Առաջին օդագնացը Ռայտ եղբայրները չեն, այլ... կառապան
ОБЩЕСТВОԱռաջին ինքնաթիռը նախագծել են ամերիկացի Ռայտ եղբայրները և իրականացրել են օդից ծանր սարքով առաջին թռիչքը: 1902–ի վերջին նրանք մի շարք թռիչքներ իրականացրեցին, որից ամենաերկարատևը 26 վայրկյան էր, հեռավորությունը՝ 190 մետր:
Իրականում այդպես չէ: Այն մարդու անունը, ով առաջին անգամ թռել է օդից ծանր սարքով դեռևս 1853 թվականին, հայտնի չէ, բայց հայտնի է, որ նա կառապան էր աշխատում:
Պատմությունն այսպիսին է: Յորկշիրցի արիստոկրատ Ջորջ Կեյլին (1773–1857) օդագնացության պիոներներից էր: Նա դեռևս երիտասարդ հասակից ուսումնասիրում էր թռչունների թռիչքը և կարողացավ նկարագրել թռիչքի դեպքում «վեր բարձրացնող ուժի, ճակատային դիմադրության» մեխանիզմը, որի շնորհիվ և ստեղծեց մի շարք թռչող սարքերի նմուշներ: Ընդ որում, նա նախագծել և կառուցել է ինչպես շարժիչներով ( շոգեշարժիչ, վառոդային շարժիչ) սարքեր, այնպես էլ պլաներներ (առանց շարժիչի թռչող սարքեր): Հենց պլաներներն էլ նրան հաջողություն բերեցին (ի դեպ, Ռայտ եղբայրները ևս առաջին անգամ պլաներով են թռել):
Երեք տասնամյակ Կեյլին փորձարկում էր իր սարքերը, փոփոխություններ մտցնում, նորը կառուցում, նորից փորձում, և վերջապես 1853 թվականին նա զգաց, որ իր սարքը կարող է կենդանի «ուղևոր» օդ բարձրացնել: Բրոպտոմ–Դեյլ տեղանքում Կեյլիին վերջապես հաջողվեց համոզել իր կառապանին քշել «հրեշանման սարքը»: Այդ կառապանն էլ հենց եղավ օդից ծանր սարքով առաջին անգամ թռած մարդը: Թռիչքը հաջող անցավ, բայց կառապանը վայրէջքից հետո բողոքեց, որ նրան վարձել են ձիերին կառավարելու համար, այլ ոչ թե թռչելու:
Ջորջ Կեյլիից բացի, մինչև Ռայտ եղբայրները, պլաներներով բազմաթիվ թռիչքներ է իրականացրել նաև Օտտո Լիլենտայլը (1848– 1896), ով, ի դեպ, այդպիսի մի թռիչքի ժամանակ էլ հենց ջախջախվել է ու մահացել:
Համարվում է, որ Ռայտ եղբայրներին առաջինն են համարում այն պատճառով, որ իրականացրել են առաջին կառավարվող թռիչքը, բայց 1901 թվականին կառավարվող թռիչք է իրականացրել Ալբերտո–Սանթոս Դյումոնը՝ զանգվածային միջոցառման ժամանակ պտտվելով Էյֆել յան աշտարակի շուրջը (իհարկե, պետք է նշել, որ դա կատարվել է օդից թեթև սարքով):
Իրականում Ռայտ եղբայրներին առաջինը համարելու պատճառն այն է, որ նրանք անմիջապես արտոնագրել են իրենց գյուտն ու թռիչքը, իսկ նրանցից առաջ նույն բանը արածները արտոնագրում չեն իրականացրել: Առաջարկում եմ Նիկոլ Փաշինյանին արտոնագրել «Թավշյա հեղափոխությունը», քանի որ դրանից առաջ ոչ մեկը դա չի արել, անգամ Սահակաշվիլին: Պատկերացնո՞ւմ եք՝ ինչ օգուտ կտա Հայաստանին: Օրինակ, Պապուա Նոր Գվինեաում կատարվում է «թավշյա հեղափոխություն» և արտոնագրային իրավունքով կառավարության կազմի երկու նախարարական աթոռ տրվում է մեզ՝ հայերիս: Լա՞վ է: Իհարկե, լավ է:
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Past.am-ը
Хор Сретенского монастыря спел в самолете по дороге в Ереван
Новый законодательный пакет: В трех областных центрах Армении власти решили построить приюты для животных
«Футбольная легенда Никита Симонян — лидер развития армяно-российских спортивных отношений.»
