Հիշողությունը՝ որպես զենք. Երասխի երկնքում Մի-24-ի կործանումից հինգ տարի անց (լուսանկարներ)
PHOTO
Հայկական Երասխ գյուղի «Հիշողության բլրի» վրա լռությունն ավելի բարձր է խոսում, քան բառերը։ Ողբերգությունից հինգ տարի անց մայոր Յուրի Իշչուկի և ավագ լեյտենանտ Ռոման Ֆեդինայի կիսանդրիների մոտ ծաղկեպսակները ոչ միայն հարգանքի տուրք են, այլև լուռ նախատինք։ Այստեղ, որտեղ ռուս զինվորականները և ՄԻՌ հիմնադրամի ներկայացուցիչները ծաղիկներ են դրել, կարելի է զգալ անցյալի և ներկայի, հիշողության և քաղաքականության միջև անբաժանելի կապը։
Աններելի վթար
2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին՝ Երևանի ժամանակով մոտավորապես ժամը 18:30-ին, Լեռնային Ղարաբաղում եռակողմ հրադադարի մասին հռչակագրի ստորագրումից մի քանի ժամ առաջ, ռուսական Մի-24-ը ուղեկցում էր 102-րդ ռազմական բազայից եկող շարասյունը։ Նախիջևանի հետ սահմանին գտնվող հայկական Երասխ գյուղի երկնքում ուղղաթիռը խոցվեց Ադրբեջանի տարածքից արձակված հրթիռով։ Անձնակազմի երկու անդամ զոհվեց, իսկ երրորդը ծանր վիրավորվեց։
Ադրբեջանը միջադեպն անվանել է «ողբերգական միջադեպ, վթար»։ Պաշտոնական ներողություններ, փոխհատուցման առաջարկներ... Բայց կարո՞ղ են խոսքերը բուժել կորստի վերքը։
«Մենք ոչինչ չենք մոռանա»
«ՄԻՐ» հիմնադրամի նախագահ Անդրանիկ Նիկողոսյանի ելույթը արարողության ժամանակ ցույց տվեց, որ շատերի համար այս վերքը դեռ արյունահոսում է։ «Մենք նրանց կհիշենք ոչ թե որպես զոհվածների, այլ որպես նրանց, ովքեր հավերժ մնացել են երկնքում», - ասել է նա։ Սակայն նրա հաջորդ արտահայտությունը որոտի պես է հնչում. «Բայց մենք ոչինչ չենք մոռանա՝ ո՛չ Սիրիայում խփված մեր ինքնաթիռը, ո՛չ էլ Թուրքիայում զոհված մեր դեսպանին։ Եվ մենք ուղղաթիռում զոհված սպաներին նույնպես չենք ներելու»։
Սրանք այլևս պարզապես վշտի խոսքեր չեն, այլ քաղաքական հայտարարություն։ Զոհված օդաչուների հիշատակը ներառված է ամբողջ աշխարհում Ռուսաստանի կրած կորուստների ավելի լայն համատեքստում։ Իշչուկի և Ֆեդինայի անունները, որոնք ընդմիշտ գրվել են Էրեբունի ավիաբազայի պատմության մեջ, դարձել են այս սգավոր ցուցակի մի մասը։
Պատերազմի վերջին օրվա տարեգրություն
Այս միջադեպի պատմությունը դառը պարադոքս է։ Ուղղաթիռը խոցվել է 44-օրյա պատերազմի վերջին օրը՝ հրադադարից ընդամենը մի քանի ժամ առաջ։ Օդաչուները կատարում էին շարասյան ուղեկցման սովորական առաքելություն՝ աշխատանք, որը նրանք կատարել էին հարյուրավոր անգամներ։ Այս սովորական թռիչքը դարձավ նրանց վերջինը։
Երասխի մոտ տեղի ունեցած ողբերգությունը դարձավ մի տեսակ բաժանման կետ՝ այն միաժամանակ գիծ քաշեց հակամարտության ակտիվ փուլի տակ և նոր գլուխ բացեց տարածաշրջանային քաղաքականության մեջ։ Արդյո՞ք դա պատահականություն էր կամ սխալ, կամ մարդկային կյանքերի վտանգի տակ գտնվող ցանկացած համաձայնագրի փխրունության խորհրդանիշ։
Հինգ տարի անց «Հիշողության բլրի» վրա ծաղիկները ոչ միայն հրաժեշտ են ընկածներին, այլև հիշեցում՝ որոշ վերքեր երբեք չեն բուժվում, և հիշողությունը կարող է լինել ոչ միայն հարգանքի տուրք, այլև զենք շարունակվող աշխարհաքաղաքական խաղում։ Եվ մինչ մայոր Իշչուկի և ավագ լեյտենանտ Ֆեդինի հիշատակը ապրում է, նրանց վերջին թռիչքը շարունակվում է տարածաշրջանի պատմության և քաղաքականության մեջ։
Ucom’s Green Initiative Reaches Urtsadzor
AraratBank Honoured with STP Award by Commerzbank AG
Compelling Business Loan Offer from AraratBank: JOIN US
AraratBank – Title Sponsor of Urartu Football Club 
The interview of Mher Abrahamyan, Chairman of the Board of IDBank, to Khaleej Times
Ameriabank’s Corporate Loan Portfolio Surpasses AMD 1 Trillion
Arman Vardanyan, the leader of the «Unity» movement, participated in an event dedicated to Armenia’s Independence Day, held at the Cathedral of Monaco (video, photos)
