Շաբաթօրյա գրական ընթերցումներ «Փաստ» օրաթերթից
КУЛЬТУРА«ՓԱՍՏ» ՕՐԱԹԵՐԹԸ ՇԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ Է «ՇԱԲԱԹՕՐՅԱ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄՆԵՐ» ՇԱՐՔԸ՝ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆԵԼՈՎ ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑ ԳՐՈՂՆԵՐԻ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՑ: ԱՅՍ ԳՈՐԾՈՒՄ ՄԵԶ ՄԵԾԱՊԵՍ ԱՋԱԿՑՈՒՄ Է ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ԳՐՈՂՆԵՐԻ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀ, ԳՐԱԿԱՆԱԳԵՏ ԱԲԳԱՐ ԱՓԻՆՅԱՆԸ, ԻՆՉԻ ՀԱՄԱՐ ՇՆՈՐՀԱԿԱԼ ԵՆՔ:
ԳԱՅԱՆԵ ՊՈՂՈՍՅԱՆ
ՍԼՈՆ
Մինչև հիմա մեր գյուղում երբ երեխաները քարով խփում են իրար, մեծերն ասում են՝ Սլոն հո չե՞ս, քարը գցի ձեռքիցդ:
Սլոն մեր գյուղի որբն էր: Ու որբի նման էլ սիրվում էր: Ծնողները վաղուց էին վախճանվել, կարծեմ՝ ավտովթարից: Սլոն ազգականներ չուներ, կամ գուցե ուներ, բայց նրանք ձուլվել էին գյուղի անդեմ գթասրտությանը ու բոլորի հետ հավասարապես խնամում էին տղային: Գյուղի կանայք տան ավել պատառը Սլոյին էին տալիս ու երեխաների հնացած շորերը: Սիրտը փափկած ժամանակ նաև շոր ու կոշիկ էին առնում Սլոյի համար ու ավել պատառից բացի՝ պաղպաղակ, թխվածք ու մուրաբա էին տալիս, որ Սլոն ուտում էր ճաշի գդալով ու հաճույքից հալչելով
Սլոյին երբեմն նաև փող էին տալիս: Փողը գթասրտության սահմաններում չէր տեղավորվում, ու Սլոյի հետ գին էին խոսում: - Էսքան փայտը քանիսով կջարդե՞ս: -Ինչ կտաս, տուր:
Հաստատ գիտեին, որ Սլոն ասելու է՝ ինչ կտաս, տուր, բայց, որպես բարեխիղճ գործատու, հարցնում էին՝ քանիսո՞վ
Ես վախենում էի Սլոյից: Սլոն հազիվ 14- 15 տարեկան լիներ, բայց ես շատ փոքր էի այդ ժամանակ, ու Սլոն ինձ թվում էր խոշոր ու ահարկու՝ կորամեջք, կոստյումը՝ վրան մեծ, երկար ձեռքերը՝ անկանոն կախված (ասես մի կերպ կցմցած լինեին լայն ու վտիտ ուսերին ), հայացքը՝ վախեցած, բռի մեջ՝ քար...
Սլոյի բռի մեջ միշտ քար կար: Սլոն քայլում էր մայթի եզրով, բռի մեջ՝ քար, գլուխը՝ կախ...ու անընդհատ հետ էր նայում, ասես ինչ-որ հետապնդումից փախչելով: Երբ խոսում էիր հետը, քարով բռունցքը սեղմում էր կրծքին, ամեն պահի պատրաստ քարը վրադ նետելու:
Գյուղի 10-12 տարեկան հրոսակախումբը հանգիստ չէր տալիս Սլոյին, օր չկար, որ մի օյին չբերեին նրա գլխին: Գորտ էին գցում գրպանը, տակը ասեղ էին դնում, թաքուն կտրում էին մեջքին թափված բաց շիկավուն գանգուրները: Սլոն վեր էր թռչում, վախեցած, անփայլ աչքերով տենդագին փնտրում հերթական հակառակորդին ու չգտնելով՝ բռի քարը անհասցե նետում էր հավաքվածների վրա և հետ-հետ նայելով վազում դեպի իր փոքրիկ, հողաշեն տնակը: Բայց Սլոն չէր խրատվում: Երևի տղան մենակություն չէր սիրում: Ու հաճախ գալիս, միանում էր գյուղամիջում խռնված մարդկանց: Նստում էր մի անկյունում ու հայացքը մեկից մյուսին փոխանցելով՝ լսում նրանց անվերջանալի զրույցները՝ թանկացումներից մինչև Քենեդու սպանությունը..
