուժած հատվածները շարունակում են նույն տեմպերով տուժել:

Թեպետ վնասների ծավալները մի քիչ պակասել են, բայց նրանք, միևնույն է, շարունակում են վնասներ կրել ու կուտակել դրանք: Այս իրավիճակն անխուսափելի սնանկացման առաջ է կանգնեցնելու. եթե ՓՄՁ-ները կրճատվում են, տնտեսական իրավիճակի կտրուկ վատթարացում, մարդկանց բարեկեցության կամ կենսամակարդակի կտրուկ անկում է լինում, ինչին մենք արդեն ականատես ենք լինում:

Հաջորդ փուլը, որը, հավանաբար, արդեն մոտենում է, սկսելու է հարված հասցնել արդեն բանկային համակարգին: Մարդիկ չեն կարողանալու վարկերը սպասարկել, սկսելու են իրենց խնայողությունները սպառել՝ օգտագործել բանկերում պահպանվող ավանդները:

Այս ամենը տնտեսական համակարգերի փլուզման շղթայական վտանգ է առաջացնում: Մեծ հաշվով, անգործությունը չի կարող չպատժվել, ինչին, ցավոք, մենք այսօր ականատես ենք լինում»,-նկատեց մեր զրուցակիցը:

Երրորդ ալիքը ճակատագրական կլինի

Նա շեշտեց ռեալ խնդիրները տեսնելու անհրաժեշտության մասին:

«Կառավարությունը ուրախությամբ ասում է՝ գնաճի տեմպը կարողացել ենք պահել, ասում են՝ տեսեք գրանցված գնաճը 1 տոկոս էլ չկա: Առաջին հայացքից, այո, ճիշտ են ասում, բայց իրականում երկու ամսվա ընթացքում մեր քաղաքացիներին միայն առաջին անհրաժեշտության ապրանքների գներն են հետաքրքրում, որովհետև մնացածից օգտվելու հնարավորություն չունեն:

Եթե նայում ենք առաջին անհրաժեշտության ապրանքների գներին, ակնհայտ է, որ առնվազն ավելի քան 5 տոկոս գնաճ կա: Խոսքը հատկապես մի շարք պարենային ապրանքների գնաճի մասին է: Միջին վիճակագրական քաղաքացու համար գնաճը հինգ տոկոսից ոչ պակաս է, ու ասել, թե գնաճը զսպել ենք, օրինակ, չգիտեմ, S դասի «Մերսեդեսը» սրահում չի թանկացել, մեղմ ասեմ, անլուրջ մոտեցում է: Նախօրեին տեղի ունեցած բրիֆինգին շատ դիպուկ իրավիճակ եղավ, որը բնութագրեց իրական պատկերը. երբ կառավարության ղեկավարն ուզում էր եզրափակել իր խոսքը, ասաց. «Կշարունակենք լուսաբանել կառավարության գործունեությունը»:

Իհարկե, հետո շտկեց իրեն, բայց իրականում, ցավոք, հենց այդպես է: Պետք է կառավարել, ոչ թե զբաղվել կառավարման լուսաբանմամբ: Եթե այսօր այդքան ժամանակ տրամադրենք լուսաբանմանը ու չկառավարենք, հետևանքը լինելու է այն, ինչն այսօր ունենք:

Մենք երկրորդ ալիքի տակ ենք, իսկ երրորդն արդեն ճակատագրական կլինի երկրի համար. մենք չունենք այն ռեսուրսները, որոնցով կհաղթահարենք այն տնտեսական վնասները, որոնք կրելու ենք: Այս մոտեցումներով հաջողության հնարավոր չէ հասնել. ռազմավարական ծրագիր մշակելու, ինչպես նաև խնայողությունների ճանապարհով գնալու փոխարեն, կառավարությունը գնաց դեֆիցիտը բարձրացնելու ճանապարհով: Կառավարությունն իր համար հստակ նշաձող պետք է սահմանի:

Պետք է հստակ հաշվարկներ անի, ըստ որի՝ հասարակությունը կհամոզվի, որ կառավարությունը տիրապետում է իրավիճակին:

Բայց անգամ այդ հաշվարկները չունենք: Ըստ էության, իրենք գնում են մակրոտնտեսական ցուցանիշներն ամեն գնով ապահովելու ճանապարհով: Իրենց այլ բան չի հետաքրքրում, իրական տնտեսական հատվածի ուղղությամբ ոչ մի քայլ չի ձեռնարկվում»:

Ամփոփելով՝ տնտեսագետը հավելեց, որ այս փուլում պետք է կենտրոնանալ գյուղատնտեսության, տուրիզմի ու սպասարկման ոլորտները փրկելու վրա, ինչը, ցավոք, չենք տեսնում:

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