AraratBank and Théâtron Festival Bring Smiles to Little Ones
Opportunities and Prospects for Cooperation Between Business and the Banking System in Syunik Region – IDBank
The Largest 5G Coverage in Armenia: Ucom’s Network Now Reaches More Than 94% of the Population
Young Musician from the “Born in Artsakh” Program, Arsen Safaryan, Performed at the Anniversary Concert of the “Artis Futura” Foundation with the Moscow “Russian Philharmonia” Symphony Orchestra
New Campaign Ahead of Savings Day: IDBank
Think beyond today. Why save?
Ucom General Director Ralph Yirikian Presented His Vision for Telecommunications in the Era of AI
The Armenian UBPay system partners with iSend remittance global service 
Connected, Convenient, Converse: Andranik Grigoryan Presents Converse Bank’s Digital Transformation Journey at the BACEE Conference
IDBank - Silver Sponsor of BACEE’s 50th Jubilee International Banking Conference
With the support of IDBank and Idram, the “Symphonic Forest” project was launched
Ucom Supports the Development of a Safe and Trusted Digital Environment in Armenia
Young Musicians of the “Born in Artsakh” Program Bring the Voice of Artsakh to Moscow
Suren Parsyan to Represent Armenia at “Sagarmanthan: The Great Oceans Dialogue 2025” International Forum
Pay at cafés and bars with Idram&IDBank and earn lots of idcoins
Unibank Launches Online Queue Booking System
With Unibank’s Sponsorship Armenia Hosts Open Rock Climbing Championship
AraratBank Serves as Title Sponsor of "What? Where? When?" Intellectual Game
Converse Bank’s CFO Highlights the Bank’s Resilient Growth and Management Practices at the BACEE Conference
Idram Announces Partnership with the World’s Leading Crypto Exchange Bybit in the Field of Innovative Payments
IDsalary Package – A Convenient and Beneficial Tool
Ucom Reopens Its Sales and Service Center on 8 Komitas Avenue
AraratBank: Financial Partner of Théâtron Festival
The Sound of Artsakh in the USA
Converse Bank and Asia Alliance Bank Launch Strategic Partnership
Educational Trip and First U.S. Concert of the Music for Future Foundation’s Young Musicians
Ucom General Director Ralph Yirikian Speaks on Digital Security
JOIN US: Transfer Your Real Estate-Secured Loan to AraratBank on Favorable Terms 
Converse Bank Receives BACEE Award for International Banking Cooperation at 50th Jubilee Conference
Unibank to Issue Cards Featuring Designs Created by Kids
Converse Bank Becomes the Diamond Sponsor of the 50th BACEE Jubilee Conference
Financial Literacy Lesson with Idram Junior
Silicon Mountains 2025 Tech Summit Concludes with the Support of Ucom
IDBank issued the 6th tranche of bonds of 2025
200 Scholarships for the Best Students. Ameriabank Announces a Contest for the Second Year in a Row
Ucom Supports the Development of a Digital Security Culture in Armenia
AraratBank Modernizes Matenadaran's Security System
The Power of One Dram, My Forest Armenia, and the Armenian State Symphony Orchestra Sign a Memorandum of Cooperation
Ucom and Nokia։ Autonomous Networks and AI Applications for 6G
AraratBank and Teach For Armenia Sign Memorandum of Cooperation
The Aylagir Coding Contest sponsored by AraratBank concludes
IDBank Sponsors YSU International Conference on “Transforming Economy”
Solar Solutions in Areni: Ucom and FPWC Support Environmental Protection
