Տնտեսական տարին փակում ենք. ակնկալիքները դեռ չեն «մահացել»

ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ 23 Դեկտեմբեր, 2016 19:29

Տարվա 11 ամսվա կտրվածքով Հայաստանի տնտեսության վիճակագրական ցուցանիշներն արդեն հրապարակվել են՝ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 100,6%: Դեկտեմբերին ենթադրվում է որոշակի բարելավում, միգուցե ակտիվության ցուցանիշի ավելի բարձ ցուցանիշ, սակայն տնտեսության ընդհանուր պատկերը կարելի է ասել, տխուր է: Իսկ պլանավորված 2,2% աճի մակարդակը, որը նախատեսված էր ընթացիկ տարվա բյուջեով, կարծես թե դառնում է անիրականալի:

Ըստ պաշտոնական վիճակագրության, թեև նոյեմբերի տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը հոկտեմբերի համեմատ 5% անկում է գրանցել, սակայն նոյեմբերի տնտեսական անկման տեմպերը հոկտեմբերի անկման տեմպերի համեմատ ավելի փոքր են եղել: Բացի այդ, նոյեմբերին տնտեսության որոշ խրոնիկ հիվանդ ճյուղերում, ինչպես օրինակ շինարարության ոլորտում, նույնիսկ 12,4% աճ է գրանցվել: Նոյեմբերը շատ բարենպաստ էր նաև արտահանման և ներմուծման առումով, երբ նախորդ տարվա նոյեմբերի համեմատ արտահանումը աճել է 34,8%–ով, իսկ ներմուծումը՝ 23,7% –ով:

Սակայն, ներկայացնենք ցուցանիշները հունվար–նոյեմբեր ժամանակահատվածի կտրվածքով: Շինարարության անկմանը (9,9%) արդեն մի քանի ամիս է միացել է նաև գյուղատնտեսությունը (6,1%), սակայն դեռևս դրական են արդյունաբերության և ծառայությունների ցուցանիշները՝ 6,8% և 7,8% արդյունքներով համապատասխանաբար: Բացասական վիճակագրական ֆոնի վրա դրական է արտահանման 21,2% աճը:

Նոյեմբերին վերջապես պատկերը փոխվեց նաև ներմուծման ցուցանիշների առումով, որը ցույց է տվել 2% աճ: Դա պայմանավորված է նախ նոյեմբերին հոկտեմբերի նկատմամբ 7,2 % աճով, որն իր հերթին բացատրվում է նոր տարվա առևտրի նպատակով ներմուծողների ներկրումների ծավալի աճով: Չմոռանանք նաև, որ նախորդ 2015 թ.–ին 26,5%–ով նվազել էր ներմուծման ծավալները 2014 թ.–ի համեմատ և այդ ֆոնի վրա այս տարվա ներմուծման մակարդակի գրեթե պահպանումը այնքան էլ զարմանալի չէ: Հետաքրքիր է, որ վերջապես առևտրի ծավալները 0,3% աճ են ցույց տվել, սա նշանակում է, որ նոյեմբերի դրությամբ հասել ենք նախորդ տարվա առևտրի ծավալների մակարդակին:

Արդյունաբերության կառուցվածքում ամենամեծ տեսակարար կշիռ ունեցող ճյուղերից աճին նպաստել են՝ հանքագործությունը, խմիչքների արտադրությունը և ծխախոտային արտադրատեսակների արտադրությունը: Սակայն բացասական է էլեկտրաէներգիայի արտադրության 6,4% նվազումը: Իսկ ծառայությունների աճը հիմնականում պայմանավորված է՝ զվարճությունների և հանգստի ծառայությունների աճով, տրանսպորտի ծառայությունների և ֆինանսական և ապահովագրական ծառայությունների աճով:

Շինարարության մոտ 10% անկմանը նպաստել են կազմակերպությունների կողմից, ինչպես նաև պետական բյուջեից, բնակչության կողմից շինարարական աշխատանքների կրճատումը: Գյուղատնտեսության անկումը պայմանավորված է եղել հիմնականում բուսաբուծության անկումով:

ՀՆԱ–ի կառուցվածքում սպառման ծավալների նվազումը և ներդրումների անկումը ծածկվում է զուտ արտահանման ծավալների կրճատմամբ: Հասարակության կողմից իր ծախսումների կրճատումը և խնայողությունների տեսքով եկամուտների պահպանումը բերեց ներմուծման կրճատմանը, սա էլ ինչ որ առումով դրական դեր խաղաց տնտեսական աճի փոքր անկման վրա:

Տրանսֆերտների նվազումը իր ծանր հետևանքները դեռևս թողնում է մեր տնտեսության վրա: Պղնձի և մոլիբդենի ցածր գները զերծ են պահում տնտեսության լրացուցիչ տասնյակ միլիոնավոր դոլար եկամուտներից: Տնտեսության մեջ առկա են բացասական գործընթացներ, որոնք առավել սրվեցին այս տարվա երկրորդ կիսամյակում: Տնտեսական ակտիվության անկումը, պահանջարկի կրճատումը, հարկերի հավաքման թերակատարումը, օտարերկրյա ներդրումների կրճատումը, բարձր պետական պարտքի մակարդակը, աղքատության խորացումը, արտագաղթի դեռևս բարձր տեմպերը, կապիտալի մեծ արտահոսքը երկրից՝ սրանք լուրջ խնդիրներ են կառավարության առջև:

Եթե գալիք երկու–երեք ամիսների ընթացքում վիճակը կայունանա, ապա գարնանից սկսած կարելի է նոր կառավարության առաջին պտուղները տեսնել: