Այսօր լրանում ա 44-օրյա պատերազմի 4 տարին
SOCIETYՍեղմեք ԱՅՍՏԵՂ, լրացրեք օնլայն հայտը և մոռացեք հոսանքի վարձի մասին
44-օրյա պատերազմ (նաև՝ Հայ-ադրբեջանական պատերազմ, Արցախյան երկրորդ պատերազմ), պատերազմ Արցախի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև, որը սկսվել է 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիայով և ավարտվել նոյեմբերի 9-ին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից ընդունված կապիտուլացիոն համաձայնագրով։ Պատերազմի ընթացքում Արցախի Հանրապետությանը ռազմական աջակցություն է ցուցաբերել Հայաստանը, Ադրբեջանին՝ Թուրքիան և մի շարք այլ երկրներ։
Մարտական գործողությունները ընթացել են արցախա-ադրբեջանական շփման գծի ողջ երկայնքով, ինչպես նաև հայ-ադրբեջանական շփման գծի որոշ հատվածներում։ Մարտական գործողություններն սկսվել են սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան ժամը 07:10։ Ի պատասխան պատերազմի՝ Հայաստանում և Արցախում հայտարարվել է ռազմական դրություն և ընդհանուր զորահավաք։ Ադրբեջանի որոշ շրջաններում սկզբում հայտարարվել է ռազմական դրություն և պարետային ժամ, ապա ընդհանուր զորահավաք։
2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին կնքվեց կապիտուլացիոն համաձայնագիր, ըստ որի Արցախի Հանրապետության տարածքի մեծ մասը հանձնվում է Ադրբեջանի վերահսկողությանը՝ նախկին ԽՍՀՄ կազմում գտնված ԼՂԻՄ-ի տարածքից դուրս բոլոր շրջանները բացառությամբ Բերձորի միջանցքը, Շուշի քաղաքը, Հադրութի շրջանի, Ասկերանի և Մարտունու շրջանի որոշ գյուղեր, իսկ պետության սահմանները պահպանում են ռուս խաղաղապահները։
Պատերազմը նշանակալի դարձավ ԱԹՍ-ների, նորագույն տեխնիկայի և ծանր հրետանու լայնամասշտաբ ռազմական օգտագործմամբ և ինֆորմացիոն դաշտում պաշտոնական հակամարտությամբ՝ հանդես գալով ժամանակակից պատերազմի օրինակ։ Ըստ Հայաստանի ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ ռազմական գործողությունների ինտենսիվությամբ և տեխնիկայի օգտագործման ծավալով պատերազմը համեմատելի է 2003թ․ Իրաքյան պատերազմի հետ՝ ԱՄՆ-ի և Իրաքի միջև։
Բազմաթիվ երկրներ և միջազգային կառույցներ խստորեն դատապարտել են հակամարտությունը՝ երկու կողմերին կոչ անելով անհապաղ դադարեցնել կրակը և վերսկսել կառուցողական բանակցությունները[26]։
Միջազգային վերլուծաբանները համակարծիք են, որ մարտերը սկսվել են ադրբեջանական գրոհով[27][28], և հարձակման առաջնային նպատակն է եղել գրավել Արցախի հարավային շրջանները, որոնք ավելի քիչ լեռնային են, և հետևաբար ավելի հեշտ է գրավել, քան շրջանի առավել ամրացված ներքին հատվածը[29]։
Թուրքիան բացահայտ ռազմական աջակցություն է ցուցաբերել Ադրբեջանին։ Ենթադրվում է, որ Ադրբեջանին աջակցելով Թուրքիան նպատակ ուներ ինչպես կոնֆլիկտում ամրապնդել Ադրբեջանի դիրքերը, այնպես էլ տարածաշրջանում թուլացնել Ռուսաստանի ազդեցությունը։
Նախապատմություն
Հիմնական հոդվածներ՝ Արցախյան հակամարտություն և Արցախյան պատերազմ
Հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը շուրջ մեկդարյա պատմություն ունի։ 1988 թվականին ակտիվացավ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը, որի գագաթնակետը Արցախյան պատերազմն էր։ 1994 թվականին՝ հակամարտող կողմերի միջև ստորագրված հրադադարից հետո, տարբեր տարիներին տեղի են ունեցել տարբեր տեսակի և ձևի զինված ընդհարումներ։ Առանձնանում է հատկապես ապրիլյան պատերազմը։
2020 թ․ հուլիսին սկսվեցին բախումներ Հայաստանի և Ադրբեջանի զինված ուժերի միջև Տավուշի շրջանում, որի ավարտից հետո Ադրբեջանը սկսեց պատրաստվել լայնածավալ պատերազմի։
