Երևան, 28.Նոյեմբեր.2025,
00
:
00
ՀՐԱՏԱՊ


«Հայկական ժամանակ». Գլոբալ տաքացման մարտահրավերները թակեցին նաև Հայաստանի դուռը

ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

«Առաջին անգամ է, թերևս, որ կլիմայի գլոբալ փոփոխության խնդիրը դառնում է հայաստանցիների առտնին քննարկման առարկա։ Իհարկե, դեռ փաստ չէ, որ այս տարվա սաստիկ շոգերը կրկնվելու են նաև հաջորդ տարի, բայց բարձր ջերմային ֆոնի այսպիսի աննախադեպ տևականությունը բնական անհանգստություն է առաջացնում։

 Կլիմայի փոփոխությունը փաստ է, և այս կոնտեքստում Հայաստանին սպառնացող մեծագույն վտանգն անապատացումն է։ Վերջին 25 տարվա ընթացքում մեր երկրում հազարավոր հեկտարների անտառներ են հատվել ու կանաչ տարածքներ են վերացվել, գետերի էկոհամակարգերը հէկերի կառուցման արդյունքում խախտվել են, մսխվել է Արարատյան դաշտի արտեզյան ավազանը, իսկ նոր ջրամբարներ չեն կառուցվել, կառուցված ջրամբարներն էլ հաճախ չեն լցվում սակավաջրության պատճառով։

Սակավաջրությունն, ահա, որ նաև կլիմայի փոփոխության հետևանք է, մեզ սպառնացող լրջագույն վտանգ է, որովհետև չնայած մենք Արարատյան դաշտը բարեբեր այգեստան ենք համարում, այս դաշտավայրի ցանկացած հատված պատշաճ ձևով չոռոգվելու հետևանքով շատ արագ վերածվում է անապատի։ Գլոբալ ջերմացումը մեզ համար լրջագույն մարտահրավերներ է ի հայտ բերում, իսկ այսօր մենք այդ մարտահրավերներին դիմակայելու ռազմավարություն կարծես թե չունենք։

 Ինչպես է եղանակի փոփոխությունը ազդելու խմելու ջրի աղբյուրների վրա, և որքանով է այդ ազդեցությունը ուժեղանալու փոքր հէկ-երի կառուցման հետևանքով, ինչպես ենք վերականգնելու Արարատյան դաշտի արտեզյան ավազանը, ինչպես ենք կարողանալու շարունակել Սևանի մակարդակի բարձրացումը, ինչպես ենք կարողանալու ջրի անհրաժեշտ պաշարներ կուտակել խմելու և ոռոգման։ Որտեղից ենք լրացնելու այն հավելյալ էլեկտրական էներգիայի պահանջը, որ անհրաժեշտ կլինի մեր բնակարանները հովացնելու, ջրի հավեյալ պոմպակայաններ աշխատեցնելու և ստեղծելու համար։ Այս հարցերի քննարկումը կարծես թե պետք է առաջնային պլան մղվի արդեն: Այսպիսով, ուրեմն, գլոբալ ջերմացումը Հայաստանի ազգային անվտանգության հարց է։ Խուճապի մատնվելու կարիք չկա, որովհետև խուճապի վիճակում խելամիտ քայլեր անել հնարավոր չէ։ Բայց այս հարցերի լուծումը պետք է սկսել հենց այսօրվանից։ Որպես առաջին քայլ, մեծամասշտաբ ծավալներով կաթիլային ոռոգման համակարգերն է պետք տարածել և գործարկել։ Սա հնարավոր է անել հենց հիմա, և սա հնարավորություն կտա միլիարդավոր խորանարդ մետր ջրի խնայողություն անել»,–գրում է թերթը։

Մանրամասները՝ թերթի այսօրվա համարում։

Տերևներն այրողները կտուգանվեն․ նախարարը խոստանում է՝ դեկտեմբերի 1-ից օդը կբացվիՂրիմի կամրջի պայթեցման մեջ մեղադրվող հայերը դատապարտվել են ցմահ ազատազրկման Աշակերտները ծեծի են ենթարկել և նվաստացրել Նոյեմբերյանի պետական քոլեջում սովորող տղային. նրանք ձերբակալվել են Հրդեհ Հովտուն գյուղում․ հաջողվել է կանխել հրդեհի տարածումը Վրաստանը հայտնել է Ադրբեջանի հետ սահմանին վարակված ծաղիկներ տեղափոխող բեռնատարի ձերբակալման մասին Սուրբծննդյան տոներից առաջ ԵՄ-ում առգրավվել է ավելի քան 8 միլիոն վնասակար խաղալիք «Գուչի»-ի հայ մոդել Արմինե Հարությունյանը նոր ֆոտոշարք է հրապարակել Հրդեհների հետևանքով բազմաթիվ վայրի կենդանիներ լքել են իրենց բնական միջավայրը և կարող են հայտնվել համայնքներին կամ բնակելի հատվածներին մոտ. Շրջակա միջավայրի նախարար Բաքվում շինծու գործերով «դատավարությանը» փաստաբանները խնդրել են արդարացման «վճիռներ» կայացնել «Խոսում են բոլորը, ես սիրում եմ գործով ցույց տալ». Խորեն Լևոնյան ՊԵԿ նախագահը կգործուղվի Հնդկաստան 12-օրյա պատերազմում Իրանի ժողովուրդը հաղթեց և՛ Ամերիկային, և՛ սիnնիստներին, դրանում կասկած չկա․ Ալի Խամենեի Հայ կարատեիստներն Ասիայի առաջնությունում մեդալներ են նվաճել Եվրախորհրդարանը Ռուսաստանի նոր տարածաշրջանների վերաբերյալ բանաձև է ընդունել Կոնֆերենցիաների լիգա․ «Նոայի» մեկնարկային կազմը Կցրտի՞․ ի՞նչ եղանակ սպասել ձմռան առաջին օրը Ձեռք են բերվել մեծաքանակ փրկարարական միջոցներ․ ՆԳՆ Խաբեություն Հաագայի Միջազգային քրեական դատարանի անդամակցության վերաբերյալ․ Էդմոն ՄարուքյանՊատգամավորները Մոսկվա կգործուղվեն «Աֆիշում գրված է, որ այսօր երեկոյան պիտի խրխնջաս կամ լաց լինես, ուրեմն՝ պիտի խրխնջաս կամ լաց լինես». Դավիթ Հակոբյան Հայ ժողովուրդը միշտ զորակցել է պաղեստինյան արդար դատին․ Արամ Ա Վեհափառ Ջուր հավաքեք․ ջուր չի լինելու Անդրեն հեռացել է Հայաստանից (լուսանկարներ) Դավթաշեն կամրջի՝ Վաղարշյան փողոցից դեպի Սասնա Ծռերի փողոցի ուղղությամբ փակ են լինելու երթևեկելի երկու ուղղության 1-ին գոտիները Ավտովթար՝ Երևանում․ բախվել են մի քանի մեքենաներ, կա վիրավոր Տրանսպորտային կապերի ապաշրջափակումը կդառնա տարածաշրջանում խաղաղության հաստատման առանցքային գործոններից մեկը. Խուդաթյան Էստոնիան 2026 թվականին Հայաստանում դեսպանություն կբացի Շրի Լանկայում ավելի քան 40 մարդ է զոհվել սողանքների և ջրհեղեղների հետևանքով Հրդեհների բոլոր օջախները մարվել են. ՆԳՆ նոր հորդորը ՆԳՆ–ից հաստատում են՝ ոստիկանության ծառայողը վերջ է դրել կյանքին «ԿԽՄԿ-ն Բաքվի հետ երկխոսությունը վերականգնելու ուղի է փնտրում». Զառա Ամատունի Փաշինյանը հանդիպել է Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու մի խումբ եպիսկոպոսների հետ «Մատչելի բնակարան՝ երիտասարդ ընտանիքներին» պետական նպատակային ծրագրի իրականացման համար գումար կհատկացվի Հոնկոնգի ողբերգական հրդեհը դառնում է Չինաստանի իշխանության ամենախոշոր փորձությունը Պուտինը հայտարարել է, թե չէր սպասում, որ ԱՄՆ-ն պատժամիջոցներ կկիրառի ԼՈՒԿՕՅԼ-ի և Ռոսնեֆտի դեմ Չարենցի փողոցում 32-ամյա վարորդը Cadillac-ով վրաերթի է ենթարկել հետիոտնին. վերջինս տեղափոխվել է հիվանդանոց Պարեկային ծառայության աշխատակիցն ինքնասպանություն է գործել Փաշինյանին հնարավոր է հաղթել․ Նաիրի Սարգսյան ՀԱՊԿ երկրները հարգանքով են վերաբերվում Հայաստանի դիրքորոշմանը. Պուտին Մեր մրցակցային առավելություններից մեկն էլ այն է, որ մենք մեծամիտ չենք․ Նաիրի ՍարգսյանԻսրայելը հարվածներ է հասցրել Լիբանանին Մամիկոնյանց փողոցում բախվել են «Changan»-ը և «Nissan Rogue»-ը, այնուհետև «Changan»-ը բախվել է կայանված «BMW»-ին․ կա վիրավոր Սպանության փորձի մեղադրանքով հետախուզվող է հայտնաբերվել Բագրատաշենի սահմանային անցակետում Տարածված վիրուսի ֆոնին դպրոցները փակելու անհրաժեշտություն կա՞ Ժիրայր Լիպարիտյանի մանիպուլյացիաները Պետրոսի եթերում․ Ադրբեջանականացումը արդեն հիմա է Առեղծվածային ու nղբերգական դեպք՝ Երևանում, ավտոշուկայի հարևանությամբ հայտնաբերվել է hրազենային վնասվածքով տղամարդ Ճիշտը «ցո՞ւլն» է. ինչպես ձախողվեց նախկին օմբուդսմենը Ինչպես են արևային վահանակները լույսը վերածում էլեկտրաէներգիայի Ալլա Պուգաչովային պարտավորեցրել են ապամոնտաժել նրա կառուցած փայտե պիրսը ՍոլնեչնոգորսկումԴատախազությունը դարձել է հանցանքները պարտակող. Արմեն Մանվելյան