Երևան, 25.Նոյեմբեր.2025,
00
:
00
ՀՐԱՏԱՊ


Գիտնականները ԴՆԹ անալիզի միջոցով Կոլումբիայի՝ 2000 տարի առաջ անհետացած անհայտ բնիկ ժողովրդի հետքեր են հայտնաբերել

ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

Սեղմեք ԱՅՍՏԵՂ, լրացրեք օնլայն հայտը և մոռացեք հոսանքի վարձի մասին

Ներկայիս Կոլումբիայի տարածքում հազարավոր տարիներ առաջ ապրած որսորդ-հավաքողների ապրած մարդկանց հին ԴՆԹ-ի նոր վերլուծությունը նախկինում անհայտ գենետիկական նախնիներ է բացահայտել:  

Science Advances հանդեսում հրապարակված հետազոտության մեջ նման ծագում ունեցող մարդիկ ապրել են ժամանակակից Բոգոտայի մոտակայքում շուրջ 6000 տարի առաջ, բայց անհետացել են մոտ 4000 տարի անց։

Հարավային Ամերիկա հասած առաջին բնիկ ժողովուրդներից մի քանիսը բնակություն են հաստատել ներկայիս Բոգոտայի մերձակայքի սարահարթի Ալտիպլանո լեռան վրա։ Վաղ և միջին հոլոցենի (11 հազար 700-ից մինչև 4000 տարի առաջ) ընթացքում տարածաշրջանում տեղի են ունեցել մի շարք մշակութային տեղաշարժեր, և հետազոտողներն արդեն տեղյակ էին մոտ 2800 տարի առաջ Հերերայի ժամանակաշրջանում ի հայտ եկած կերամիկայի զարգացման մասին։ Սակայն այն, թե ինչպես է այս տեխնոլոգիան հասել տարածաշրջան, առ այսօր բանավեճի առարկա է։

Տարածաշրջանում հին բնակչության տեղաշարժերը հետազոտելու համար հետազոտողները Ալտիպլանոյի հինգ հնագիտական ​​վայրերից վերցված 5500 տարվա վաղեմության 21 կմախքների ոսկորների և ատամների նմուշներ օգտագործելով՝ հաջորդականացրել են գենոմները:

Դրանց թվում էին Չեկուա անունով հայտնի վայրից յոթ գենոմ, որը թվագրվում է 6000 տարի առաջ, ինը գենոմ՝ Հերերա ժամանակաշրջանից՝ մոտ 2000 տարի առաջ, երեք գենոմ՝ Մուիսկա ժամանակաշրջանից, որոնց մնացորդները 1200-500 տարվա են, և երկուսը՝ Բոգոտայից հյուսիս ընկած Գուանեի պոպուլյացիաներից՝ շուրջ 530 տարի առաջ։

Սակայն մոտ 4000 տարի անց Չեկուայում հայտնաբերված այս պոպուլյացիան լիովին անհետացել էր։ Ավելի ուշ շրջանում բնակեցված խմբերի ԴՆԹ-ի հետքեր ևս չեն հայտնաբերվել։

«Մենք չկարողացանք գտնել այս վաղ որսորդ-հավաքողների որևէ ժառանգ Կոլումբիայի բարձրավանդակներից. գեները չեն փոխանցվել: Դա նշանակում է, որ Բոգոտայի շրջակայքում բնակչության ամբողջական փոխանակում է տեղի ունեցել», -նշել են գիտնականները:

Հայտնագործությունները ենթադրում են, որ Հերերայի ժամանակաշրջանի վաղ շրջանում տեղի ունեցած մշակութային փոփոխությունները, մասնավորապես՝ կավագործության օգտագործման աճը, 6000-2000 տարի առաջ տարածաշրջան են բերել Կենտրոնական Ամերիկայից Հարավային Ամերիկա գաղթած խմբերը։

