Ереван, 26.Ноябрь.2025,
00
:
00
ВАЖНО


Տարածաշրջանային դասավորության մեխանիկան․ «Փաստ»

ОБЩЕСТВО

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Նոր աշխարհակարգին անցնելու փուլում փոփոխվում են գլոբալ և տարածաշրջանային խաղացողների ազդեցության գոտիները։ Օրինակ՝ Ուկրաինան ընդհանրապես դուրս է եկել Ռուսաստանի ազդեցության գոտուց, իսկ Ռուսաստանն էլ դրան հակազդելու համար ձեռնարկեց ռազմական գործողություն, բայց իր վերահսկողության տակ է վերցրել ընդամենը արևել յան մի փոքր հատվածը և Ղրիմը։ Եվ այն, որ Ուկրաինան Ռուսաստանից հետ կվերցնի արևել յան տարածքները և Ղրիմը, մոտակա հեռանկարում անիրատեսական է թվում։ Անիրատեսական է նաև այն, որ Ռուսաստանը ամբողջ Ուկրաինան կարող է վերցնել իր վերահսկողության տակ։ Այսինքն, Ուկրաինայում ընթացող պատերազմի հետ կապված կտրուկ շրջադարձեր դեռևս տեսանելի չեն։ Սակայն դրա փոխարեն շրջադարձ է տեղի ունենում հարավային Կովկասում։

Պայմաններ են ստեղծվել, որ Ռուսաստանը դուրս գա այս տարածաշրջանից։ Ու դա կապված է ոչ միայն տարածաշրջանում իրենց դիրքերն ամրապնդելու այլ դերակատարների ակտիվ քայլերի, այլև հենց Ռուսաստանի կողմից վարվող քաղաքականության հետ։ Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի ավանդական դաշնակիցը Հայաստանն է, որը անդամակցում է Ռուսաստանի գլխավորությամբ գործող ինտեգրացիոն միավորումներին, մասնավորապես ՀԱՊԿ-ին և ԵՏՄ-ին։ Բայց Հայաստանը և Արցախն ագրեսիայի ենթարկվեցին Ադրբեջանի կողմից, իսկ ռուսական կողմն իր դաշնակցին ոչ միայն չաջակցեց, ինչպես որ պետք է, այլև խորացրեց իր հարաբերությունները Ադրբեջանի հետ։

Ռուսաստանն ուղղակի համակերպվեց այն մտքի հետ, որ Ադրբեջանը կարող է Արցախում էթնիկ զտում իրականացնել այն դեպքում, երբ իր խաղաղապահ առաքելությունը Արցախ էր գործուղվել հայերի անվտանգությունն ապահովելու համար։ Սա խոսում է այն մասին, որ Ռուսաստանը փորձում է հաշվի նստել Թուրքիայի գործոնի հետ, քանի որ Ադրբեջանն իր քայլերը ձեռնարկում է Թուրքիայի գործուն աջակցությամբ։ Բայց զարմանալին այն է, որ ռուսական մեդիա տիրույթում վերլուծաբաններ կան, որոնք նշում են, որ եթե Ռուսաստանը Հայաստանը կորցնի էլ, ապա իրենց հենարանը կդառնա Ադրբեջանը, ու եթե Հայաստանից էլ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, ապա իրենք ռազմաբազա կարող են ունենալ Ադրբեջանում։ Իրականում այս ամենն ընդամենը իլ յուզիա է, Թուրքիան հաստատվել է Ադրբեջանում և, օգտագործելով ադրբեջանցիների հետ էթնիկ կապը, երբեք թույլ չի տա, որ Ռուսաստանը փոխարինի իրեն։ Լրիվ հակառակը:

Շատ է խոսվում այն մասին, որ Արևմուտքը ձգտում է Ռուսաստանին դուրս թողնել Հարավային Կովկասից, բայց հարցն այն է, որ Արևմուտքը գտնվում է տարածաշրջանից դուրս։ Օրինակ՝ ուկրաինական հակամարտության դեպքում Արևմուտքը գործնականում ներկայություն ունի Արևել յան Եվրոպայում, դրա համար էլ օգտագործում է իր լծակները Ուկրաինային աջակցելու համար, սակայն նույնը չի կարելի ասել Հարավային Կովկասի մասին։ Օրինակ՝ 2008 թվականին տեսանք, թե ինչպես Վրաստանը միայնակ մնաց ռուսական ռազմական մեքենային դեմ հանդիման։ Ճիշտ է, Արևմուտքը փորձեց աջակցել Վրաստանին, բայց դա անհամեմատելի է Ուկրաինային տրամադրվող աջակցության հետ։ Այսինքն, առկա իրողությունները ցույց են տալիս, որ Արևմուտքի՝ Հարավային Կովկասում ներկայություն ունենալու հնարավորությունները դեռևս սահմանափակ են, ուղղակի Արևմուտքին պետք է, որ տարածաշրջանում ուժերի որոշակի բալանս ապահովվի, և որևէ կողմ շատ չհզորանա, օրինակ՝ Թուրքիան, Ռուսաստանը կամ Իրանը։

Պատահական չէ, որ Արևմուտքը փորձում է միջնորդել Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի կնքման հարցում, մյուս կողմից էլ՝ թույլ չտալ, որ Թուրքիայի հրահրմամբ Ադրբեջանը հարձակվի Հայաստանի վրա։ Թերևս այս հանգամանքով է պայմանավորված, որ, ինչպես խոստովանում են թուրքական պաշտոնյաները, ամերիկյան կողմը պահանջել է, որ Անկարան դադարի աջակցել Ադրբեջանին։ Մյուս կողմից՝ Արևմուտքին պետք չէ նաև, որ Թուրքիան շատ հզորանա ու ձեռնամուխ լինի, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» բացմանը և պանթուրքական ծրագրերի իրականացմանը, քանի որ առանց այն էլ Անկարան չի շարժվում Արևմուտքի գծած ճանապարհով, իրեն արևմտյան քաղաքակրթությունից կոնկրետ տարանջատում է ու հարկ եղած դեպքում հակադրվում է Արևմուտքին։