Պատերազմից մեկ ամիս առաջ՝ հուլիսի վերջից մինչև օգոստոսի 10-ը Նախիջևանում և Բաքվում կայացել են թուրք-ադրբեջանական համատեղ զորավարժություններ, որից հետո թուրք հրամանատարները, հրահանգիչները և F-35-ները մնացել են Ադրբեջանում։
Սեպտեմբերի 22-ից Ադրբեջանում առգրավել կամ հաշվառել են անձնական գույք հանդիսացող պիկապ մեքենաներ՝ պատճառաբանելով, որ այն բանակի կարիքների համար է[31]։ Ըստ Սիրիայի մարդու իրավունքներին հետևող կազմակերպության սեպտեմբերի 24-ի տարածած հաղորդագրության Թուրքիայի կառավարությունը Սիրիայի հյուսիսից Ադրբեջան է տեղափոխում Սուլթան Մուրադ և Ալ Համզա դիվիզիաների 300 վարձկանների։ Պատերազմը սկսելուց մեկ օր առաջ ԱՄՆ-ն իր քաղաքացիներին կոչ արեց լարվածության սրացման և վերջին բախումների պատճառով հեռու մնալ հայ-ադրբեջանկան սահմանին մոտ գտնվելուց։
Սեպտեմբերի 27
Հավելյալ տեղեկություն՝ Ստեփանակերտի ռմբակոծում (2020)
Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի քարտուղարի՝ առավոտյան սկսված ռազմական գործողությունների արդյունքում Ադրբեջանի զինված ուժերը հրետակոծում են նաև խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում՝ մայրաքաղաք Ստեփանակերտը։ Ստեփանակարտում հայտարարվել է օդային տագնապ։
Ըստ ՀՀ ՊՆ խոսնակի՝ հայկական կողմը խոցել է ադրբեջանական երկու ուղղաթիռ և երեք ԱԹՍ, Ադրբեջանը ունեցել է նաև մարդկային և տեխնիկական կորուստներ, մասնավորապես 3 տանկի կորուստ[38]։ ԱՀ ՊՆ, ՊԲ հրամանատար Ջալալ Հարությունյանը հանդես է եկել մարտակոչով։
Ըստ Արցախի Մարդու իրավունքների պաշտպանի՝ Ադրբեջանի հարձակման հետևանքով Արցախի քաղաքացիական բնակչության շրջանում կան կորուստներ[40]։ Մարտունու շրջանում երկու անձ է զոհվել՝ մեկ կին ու մեկ երեխա, կա երկու վիրավոր։
Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը երկրի տարածքում հայտարարել է ռազմական դրություն և համատարած զորահավաք:
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտնել է երկրում ռազմական դրության և ընդհանուր զորահավաք հայտարարելու մասին։
Ըստ տեղեկատվական փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանի՝ Ադրբեջանում արգելափակվել են գրեթե բոլոր սոցիալական մեդիաները. Facebook, Youtube, Whatsapp, TikTok, աշխատում է միայն Twitter-ը։
Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը մամլո ասուլիսի ժամանակ հայտնել է, որ Արցախի դեմ լայնածավալ պատերազմում Ադրբեջանի հետ կռվում է նաև Թուրքիան, որը ներկայացված է մեծաքանակ ռազմական տեխնիկայով, օդուժով և վարձկան զինվորներով։
IDBank: A Pioneer of Digital Banking and Innovation in Armenia
GRAWE Group and C-Quadrat Investment Group have announced plans to acquire 100% of LIGA Insurance Company in Armenia
Ucom Supports the Annual “Capture the Flag 2025” Cybersecurity Competition
Financially Literate with Idram and IDBank: Next Stop – Nairi Camp
Idram received a permit to establish and operate the Armenian payment and settlement QR system IdramNet
Ucom Completes the Deployment of its 5G Network Across All Cities of Armenia
Firebird, Inc. Secures U.S. Export License and Announces Dell Technologies as a Technology Partner, Establishing Major Milestones in Armenia’s AI and Digital Future
IDBank Receives Permission to Open a Representative Office in the United States
RoboTon 2025 Competition Held with Idram’s Sponsorship
“Armenian potential in Spain: Arman Mayilyan as a guest on the ‘Armenian Diaspora Communities’ program.”
Final Results of the 20th Annual International Microelectronics Olympiad Announced
Unibank's VISA DIGITAL cards are now free
Arca National Payment System, Bank of Georgia and Ameriabank Signed a Memorandum of Understanding
Idram has been awarded the prestigious “Beyond Payments Awards” by Ant International
STEM Acceleration Award 2025 Held with Idram’s Support
Solar Power is Generated in Kechut Community Through the Efforts of
Ucom and SunChild
Idram Announces Partnership with WeChat Pay
AraratBank: Transfer Your Mortgage Loan and Repay It on Attractive Terms: JOIN US
“The Power of One Dram” as the Main Supporter of the National Hackathon AI4Biodiversity: AI Solutions for Nature
Speed-Mentoring Event Accelerates Green Innovations within the Ucom Fellowship Program
Ucom Supports the Development of High-Tech Education in Armenia
Dalan Technopark announces its first bond issuance. Placement Partner is Cube Invest
Idram Junior Participants Receive Prizes: The First Junius Financial Literacy Competition Concludes
Lusine Yeghiazaryan joins the Board of Trustees of the Music for the Future Foundation
5,312,038 AMD for “Symphonic Forest”: the November beneficiary is AI4Biodiversity: AI Solutions for Nature, a national hackathon
Ucom’s Green Initiative Reaches Urtsadzor
AraratBank Honoured with STP Award by Commerzbank AG
Compelling Business Loan Offer from AraratBank: JOIN US
AraratBank – Title Sponsor of Urartu Football Club 
The interview of Mher Abrahamyan, Chairman of the Board of IDBank, to Khaleej Times
Ameriabank’s Corporate Loan Portfolio Surpasses AMD 1 Trillion
Arman Vardanyan, the leader of the «Unity» movement, participated in an event dedicated to Armenia’s Independence Day, held at the Cathedral of Monaco (video, photos)
AraratBank and Théâtron Festival Bring Smiles to Little Ones
Opportunities and Prospects for Cooperation Between Business and the Banking System in Syunik Region – IDBank
The Largest 5G Coverage in Armenia: Ucom’s Network Now Reaches More Than 94% of the Population
"You Choose the Destination": New Promotion for AraratBank Mastercard World Travel Cardholders
Young Musician from the “Born in Artsakh” Program, Arsen Safaryan, Performed at the Anniversary Concert of the “Artis Futura” Foundation with the Moscow “Russian Philharmonia” Symphony Orchestra
New Campaign Ahead of Savings Day: IDBank
Think beyond today. Why save?
Ucom General Director Ralph Yirikian Presented His Vision for Telecommunications in the Era of AI
The Armenian UBPay system partners with iSend remittance global service 
Connected, Convenient, Converse: Andranik Grigoryan Presents Converse Bank’s Digital Transformation Journey at the BACEE Conference
IDBank - Silver Sponsor of BACEE’s 50th Jubilee International Banking Conference
With the support of IDBank and Idram, the “Symphonic Forest” project was launched
Ucom Supports the Development of a Safe and Trusted Digital Environment in Armenia
Young Musicians of the “Born in Artsakh” Program Bring the Voice of Artsakh to Moscow
Suren Parsyan to Represent Armenia at “Sagarmanthan: The Great Oceans Dialogue 2025” International Forum
Pay at cafés and bars with Idram&IDBank and earn lots of idcoins
Unibank Launches Online Queue Booking System
With Unibank’s Sponsorship Armenia Hosts Open Rock Climbing Championship 