Հետևեք մեզ՝ այստեղ

ԿԳՄՍ փոխնախարարը ծանոթացել է Համազգային և Ստանիսլավսկու անվան ռուսական դրամատիկական թատրոններում ընթացող աշխատանքներին Իտալացի արվեստագետ Ռոբերտո Պաչի Դալոն՝ առաջին անգամ Հայաստանում Բայրամովը Վատիկանում քննարկել է Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև հարաբերությունների կարգավորման առաջընթացը Փողերի լվացումը փնտրեք իշխող կուսակցությանը փոխանցված գումարներում․ Նարեկ Կարապետյան Ինչպե՞ս Ծառուկյանի հորդորով «Իմ կյանքի ռինգը» գրքում ավելացավ Սամվել Կարապետյանի հատվածը Ա Սերիա․ 12-րդ տուրի բոլոր գոլերը (տեսանյութ) Ադրբեջանական ԶԼՄ-ները հայտնում են երգչուհի Սամիրա Էֆենդիի՝ հայ երգչին գովելու պատճառով ծագած սկանդալի մասին Ուկրաինական կողմը համաձայնել է խաղաղության համաձայնագրին, բայց կան որոշ մանրուքներ 2018-2024 թթ. ջնջված տվյալները 2-3 օրում վերականգնվել են․ Նարեկ ԿարապետյանՀրդեհ Արշակունյաց պողոտայում․ մանրամասներ ԵՄ-ում սառեցված ռուսական ակտիվները տնօրինելու իրավունքը պատկանում է Եվրոպային. Մակրոն Հանդիպակաց գոտիով երթևեկող վարորդները հայտնաբերվել և տուգանվել են Իրանը և Ֆրանսիան կքննարկեն մի շարք առանցքային հարցեր Տերևների այրման հետևանքով առաջացած ծուխը կարող է սրացնել բրոնխային ասթման, քրոնիկ բրոնխիտը, սրտային և ալերգիկ հիվանդությունները. ԱՆ Մասիսի ոստիկանները Հովտաշատ գյուղի տներից մեկում զենք-զինամթերք են հայտնաբերել Տեղի է ունեցել ՀՅԴ Դավթաշենի «Հրայր Մարուխյան» կոմիտեության գրասենյակի բացումըՍամվել Կարապետյանը իր գրպանից ՀԷՑ-ի աշխատակիցներին վճարել է 11 մլրդ հավելյալ աշխատավարձ. Նարեկ ԿարապետյանԿայացավ Դերենիկ Գաբրիելյանի «Իմ կյանքի ռինգը» գրքի շնորհանդեսը Դոլարն ու եվրոն էժանացել են Ինչ է ակնկալում Ռուսաստանն ԱՄՆ-ից․ Լավրով «Նոան» մեկնել է Շոտլանդիա (ֆոտո) Արցախում պայթյունի հետ առնչվող ողջ եղելությունը պատերազմական գործողությունների հետ ուղիղ առնչություն ուներ․ Աբրահամյան Հրշեջ-փրկարարները կանխել են հրդեհի տարածումը դեպի մոտակա տներ ԵՄ-ում սառեցված ռուսական ակտիվները տնօրինելու իրավունքը պատկանում է Եվրոպային. Մակրոն Վիճաբանություն՝ Ղեւոնդ Ալիշանի անվան դպրոցում, 13-ամյա տղա է տեղափոխվել հիվանդանոց Գեղարքունիքի հրդեհները բնակավայրերին մո՞տ են, ի՞նչ վտանգներ կան Ավարտվել է 7,9 մլն ռուբլին մաքսանենգությամբ տեղափոխելու քրեական վարույթի նախաքննությունը Գերմանիայի առաջին ուղղահայաց լողացող արևային էլեկտրակայանն է շահագործման հանձնվել Բոլորին պետք է պատմել, որ Նիկոլը տիպիկ բռնապետ է. Ավետիք Չալաբյան«Զանգեզուրի միջանցքը» Թուրքիայի համար ռազմավարական երազանքն է. թուրք նախարար Կենսաթոշակները 50 տոկոսով բարձրացնել միանգամայն հնարավո´ր է. Մենուա ՍողոմոնյանԱրցախի «Մենք ենք մեր սարեր» հուշարձանը վшնդալիզմի է ենթարկվել Հրդեհ Արշակունյաց պողոտայում․ մանրամասներ Ամիօ բանկը թողարկել է 2025 թվականի պարտատոմսերի երրորդ տրանշըՀայաստանը չի մասնակցի ՀԱՊԿ գագաթնաժողովին Եկեղեցու դեմ Փաշինյանի արշավը մտնում է վճռական փուլ Ո՞ր լույսերն են թրենդային 2026 թվականին«ԶՊՄԿ» - ի կայուն զարգացման հաշվետվությունն անցել է երրորդ կողմի անկախ հավաստիացումՊոպուլիզմ՝ երկրի մարտունակության հաշվին «Հայաքվեի» «Կենտրոն» գրասենյակը հրավիրում է մասնակցելու «Երիտասարդ բանավիճողների ակումբ»-ինՄեր կենսաթոշակառուների համար շուտով գների նոր բարձրացում է լինելու. Հրայր Կամենդատյան«Սպառողների հաշվիչների ցուցմունքները» հասանելի են․ Մեսրոպ Մեսրոպյանը սխալ տեղեկություն է հաղորդել Վտանգավոր մանրէ «NAN» մանկական կաթնախառնուրդումՎարչապետի կողմից որեւէ անձի որևէ գործողություն «փողերի լվացում» որակելը իրավապահներին ուղղված հրահանգավորում է. Մելոյան Նրա օրինակը արժեքավոր է. Ռուսաստանի վաստակավոր շինարար Աբրահամ Հովեյանը՝ Նիկիտա Սիմոնյանի մահվան մասին Մինչև երեկո գազ չի լինելու «Միասին» շարժումը ողջունում է Գագիկ Ծառուկյանի նախաձեռնած «Առաջարկ Հայաստանին» ծրագիրըԴարավոր ավանդույթներ՝ միայն ներքին սպառման համար. «Փաստ»ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (25 ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ).Տեղի է ունեցել Հաղթանակի կամրջի պաշտոնական բացումը. «Փաստ»Ճշմարիտ փրկությունը, ճշմարիտ մարդը, ճշմարիտ հայրենիքը սկսվում են ներսից. «Փաստ»