Եթե ռուսական կողմին գրավում է այն հանգամանքը, թե իրենք կարող են վերահսկել «Զանգեզուրի միջանցքը», ապա այդ վերահսկողությունն ընդամենը ժամանակավոր է լինելու և արագացնելու է Ռուսաստանի հեռանալը Հարավային Կովկասից և Հայաստանից։ Իսկ Ռուսաստանը տարածաշրջանում կարող է իր դիրքերը պահպանել միայն մի դեպքում, եթե աջակցի Հայաստանին և թույլ չտա, որ Ադրբեջանը Թուրքիայի աջակցությամբ ագրեսիայի դիմի։ Եթե Հայաստանը Ռուսաստանի միջոցով ձեռքբերումներ ունենա կամ վերականգնի իր կորուստները, ապա դա իր հետ կբերի նաև ռուսական ազդեցության ուժեղացման։

ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Татоян: Бывшие президенты Армении питают власть Никола Пашиняна В Центральном административном районе Еревана продолжаются работы по демонтажу незаконно размещенных киосковТрамп: Мы очень близки к мирному соглашению между Россией и УкраинойСын Микаэла Арутюняна утверждает, что он вообще не общался с Навальным, а остальных даже не знает: «Паст»«Его пример ценен»: заслуженный строитель России о смерти Симоняна Кто на самом деле наносит вред государству? «Паст»Кэшбэк - это мошенничество. Получается: хотят, чтобы люди молчали, а сами они ели и не насытились: «Паст»IDBank — Пионер цифрового банкинга и инноваций в АрменииТупик одностороннего мира: когда Армения говорит о будущем, а Азербайджан формирует поколение, полное ненависти: «Паст»Мишель Пфайффер говорит, что стала жить «более осмысленно» после того, как стала бабушкойРаботы Гийома Туманяна покажут на Неделе искусств в ЛюксембургеUcom поддержал проведение ежегодного конкурса по кибербезопасности «Capture the Flag 2025» Боксер Ванес Мартиросян скончался после продолжительной болезниABC News: США планируют провести отдельную встречу с российской стороной по УкраинеВ Украине рассказали о двух проектах документов, переданных США, и ультиматуме ВашингтонаЗои Салдана раскрыла важное «обещание», которое она дала вместе с мужем Марко Перего и которое влияет на все аспекты их жизниИзраиль впервые с лета нанёс удар по Бейруту: утверждается, что погиб высокопоставленный член «Хезболлы»Заявление: Украина и США подготовили обновлённый документ по мируКакие аудиозаписи и документы собирается опубликовать бывший министр обороны? «Паст»Какие доходы не будут подлежать декларированию? Предлагаются новые изменения: «Паст»Почему власти «паникуют»? «Паст»Очередной митинг: чем недовольны сотрудники государственных структур? «Паст»Ким Кардашьян тайно выкупила библию покойного отца за $80,276Токаев: Армения является надежным партнером для КазахстанаФинансово грамотные вместе с Idram и IDBank: очередная остановка – лагерь НаириКитайский робот установил мировой рекорд, пройдя без остановки более 100 кмГенрих Мхитарян уже приступил к индивидуальным тренировкамАрмянские хореографические ансамбли из Владимирской области заняли призовые места на фестивале в МосквеGuardian: из Британии могут уехать до 50 тыс. медсестер из-за миграционных мер«По-нашему»: Армения заслуживает руководителя, который не оторван от реальности и связан со своим народомВ Казахстане обсуждают восстановление авиасообщения с АрмениейМинистр: Астана может открыть новый торговый маршрут в Турцию через АрмениюIdram получила разрешение на создание и эксплуатацию армянской платёжно-расчётной QR системы IdramNetUcom завершил построение сети 5G во всех городах Армении А что было бы, если бы он просто сделал антивластные призывы в банке? «Паст»Власти даже не скрывают, что ЭСА и Церковь интересуют их исключительно в рамках предвыборной «логики»: «Паст»От «успеха» к поражению: как «казахстанский транзит» разрушил нарративы власти? «Паст»В Лувре после дерзкого ограбления к концу 2026 года установят 100 внешних камер видеонаблюденияIDBank получил разрешение на открытие представительства в Соединённых ШтатахКонкурс RoboTon 2025 прошёл при спонсорстве IdramАрмия Израиля призвала эвакуироваться жителей двух деревень на юге ЛиванаЮрий Киракосян стал призером чемпионата России по каратеСамвел Карапетян из изолятора СНБ: Через несколько месяцев мы будем праздновать победу справедливостиФинская «дочка» «Лукойла» закроет все свои АЗС в странеВодители грузовиков из РА ожидают восстановления 180-дневного срока пребывания в РоссииГарвард проведёт расследование связей экс-министра финансов США с Джеффри ЭпштейномПосол Армении в США обсудил возможное расширение сотрудничества между армянским и американским бизнесамиЦИК: Пересчет голосов в Вагаршапате не отразился на результатах голосованияБернар Арно в Шанхае: глава LVMH покупает китайские бренды, пока иностранные люксовые марки теряют спросТрамп пригласил на ужин в честь принца Саудовской Аравии Криштиану Роналду и Илона Маска