Правительство Армении решило продлить на год отмену НДС и пошлин на импорт электромобилей
Мир - лозунг или внешняя политика? Толерантность должна формироваться с школьного возраста
Важность информационной безопасности: IDBank и Idram поддержали конкурс APOCALYPSE CTF 2025
Представитель IDBank Иннеса Амирбекян назначена сопредседателем Рабочей группы Комиссии по банковским вопросам МТП по гарантиям
В окрестностях Дилижана продолжаются работы по тушению пожаров
Генеральный директор Ucom Ральф Йирикян вручил сертификаты участникам курса по кибербезопасности
Губернатор Вайоцдзорской области Армении: Пожары на мусорных свалках в городах Ехегнадзор и Джермук под контролем
Следственные органы не представили надлежащих доказательств: Слушания в НС Армении по теме политзаключенных
Трамп: Часть территории Украины все равно могла бы перейти к России в течение следующих нескольких месяцев
Татоян: Бывшие президенты Армении питают власть Никола Пашиняна
В Центральном административном районе Еревана продолжаются работы по демонтажу незаконно размещенных киосков
Трамп: Мы очень близки к мирному соглашению между Россией и Украиной
Сын Микаэла Арутюняна утверждает, что он вообще не общался с Навальным, а остальных даже не знает: «Паст»
«Его пример ценен»: заслуженный строитель России о смерти Симоняна
Кто на самом деле наносит вред государству? «Паст»
Кэшбэк - это мошенничество. Получается: хотят, чтобы люди молчали, а сами они ели и не насытились: «Паст»
IDBank — Пионер цифрового банкинга и инноваций в Армении
Тупик одностороннего мира: когда Армения говорит о будущем, а Азербайджан формирует поколение, полное ненависти: «Паст»
Мишель Пфайффер говорит, что стала жить «более осмысленно» после того, как стала бабушкой
Работы Гийома Туманяна покажут на Неделе искусств в Люксембурге
Ucom поддержал проведение ежегодного конкурса по кибербезопасности «Capture the Flag 2025»
Боксер Ванес Мартиросян скончался после продолжительной болезни
ABC News: США планируют провести отдельную встречу с российской стороной по Украине
В Украине рассказали о двух проектах документов, переданных США, и ультиматуме Вашингтона
Зои Салдана раскрыла важное «обещание», которое она дала вместе с мужем Марко Перего и которое влияет на все аспекты их жизни
Израиль впервые с лета нанёс удар по Бейруту: утверждается, что погиб высокопоставленный член «Хезболлы»
Заявление: Украина и США подготовили обновлённый документ по миру
Какие аудиозаписи и документы собирается опубликовать бывший министр обороны? «Паст»
Какие доходы не будут подлежать декларированию? Предлагаются новые изменения: «Паст»
Почему власти «паникуют»? «Паст»
Очередной митинг: чем недовольны сотрудники государственных структур? «Паст»
Ким Кардашьян тайно выкупила библию покойного отца за $80,276
Токаев: Армения является надежным партнером для Казахстана
Финансово грамотные вместе с Idram и IDBank: очередная остановка – лагерь Наири
Китайский робот установил мировой рекорд, пройдя без остановки более 100 км
Генрих Мхитарян уже приступил к индивидуальным тренировкам
Армянские хореографические ансамбли из Владимирской области заняли призовые места на фестивале в Москве
Guardian: из Британии могут уехать до 50 тыс. медсестер из-за миграционных мер
«По-нашему»: Армения заслуживает руководителя, который не оторван от реальности и связан со своим народом
В Казахстане обсуждают восстановление авиасообщения с Арменией
Министр: Астана может открыть новый торговый маршрут в Турцию через Армению
Idram получила разрешение на создание и эксплуатацию армянской платёжно-расчётной QR системы IdramNet
Ucom завершил построение сети 5G во всех городах Армении
А что было бы, если бы он просто сделал антивластные призывы в банке? «Паст»
Власти даже не скрывают, что ЭСА и Церковь интересуют их исключительно в рамках предвыборной «логики»: «Паст»
От «успеха» к поражению: как «казахстанский транзит» разрушил нарративы власти? «Паст»
В Лувре после дерзкого ограбления к концу 2026 года установят 100 внешних камер видеонаблюдения 