Ես տեսել եմ, թե ինչպես է Սլոն ծիծաղում:
Երբ Սլոյի հոգու հետ խաղալուց հոգնած մարդկանց սիրտը նորություն էր ուզում ու սկսում էին իրար հետ կատակներ անել, Սլոն ծիծաղում էր` սպիտակ ատամները բացած, ուսերը շարժելով, բայց նույնիսկ ծիծաղելիս քարը բռան մեջ էր պահում:
Աշնան պայծառ օր էր: Ցրտերն ընկել էին, արևի տաքությունը հաճելի էր ու մարդկանց քաշել, հանել էր տներից, հավաքել գյուղամիջում՝ Հայրենական պատերազմի զոհերին նվիրված հուշարձանի մոտ: Մայրս գյուղի մշակույթի տան տնօրենն էր, ու նրա աշխատասենյակի լուսամուտը ուղիղ նայում էր հուշարձանին: Ես լուսամուտի մոտ էի այդ ժամանակ: Հանկարծ անսպասելի բան կատարվեց: Մարդիկ, որ հանգիստ նստած էին, սկսեցին այս ու այն կողմ վազել:Հետո ես տեսա Սլոյին. կոստյումը հետևի կողմից այրվում էր: Մարդիկ հռհռոցով, հարայ-հրոցով հանգցրին կրակը: Սլոն այս անգամ ձեռքի քարը չնետեց հրոսակախմբի վրա ու տուն չգնաց:
Նստել էր նստարանին ու ձեռքով փորձում էր հարթել կոստյումի վառված հատվածը:
Մնացածը ես չեմ տեսել: Մնացածը ամիսներ շարունակ մարդիկ պատմում էին իրար: Հետո սկսեցին չպատմել, որովհետև բոլորը անգիր գիտեին կատարվածը:
Ուրեմն՝ Սլոն մի քանի րոպե անշարժ կանգնել էր մայթին, հետո նետվել զառիթափով իջնող բեռնատարի անիվների տակ: Սլոն մահացավ հիվանդանոցում: Ասում են՝ երբ բժիշկը հանբուրել էր Սլոյի ճակատը, տղան ձեռքի քարը աննկատ դրել էր սեղանին:
Հ.Գ.- Իսկ ինչո՞ւ եմ այս տան նկարով հրապարակել Սլոյի մասին պատմությունը... Որովհետև այն իմ հայրական տան պատկերն է: Ես ճիշտ այսպիսի տանն եմ մեծացել: Ու այն ինձ համար ապահովության, սիրո, երջանկության խորհրդանիշ է՝ այն, ինչ երբեք չունեցավ մեր գյուղի որբը՝ Սլոն... Այն, ինչ մենք չտվեցինք նրան:
ԱՐՏԱՇԵՍ ԱՐԱՄ
ԿՈՄ-ՊԱՐ-ՍԻ-ԴԱ
(Երևանին)
Երեքհազարամյա ծերուկ քաղա՛ք ու դե՛ռ
Մանուկ անվա՛րժ, անփո՛րձ, դեռ չոչ անող:
Եվ քո զավակները թող իրար միս ուտեն,
Թող հին ճառն իր կարդա մեր ջոջը նոր:
Անապատի ամեն անշուք քյոչք ու աուլ
Քաղաքամայր դարձավ ու ծուփ ծաղկեց:
Թողնեմ գնամ, հեռվից քեզ կարոտեմ, ա՜ո՜ւ,
Փողոց քշվածներից մեկն էլ ծլկեց:
Ամեն քայլափոխին, քո խոյակ ու որմից
Ծորում են տա՛ք, քնքո՛ւշ ախուվախեր:
Եվ նոր տերերը քո չարչարվում են, որ մի
Հարուստ քրդի գտնեն ու քեզ ծախեն:
Եվ կծախեն, ինչ փույթ, մի բան պակաս-ավել,
Ոչ կարգին մուտք ունես, ոչ էլ` ելքեր...
