Երևան, 22.Նոյեմբեր.2025,
00
:
00
ՀՐԱՏԱՊ


Այս նշանների դեպքում անպայման այցելեք բժշկի

ԼԱՅՖ

Ստուգեք երկաթի անբավարարության ներքոհիշյալ ախտանիշները, եւ եթե դրանք ձեզ մոտ առկա են, ապա խորհրդակցեք ձեր բժշկի հետ, որպեսզի նա ֆերրիտինային քննություն նշանակի, որը որոշում է ձեր օրգանիզմում երկաթի պաշարները:

Դուք անընդհատ հոգնածություն եք զգում

Դա երկաթի անբավարարության հիմնական նշաններից մեկն է եւ հնարավոր է ամենադժվար որոշվողը: «Կանայք արդեն սովորել են խելահեղ կյանքին եւ հոգնածության հարատեւ զգացողությանը, - ասում է բժիշկ Նենսի Բերլիները՝ Blood հեմատոլոգիայի ամերիկյան ընկերության ամսագրի գլխավոր խմբագրի տեղակալը, - Նրանց համար հոգնածությունը սովորական բան է»:

Երկաթի անբավարարության ժամանակ ձեր հյուսվածքներին քիչ թթվածին է հասնում, որի պատճառով մարմինը զրկվում է անհրաժեշտ էներգիայից:

Ձեզ մոտ առատ դաշտան է

Կանանց մոտ երկաթի անբավարարության համար մեկ նշանը չափազանց առատ դաշտանն է, ասում է Նյու-Յորքի Մաունթ Սինայի հիվանդանոցի գինեկոլոգիայի բաժնի վարիչ Ժան Մորիցը: «Նրանք չափազանց շատ արյուն են կորցնում, վերականգնում են միայն կեսը, ապա մի ամիս հետո նորից են կորցնում, - ասում է նա, - Դա նույնն է, ինչ ծակ վառելիքի բաքով մեքենա լիցքավորելը»: Փորձեք ներդիրներով թեստ անել. եթե անհրաժեշտություն է առաջանում փոխել ներդիրը երկու ժամից ավելի հաճախ, ապա դիմեք գինեկոլոգի:

Դուք շատ գունատ եք

Հեմոգլոբինն արյանը հաղորդում է կարմիր գույն, իսկ մաշկին՝ վարդագույն երանգ: Դա նշանակում է, որ սպիտակուցի ցածր մակարդակները կարող են դառնալ մաշկի գունատության պատճառ, ասում է Մորիցը:

Ձեզ մոտ հաճախ է հեւոց առաջանում

Բերլիներն ասում է, որ եթե ձեր օրգանիզմում թթվածնի մակարդակը ցածր է, ապա ինչքան էլ խորը շնչեք, ձեզ միեւնույն է օդը չի հերիքելու: Եթե դուք նկատում եք, որ խեղդվում եք ֆիզիկական վարժություններ կատարելիս, որոնք առաջ ի վիճակի էիք հաղթահարել՝ լինի դա աստիճաններով վերելք կամ ձեր սովորական մարզումը, ապա հնարավոր է, որ պատճառը երկաթի անբավարարությունն է:

Ձեր սիրտը չափազանց ուժեղ է խփում

Ծանրաբեռնված սիրտը վերջին հաշվով սկսում է խփել անկանոն, սրտում աղմուկներ են առաջանում, այն մեծանում է եւ նույնիսկ կարող է սրտային անբավարարություն ի հայտ գալ:

Դրա համար չի կարելի թույլ տալ, որ ամեն ինչ այդքան բարդանա: Եթե գիտեք, որ սրտի հետ խնդիրներ ունեք, կարող եք ստուգել արյան մեջ երկաթի մակարդակը: Քանի որ երկաթի անբավարարությունը կարող է բարդացնել սրտի առկա խնդիրները:

Ձեզ մոտ անհանգիստ ոտքերի համախտանիշ է

Դուք անընդհատ շարժվո՞ւմ եք: Համաձայն Ջոն Հոփկինսի բժշկական դպրոցի աշխատակիցների՝ անհանգիստ ոտքերի համախտանիշով մարդկանց մոտ 15%-ն ունի երկաթի անբավարարություն: Ինչքան ցածր է երկաթի մակարդակը՝ այնքան ուժեղ են ախտանիշները:

Դուք ունեք գլխացավեր

Երկաթի անբավարարությամբ օրգանիզմն առաջին հերթին թթվածին է մատակարարում ուղեղին, ապա նոր մյուս հյուսվածքներին: Բայց նույնիսկ այս դեպքում միեւնույն է՝ ուղեղն անբավարար քանակությամբ է թթվածին ստանում, ասում է Բերլիները: Ըստ գլխացավի ազգային ֆոնդի տվյալների՝ ի պատասխան ուղեղի զարկերակները կարող են փքվել՝ առաջ բերելով գլխացավեր:

Դուք սիրում եք կավ, ցեխ եւ սառույց

Հիվանդությունը կոչվում է պիկա. չուտվող իրերն ուտելու ցանկություն (եւ նույնիսկ դրա իրագործում): Եթե դուք նմանատիպ զգացում ունեք, հնարավոր է ձեր օրգանիզմում երկաթի անբավարարություն կա: Երկաթի անբավարարությամբ մարդիկ կարող են ծամել կավիճ, կավ, ցեխ եւ թուղթ: Ի ուրախություն՝ կանանց մեծամասնությունն ընտրում է սառույց, ասում է Բերլիները:

Դուք առանց պատճառի անհանգստություն եք զգում

Իբր կյանքում սթրեսը քիչ էր, գումարած երկաթի անբավարարությամբ պայմանավորված անպատճառ սթրեսը: Երկաթի անբավարարությունը մեծացնում է ձեր օրգանիզմի սիմպաթիկ նյարդային համակարգի գործունեության արագությունը, որն ասես արագացման ոտնակ լինի ձեր մարմնի համար, ասում է Բերլիները:

Ձեր մազերը թափվում են

Երկաթի անբավարարությունը՝ վերաճելով երկաթդեֆիցիտային անեմիայի, կարող է բերել մազաթափության:

Դուք բուսակեր եք

Երկաթի ոչ բոլոր տեսակներն են օրգանիզմի կողմից միատեսակ յուրացվում: Օրինակ՝ հեմի երկաթը, որն օրգանիզմը ստանում է մսից, թռչնամսից եւ ձկից, երկուսից երեք անգամ արդյունավետ է, քան բույսերի երկաթը, ասում է դիետոլոգ Ռանիա Բատայնեն: Սակայն եթե ճիշտ պլանավորել սննդակարգը, կարելի է երկաթի անհրաժեշտ քանակություն ստանալ նաեւ բուսական մթերքներից: Մուգ կանաչ տերեւավոր բանջարեղենը, ամբողջական հատիկները եւ լոբին շատ հարուստ են երկաթով. Համադրեք դրանք վիտամին C-ով հարուստ մթերքների հետ՝ քաղցր պղպեղի, հատապտուղների եւ բրոկկոլիի, որպեսզի օրգանիզմն երկաթն ավելի լավ յուրացնի:

Ձեր վահանաձեւ գեղձը լիարժեք չի գործում

Համաձայն Հիպոթերիոզի Ազգային Ակադեմիայի՝ երկաթի անբավարարությունը դանդաղեցնում է վահանաձեւ գեղձի գործունեությունը եւ ճնշում է նրա՝ մարսողությունը լավացնելու հատկությունը: Ժամանակին չախտորոշված հիպոթերիոզը կարող է հանգեցնել անեմիայի առաջացման: Այդ պատճառով, եթե դուք նկատում եք, որ սկսել եք շուտ հոգնել, գիրացել եք եւ ձեր մարմնի ջերմաստիճանը ցածր է՝ խորհրդակցեք ձեր բժշկի հետ:

Դուք հղի եք

Հղիության ժամանակ պտուղը հղի կնոջից «գողանում է» ֆոլաթթուն՝ երբեմն թողնելով նրան առանց անհրաժեշտ պաշարների: Կանայք նաեւ ծննդաբերության ժամանակ են շատ արյուն կորցնում, ինչը նույնպես բերում է օրգանիզմում երկաթի մակարդակի իջեցման, ասում է բժիշկ Մորիցը: Եթե դուք երկվորյակի եք սպասում, երկու երեխաների միջեւ կարճ ժամանակահատված է, կամ սովորաբար առավոտյան սրտխառնոց ունեք, ապա հնարավոր է, որ ձեզ անհրաժեշտ է ավելացնել երկաթի օգտագործումը:

Ձեր լեզուն տարօրինակ տեսք ունի

Երկաթի անբավարարությամբ մարդկանց մոտ լեզուն կարող է ցավոտ եւ բորբոքված լինել՝ անբնական հարթ մակերեսով:

Ձեզ մոտ ցելիակիա է կամ աղիների բորբոքային հիվանդություն

Նույնիսկ եթե ձեր սննդակարգը հարուստ է երկաթով, ցելիակիան եւ աղիների բորբոքային հիվանդությունը՝ կրոնի հիվանդություն կամ խոցային կոլիտ, կարող են որոշ սննդանյութերի ներծծման խնդիրներ առաջացնել, այդ թվում նաեւ երկաթի: Այս հիվանդությունները բորբոքում առաջացնելով վնասում են ստամոքս-աղիքային ուղին: Եթե ձեզ մոտ առկա է այս հիվանդություններից որեւէ մեկը, խորհրդակցեք ձեր բժշկի հետ այն մասին, թե ինչպես լավացնել երկաթի ներծծումը ձեր օրգանիզմում:

Ինչպես սննդակարգում ավելացնել երկաթի քանակությունը

19-50 տարեկան կանանց օրական անհրաժեշտ է 18 մգ երկաթ: Հղի կանանց օրական անհրաժեշտ է 27 մգ: Կերակրող մայրերին՝ ընդամենը 9 մգ: 50-նն անց կանանց՝ որոնց մոտ բացակայում է դաշտանը, օրական ընդամենը 8 մգ: Դա այդքան էլ դժվար չէ: Ոսպի, սպանախի, տավարի մսի, ընկույզների, հավի մսի, սիսեռի մեկ չափաբաժինը պարունակում է մոտ 2 մգ երկաթ: Իսկ ավելի շատ պետք էլ չէ: Ինչպես ցույց են տալիս հետազոտությունները կա նաեւ երկաթի գերդոզավորման վտանգ, որը կարող է վնասել ներքին օրգանները, բերել դիաբետի վտանգի, սրտային նոպայի եւ քաղցկեղի՝ հատկապես տարեց մարդկանց մոտ, ասում է Բատայնեն:

Իսրայելը ոչնչացրել է ՀԱՄԱՍ-ի 5 բարձրաստիճան անդամների․ Նեթանյահու «Բարսելոնայի» վերադարձը «Կամպ Նոու» հաղթական էր` 4:0 (տեսանյութ) ՌԴ-ում ձերբակալել են СВО զինծառայողներից գումար շորթող հանցախմբին ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարը պարգևատրվել է Ղրղզստանի Հանրապետության պետական պարգևով Ադրբեջանից մինչև ԱՄԷ․ Իրանը շրջապատված է ավելի առաջադեմ ռազմաօդային ուժերով Ռուս լրագրողներին չի թույլատրվել մասնակցել Մերցի մամուլի ասուլիսին G20 գագաթնաժողովի ժամանակ Իրանի նախագահը հրամանագիր է ստորագրել արժույթի անվանական արժեքի վերաբերյալ Ճամբարակ-Թթուջուր հատվածում բռնկված հրդեհի 3-րդ օջախում շարունակվում են հրդեհաշիջման աշխատանքները, կիրառվում են անօդաչուներ Ի՞նչ են քննարկել հայ փորձագետները Բաքվում Բազմաթիվ երկրներ հրաժարվել են մեզ զենք վաճառել՝ մտածելով, որ կօգտագործենք ՀՀ տարածքից դուրս. Փաշինյան ՀայաՔվեի վարչության անդամներն այսօր այցելեցին Ալավերդի․ Հրայր ԿամենդատյանՆոյեմբերի 24-ին Ուկրաինայի հարցով ԵՄ արտակարգ գագաթնաժողով է նախատեսվել. Կոշտա Թուրքիան դատապարտել է Հունաստանի՝ ԵՄ հարթակում ծովային քարտեզ պարտադրելու փորձը Իսրայելը կրկին հարվածել է Լիբանանին Արամ Ա Վեհափառը հովվապետական երկար այցելություններից հետո վերադարձավ Մայրավանք Մի' վճարեք ապօրինի տեղադրված կանգնակների տեղում կայանելու համար. Երևանի քաղաքապետարան «Ամառային գիշերվա երազ» ներկայացումով եզրափակվեց Շեքսպիրյան 17-րդ միջազգային փառատոնը Բերդում միջին բրոնզեդարյան խեցեղեն է հայտնաբերվել. գտածոները 4000 տարվա պատմություն ունեն Խոշոր ավտովթար է տեղի ունեցել, վարորդը վիրավոր է Մեր նպատակն է, որ մեր պետությունը գոյություն ունենա 100 տարի, 500 տարի, 1000 տարի և դրանից անդին. Փաշինյան Շիրակի, Տավուշի և Արագածոտնի թեմերի նախաձեռնությամբ Մայր Աթոռում մատուցվում է Սուրբ և Անմահ Պատարագ Վաշինգտոնի խաղաղության ծրագիրը կքննարկվի Ժնևում. DPA Խուսափե’ք խոզանների այրումից, մի’ վնասեք էկոհամակարգը. ՆԳ նախարարությունը հորդորում է Կարևոր, որ նոր Սահմանադրության ընդունման հանրաքվեն տեղի ունենա 2026 թվականի խորհրդարանական ընտրություններից հետո Նիկոլ Փաշինյանը հերթական նոր ձևաչափն է հնարել, որպեսզի կարողանա ելույթ ունենալ հազարավոր մարդկանց առաջ․ Էդմոն Մարուքյան Զելենսկին հաստատել է առաջիկա հանդիպումները՝ Թրամփի ծրագրի քննարկման շրջանակում Թուրքիայի ՆԳՆ-ն թույլատրել է հետաքննություն սկսել Անկարայի քաղաքապետի նկատմամբ Մահացել է H5N5 թռչնի գրիպի շտամով վարակված առաջին մարդը․ ԱՄՆ Լուկաշենկոն ներում է շնորհել Բելառուսում դատապարտված 31 ուկրաինացու Հղիություն կրելու և վերարտադրողական օժանդակ տեխնոլոգիաներ կիրառելու համար սահմանված տարիքային շեմը կհանվի․ ինչ է քննարկվելու ԱԺ-ում Օդի ջերմաստիճանը Լոռիում, Տավուշում և Սյունիքում աստիճանաբար կբարձրանա ևս 1-2 աստիճանով ԱՄՆ-ում United Airlines-ի ավիավթարի պատճառը պարզվել է․ Boeing 737-ը բախվել է խափանված մետեոզոնդի Գայլերի ոհմակը Արգինա գյուղում հոշոտել է գյուղացիներին պատկանող 43 ոչխարների Հայաստանի տարածքում որևէ անկլավ չկա և երբևէ չի եղել. Արմեն Մանվելյան Նախիջևանի բնակիչները 2026 թվականի հունվարի 1-ից 10 տարով կազատվեն որոշ հարկերից Եվրոպայում հերթական թանգարանն են կողոպտել Զելենսկին հաստատել է ամերիկյան ծրագրով բանակցությունների պատվիրակության կազմը Վիետնամում ջրհեղեղների հետևանքով զոհվածների թիվը հասել է 55-ի Բրազիլի նախկին նախագահ Բոլսոնարուն է ձերբակալվելԽոշոր վթար՝ Արագածոտնում, բախվել են «Toyota», «ՎԱԶ 2121» և «DAF» բեռնատար, վիրավորներից մեկը տեղափոխվել է Երևան Ահասարսուռ դեպք․ Արմավիրում մայրը և տատը մեղադրվում են արտաամուսնական կապից հետո ծնված երեխային խեղդամաh անելու համարՈրակյալ ներդրողներ, աշխարհի հետ մեկ լեզվով խոսելու հնարավորություն հանքարդյունաբերության ոլորտում՝ CRIRSCO ստանդարտներին անցման դեպքումԱռեղծվածային դեպք, «Անուշիկ» ռեստորանահյուրանոցային համալիրում հայտնաբերվել է մաhացած տղամարդԱլեքսանդր Հակոբյանն Իսպանիայի հավաքականի հետ արծաթե մեդալ է նվաճել Եվրոպայի առաջնությունումԱրտակարգ դեպք՝ ԱրմավիրումԸնտրախախտումների մեծ մասը տեղի է ունեցել մինչև քվեարկությունը. Ատոմ ՄխիթարյանՄիջազգային հանրությունը դատապարտում է Հայ առաքելական եկեղեցու նկատմամբ կիրառվող քաղաքական հետապնդումները. Ռոբերտ ԱմստերդամՎլադիմիր Պուտինը՝ խաղաղության ծրագրի մասինՓաշինյանը պարբերաբար ճնշում է մեր ժողովրդի ակտիվ մասի ընդվզումը. Ավետիք ՉալաբյանԼուկաշենկոն ներում է շնորհել Ուկրաինայի 31 քաղաքացու