Կանադական Արկտիկայում հայտնաբերվել է 23 միլիոն տարեկան «սառցե» ռնգեղջյուր

ФОТО 1 Ноябрь, 2025 19:52

Սեղմեք ԱՅՍՏԵՂ, լրացրեք օնլայն հայտը և մոռացեք հոսանքի վարձի մասին

Կանադական Արկտիկայում հայտնաբերվել է ռնգեղջյուրի նոր, հին տեսակ՝ հմայիչ անվամբ: Բացառիկ լավ պահպանված և գրեթե ամբողջական բրածոն ներկայացնում է մինչ օրս հայտնաբերված ամենահյուսիսային ռնգեղջյուրի տեսակը և պատկանում է մոտավորապես 23 միլիոն տարի առաջ տարածաշրջանում ապրած կենդանու: Նոր ուսումնասիրությունը հրապարակվել է Nature Ecology & Evolution ամսագրում:

Նունավուտի Դևոն կղզու Հոթոն խառնարանում հայտնաբերված նոր տեսակը անվանվել է Epiatheracerium itjilik: «itjilik» տեսակի անվանումը ինուկտիտուտ լեզվով նշանակում է «սառցե» կամ «եղյամ», ինչը վերաբերում է այն սառցե պայմաններին, որոնցում բրածոն հայտնաբերվել է, հաղորդում է Planet Today-ը: Այնուամենայնիվ, վաղ միոցենի ժամանակ, երբ ապրում էր այս անհետացած ռնգեղջյուրը, տարածքը, հավանաբար, եղել է չափավոր անտառների բնակավայր:

«Այսօր Աֆրիկայում և Ասիայում գոյություն ունի ռնգեղջյուրի միայն հինգ տեսակ, սակայն դրանք մի ժամանակ հայտնաբերվել են Եվրոպայում և Հյուսիսային Ամերիկայում, և հնէաբանական գրառումներից հայտնի է ավելի քան 50 տեսակ,- բացատրում է ուսումնասիրության առաջատար հեղինակ Դանիել Ֆրեյզերը:- Ռնգեղջյուրների տոհմածառին այս արկտիկական տեսակի ավելացումն այժմ նոր հորիզոններ է բացում նրանց էվոլյուցիոն պատմության՝ մեր ըմբռնման համար»:

Նոր հայտնաբերված «արկտիկական ռնգեղջյուրի» ոսկորներից դատելով՝ հետազոտողները ենթադրում են, որ այն համեմատաբար փոքր և փխրուն էր, համեմատելի ժամանակակից հնդկական ռնգեղջյուրի հետ, որը մոտ 1,7 մետր բարձրություն ունի: Սակայն, ի տարբերություն իր ժամանակակից ազգականի, E. itjilik-ը եղջյուր չուներ: Դատելով նրա այտատամների մաշվածությունից, ռնգեղջյուրը, հավանաբար, մահացել է վաղ կամ միջին չափահասության շրջանում:

Սկզբնապես հայտնաբերվելով 1986 թվականին՝ երբ նույնականացվեցին ատամները, ծնոտի ոսկորը և գանգի բեկորները, նմուշը հետագայում համալրվել է՝ ստեղծելով հին ռնգեղջյուրի աներևակայելի հազվագյուտ նմուշ:

«Արկտիկական ռնգեղջյուրի մեջ ուշագրավն այն է, որ բրածո ոսկորները գերազանց վիճակում են։ Դրանք եռաչափ պահպանված են և միայն մասամբ հանքայնացված», - բացատրել է ուսումնասիրության համահեղինակ Մարիսա Գիլբերտը։- Վերականգնվել է կմախքի մոտ 75%-ը, ինչը աներևակայելի ամբողջական է բրածոյի համար»։

Այս եզակի գտածոյի՝ գիտնականների վերլուծությունը հնարավորություն է տալիս պատկերացում կազմելու միլիոնավոր տարիներ առաջ Հյուսիսային Ամերիկայի և Եվրոպայի միջև ռնգեղջյուրների միգրացիայի պատմության մասին։ Գիտնականները կարողացել են որոշել նոր տեսակի տեղը ռնգեղջյուրների տոհմածառում՝ ուսումնասիրելով ռնգեղջյուրների այլ, հիմնականում անհետացած տաքսոններ, ինչը ենթադրում է, որ արկտիկական ռնգեղջյուրները միգրացվել են դեպի արևմուտք՝ այժմ ջրի տակ անցած Հյուսիսատլանտյան ցամաքային կամրջի վրայով։

Նախկինում ենթադրվում էր, որ այս ցամաքային կամուրջը նպաստել է տեսակների տարածմանը մոտ 56 միլիոն տարի առաջ, սակայն E. itjilik-ի հայտնաբերումը կասկածի տակ է դնում դա՝ ենթադրելով, որ այս հին կենդանիները Եվրոպայից Հյուսիսային Ամերիկա միգրացվել են շատ ավելի ուշ, հնարավոր է՝ դեռևս միոցենում։

«Նոր տեսակի նկարագրությունը միշտ հետաքրքիր և տեղեկատվական է։ Սակայն Epiaceratherium itjilik-ի նույնականացումը բացում է ավելի շատ հնարավորություններ, քանի որ ռնգեղջյուրների էվոլյուցիայի մեր վերակառուցումները ցույց են տալիս, որ Հյուսիսային Ատլանտիկան շատ ավելի կարևոր դեր է խաղացել նրանց զարգացման մեջ, քան նախկինում կարծում էին,- հավելել է Ֆրեյզերը,- Ավելի լայն իմաստով՝ այս ուսումնասիրությունը հաստատում է, որ Արկտիկան շարունակում է տալ նոր գիտելիքներ և հայտնագործություններ, որոնք ժամանակի ընթացքում ընդլայնում են կաթնասունների բազմազանության՝ մեր պատկերացումները»։

Հետևեք մեզ՝ այստեղ