Քրիստոսը վկա, էլ չե՛մ ուզում, բա՛վ է
«Իմ հայրենիք թշվառ, անտեր» երգել:
ՍԱՂՄՈՍ ԱՐԱՐՄԱՆ
(Արտաշես Յայլոյանին)
Ո՞վ է արարում հոգու տոն ու տուն,
Վիրակապ դնում մեր բաց վերքերին,
Մեր անցյալից մեզ ո՞վ է կարոտում,
Որոնում ճամփան կորած էրգրի...
Որ ոգեղենիկ մեր Հայերենի
Տոնը չլքվի, ո՞վ է ինքն իրեն
Պատեպատ զարկում: Եվ հար երանի
Նրան, ով գիտե տոկալ ու սիրել
Անդուլ տքնանքի զիգզագվող ուղին
Եվ զառիվերը ձիգ տառապանքի:
Ո՞վ է ամբարում հավատամք ու խիղճ,
Որ լցնի թափուր խորշերը կյանքի...
Ինքը չա՞րն է մեր ետևից ընկել,
Թե՞ մենք ենք գնում հետքերով չարի,
Օ՛, բառ ու գրին խոնարհված ընկեր,
Մեր կենաց վարձն ո՞վ պիտի վճարի...
Օրը հայտնության այդ ե՞րբ է գալու,
Երբ թուխպ է նստել կենաց քիվերին:
Հույս ենք տածում, թե Գիրն է փրկելու,
Եվ որոնում ենք հրաշքը վերին:
ԻՆՏԵՐՄԵՑՑՈ
(Աբգար Ափինյանին)
Այս աշխարհի սե՛րը, հավա՛տն այս աշխարհի,
Մարդկությանը պիտի կործանումից փրկեր:
Բայց մշտարթուն Նեռը, մարմնացումը չարի,
Լարել է նետը իր, աղեղն է իր պրկել:
Գաճաճ հաճկատարներ,
իշխանատե՛նչ, ագա՛հ,
Ինչին ձեռ են տալիս, լպրծո՛ւն է դառնում,
Մինչ դու հոժարակամ մազե քո`ւրձդ
հագած,
Քո քարանձավ խցում մեռնում ես ու հառնում:
Մի՛ կոտրվիր, տոկա՛, խառնի՛ր գիշեր ու տիվ
Եվ վարձ մի՛ պահանջիր տառապանքի դիմաց,
Անդո՛ւլ, անխո՛նջ հերկիր սևահողը մութի,
Որ ընձյուղվի Սիրո լույսը երկնասլաց:
Դու ոգի՛ ես դրել քո ամեն մի տողում
Եվ չես նահանջելու մինչև մարխը մարող...
Սրտին քո ծանրացած կասկածները թող ու
Ոգի դարձած, անցիր Լույսի ճանապարհով:
***
Եթե այսպես մնա, Չինգիզ խանը կգա,
Կգա իր շեղաչվի «կտրիչներին» առած:
Եվ քո հովիտներում, Երկիր Նաիրական,
Պիտի խրախճանեն սատրապ ու խաշնարած:
Ներքին լույսը մարած, հույլ ու հափռած, անկա՛մ
Կրկին ինքներս մեր բախտի հետ ենք խաղում:
Ճակատագիրը մեզ հարյուր հազար անգամ
Խստագույնս պատժեց, դարձյալ դաս չենք քաղում:
Եթե այդպես մնա, Չինգիզ խանը կգա,
Որ ավերի՛, եղծի՛, լլկի ու կործանի:
Այդ մասին է գուժում այն քարեղեն վկան`
Ծախված ու ավերակ, արարչագործ Անին:
Трамп пообещал американцам снижение цен на лекарства на 30–80%
Поджог посольства Ирана в Швеции: Тегеран призвал Стокгольм принять меры
Трамп подписал первый в истории США указ о запуске программы самодепортации нелегалов
Новый канцлер Германии рассказал о возможности личной встречи с Путиным
Президент Сирии отправился на переговоры в Бахрейн
Приехавшие в Киев зарубежные лидеры вместе с Зеленским позвонили Трампу
Трамп: Индия и Пакистан договорились о полном и незамедлительном прекращении огня
Пакистан начал переброску своих войск к границе с Индией
Евросоюз поддержал требование Киева и Вашингтона о 30-дневном прекращении огня в Украине
Макрон, Мерц, Стармер и Туск прибыли с визитом в Киев
ВАШ РОМАНТИЧЕСКИЙ ГОРОСКОП НА 10 МАЯ
Калифорнийский суд заблокировал планы Трампа по сокращению штата федерального правительства
Ученые назвали возможную причину экстремально холодных зим в Европе в будущем
В Гюмри при участии представителей Индии и Ирана отметили 80-ую годовщину Победы в Великой Отечественной войне
В Москве рассказали о новой встрече делегаций России и США по вопросу восстановления работы посольств
В Армении отметили 80-летие Славной Победы в Великой Отечественной войне
Посол России в Армении: Кто-то хотел бы, чтобы мы забыли подвиги наших предков
Чалабян: Уверен, что мы откроем страницу новых побед
Выступление Путина на параде Победы: Огромным был вклад жителей Средней Азии и Закавказья
Героические подвиги армянского народа безмерны на пути к победе. Арман Варданян
Глава МИД Ирана в беседе с пакистанским коллегой призвал к деэскалации с Индией
В Ереване началось шествие «Бессмертного полка»
Ученые выяснили, как прокормить человечество в случае апокалипсиса
Трамп уволил первую афроамериканку-библиотекаря Конгресса США
Nature Cities: Около 30 городов США проседают со стремительной скоростью
Искатели сокровищ обнаружили в Англии 1400-летнее золотое украшение с рубинами в форме вороньей головы
Затулин припомнил Азербайджану зарубленного топором сафаровым спящего армянского офицера
Ученые пролили свет на загадку жуткой «Кровавой пещеры» с человеческими черепами в Гватемале
Мемориальный комплекс, посвященный героям 89-й Таманской армянской стрелковой дивизии и единству народов СССР в период Великой Отечественной войны
Зеленский раскрыл содержание своего телефонного разговора с Трампом
Потерянные или украденные праздники.... «Паст»
Почему ночью отключают воду? «Паст»
«Моя Америя, моя семья» – множество привилегий, розыгрыш более 300 подарков и многое другое
Истерия властей выдает их неустойчивое положение: «Паст»
«Чем сильнее и могущественнее будет Россия, тем сильнее и безопаснее будет Армения»: «Паст»
Ucom и Hero House Yerevan объявляют о сотрудничестве
Решения правительства пока еще нет, но «процессы» идут: «Паст»
Bloomberg: акции оборонных компаний Индии за две недели выросли на $5 млрд
Президент Союза армян Тюмени Авраам Овеян направил послание по случаю Дня Победы
Замминистра: С Агаракским медномолибденовым комбинатом подписан меморандум о переносе церкви 15-16 века
Авиакомпании в России массово задерживают и отменяют рейсы: Из РФ в Армению отменили 10 рейсов
Министры обороны Армении и Кипра обсудили вопросы сотрудничества
Лагерь Айорди стал бенефициаром инициативы «Сила одного драма» в Мае
Хуситы пообещали продолжить атаковать израильские суда в Красном море
Annals of Internal Medicine: Потребление орехов, семечек и кукурузы не связано с развитием дивертикулита у женщин
Россия и Украина провели обмен пленными по формуле «205 на 205»
Археологический прорыв: Греческий алфавит оказался на несколько веков древнее, чем считали ученые
«Это позор»: Трамп отреагировал на удары Индии по Пакистану
Опрос: Большинство жителей Запада считают, что Третья мировая война может начаться в течение ближайших 10 лет
Тринадцать российских аэропортов за ночь приостановили полеты: Из Москвы в Ереван перенесено 5 рейсов 
