«Ինձ համար իմ հայրենիքը եղբայրս է, մի ամբողջություն էինք, հիմա կիսատ եմ մնացել». Սիրեկան Գասպարյանն անմահացել է Մատաղիսում՝ հրամանատարի կյանքը փրկելիս․ «Փաստ»

ИНТЕРВЬЮ 1 Июль, 2023 11:01

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

«Փոքր տարիքում եղբայրս շատ աշխույժ էր: Մեծ ընտանիք էինք, բնակվում էինք տատիկ-պապիկի ու մեր հորեղբոր ընտանիքի հետ: Տանը չորս երեխա էինք: Բոլորից աշխույժն ինքն էր, բոլորի սիրելին, հայրիկիս ընկերներն իրեն յուրահատուկ ուշադրություն էին դարձնում: Շատ խելացի էր, մինչև հիմա հիշում եմ, թե ինչպես էր փոքր տարիքից մայրիկիս հարցախեղդ անում, իրեն ամեն ինչ հետաքրքրում էր»,-«Փաստի» հետ զրույցում պատմում է Սիրեկանի քույրը՝ Նարինեն:

Ասում է՝ եղբորը երևի որևէ մեկն իր անունով չի դիմել, բոլորի համար նա Սիրոն էր: Վերհիշելով դպրոցական տարիները՝ նշում է՝ խելացի էր, բայց այնպես չէ, որ աշխատասեր էր և նստում, դաս էր սովորում: «Մեր տարբերությունն էլ հենց դա էր, ես ամբողջ օրը սովորում էի, ինքը գալիս էր, մի բան ինձանից լսում, դպրոցում ուշադիր լինում, և դա բավարար էր, որ լավ գնահատականներ ստանար: Ուսուցիչներն անգամ ասում էին՝ բա որ ավելի երկար ժամանակ ծախսես սովորելու վրա, գիտե՞ս, թե ինչ արդյունքներ կարող ես գրանցել: Իրեն բոլորը շատ էին սիրում՝ թե՛ ուսուցիչները, թե՛ դասընկերները՝ իր աշխուժության ու նաև պարզ տեսակի համար»:

Սիրոյի դպրոցն ավարտելը, ավելի կոնկրետ՝ վերջին քննությունն ու բանակ զորակոչվելը գրեթե միաժամանակ է տեղի ունեցել: «Իր համադասարանցիները հատուկ իր համար կազմակերպել և միասին գնացել էին Սուրբ Հովհաննես, այդ ժամանակ միայն Սիրոն էր մեկնում ծառայության: «Փոքր էին, երբ հորեղբորս տղայի հետ խոսելիս ու խաղալիս միշտ նույնն էր կրկնում՝ բանակ եմ գնալու, պիտի ծառայեմ: Իր զոհվելուց հետո մեզ փոխանցեցին մի թուղթ, որտեղ գրել է, թե ինչ է ուզում դառնալ: Դպրոցում ուսուցչուհին հանձնարարություն է տվել, Սիրոն գրել է իր երազանքների մասին: Նախ տուն է նկարել, կարծում եմ, որ դա իր ցանկությունն էր, որ մեր սեփական տունն ունենանք, և կողքին էլ գրել էր՝ մեծանամ, դառնալու եմ «վայեննի», ընդ որում՝ հենց այդպես է գրված»:

Սիրեկանի ժամկետային զինծառայությունն անցել է Արցախում՝ Մարտունի 3-ում: «Երբ ամեն անգամ հարցնում էինք, թե ոնց է, պատասխանը մեկն էր՝ ինձ մոտ ամեն ինչ լավ է, ինձ ոչինչ պետք չէ: Երբեք չի տրտնջացել, չենք իմացել՝ երբևէ դժվարություն ունեցե՞լ է: Արցախը շատ էր սիրում: Երբ խոսում էր նրա մասին, զգում էիր, որ Արցախն իր համար մի ուրիշ աշխարհ էր: Բանակի, հրամանատարների, ծառայակից ընկերների մասին սիրով էր պատմում: Մտերիմ քույր ու եղբայր ենք եղել, կարող էինք նստել ու ժամերով խոսել: Շատ լավ հրաձիգ էր, ծառայության ընթացքում մրցույթի էր մասնակցել, հաղթել էր, և, որպես խրախուսանք, իրեն արձակուրդ էին տրամադրել, բայց չեկավ՝ պատճառաբանելով, թե այդքան երկար ժամանակ է տրամադրելու, գումար է ծախսելու՝ տուն գալու ու վերադառնալու համար, ավելի լավ է չօգտվի իր արձակուրդից: Ամեն ինչ հաշվարկում էր»:

Ժամկետային ծառայությունն ավարտելուց հետո Սիրեկանը որոշում է պայմանագրային ծառայության անցնել: Երբ հարցնում եմ, թե չկայի՞ն անհանգստություններ ընտանիքի անդամների մեջ, Նարինեն արձագանքում է՝ նախ՝ չէին կարող ազդել եղբոր որոշումների վրա: «Երբ ինչ-որ բան որոշում էր, ուրեմն՝ վերջ: Զորացրվելուց հետո մոտ երկու ամիս հետո անցավ պայմանագրային զինծառայության Գյումրիի ավիացիոն զորամասում: Որոշ ժամանակ անց պայմանագրային ծառայությունից դուրս եկավ, մեկնեց ՌԴ աշխատելու, որպեսզի մեր սեփական տունն ունենանք: Ասում էր՝ մի երկու տարի կաշխատեմ, հետո կվերադառնամ իմ աշխատանքին, առանց դրա չեմ կարող: Մեր ընտանիքից որևէ մեկը չի սիրել Հայաստանից դուրս ապրելը, անգամ Հայաստանում՝ Գյումրիից բացի այլ տեղ մեր կյանքը չենք պատկերացնում, միայն հայրիկս էր մեկնում արտագնա աշխատանքի: Մեկ տարի հետո վերադարձավ, համընկավ համավարակի շրջանի հետ, ու ՌԴ մեկնել չկարողացավ: Փորձեց վերադառնալ իր զորամաս, բայց ազատ տեղ չկար, առաջարկում էին սպասել, ինքն էլ անհամբեր էր, ուզում էր վերադառնալ ծառայությանը:

Այդ ընթացքում ցանկանում էր նաև Ակնա գնալ, մայրիկս չէր ուզում: Իր հետ խոսեցի, համոզեցի, որ մաման մենակ է, կանհանգստանա, հայրիկս մահացել էր: Ինձ լսեց և չգնաց: Ծառայության անցավ Վանաձորի ԴՈւՑ-ում: Իրենք Տավուշի սահմաններն էին պահում»: Սեպտեմբերի 28-ին Սիրոն մեկնում է Արցախ: «Պատերազմից մեկ շաբաթ առաջ իջել էր դիրքերից, մեր տուն էի գնացել, իրեն կարոտել էի, ուզում էի մերոնց հետ լինել: Ասաց՝ երկուշաբթի բարձրանալու ենք դիրքեր՝ ինժեներական աշխատանքների: Չգիտեմ՝ ինչ-որ բան գիտեր, թե ոչ, ամեն դեպքում մի փոքր շարժի մասին անգամ չէր կարող չիմանալ, կամ էլ գուցե նախապատրաստում էր իր գնալուն: Սեպտեմբերի 27-ին արթնացանք՝ համազգեստն էր հագնում, թե՝ տագնապ է, հետո ասաց, որ Արցախում պատերազմ է սկսվել: Այդ օրն իր զորամասում էր, հաջորդ օրն Արցախում, զանգեց՝ Տավուշում եմ, մեր կողքի դիրքերում ենք, կարող է կապ չլինի, ինձ չզանգեք, ես ձեզ կզանգեմ: Կասկածում էի, որ Արցախում է, հետո արդեն հստակ իմացա, որ այնտեղ է»:

Պատերազմի ժամանակ Սիրոն եղել է Ակնայում, Մատաղիսում, Ջրականում, վերջում նորից վերադարձել է Մատաղիս: «Հոկտեմբերի 13-ին ժամը մեկի կողմերն է դեպքը եղել: Ժամը չորսի կողմերը պետք է հերթափոխ լիներ, բայց այդ մի քանի ժամն ամեն ինչ փոխեց: Վերևից իրենց վրա կրակ է թափվել, հրամանատարը վիրավորվում է, խրամատի մեջ է լինում, եղբայրս ներս է մտնում, որ նրան դուրս բերի: Խրամատի դիմաց հինգ փոքր չափի սնարյադ է լինում, թշնամին հարվածում է, և այդ սնարյադները «թափվում են» իրենց վրա...»: Նարինեն ասում է՝ այնքան բան է լսել, որ երանի չլսեր, այնքան բաներ էին պատմում, որ ավելի լավ է չիմանար: «Բժիշկը մեզ ասաց, որ մինչև հասել է իրենց՝ երևի մի 50 վայրկյան, Սիրոն արդեն չի շնչել, իսկ հրամանատարը շտապօգնության մեքենայի մեջ հասցրել է միայն ասել՝ մի կպեք ոտքերիս, եթե չեմ ապրելու, ոչինչ մի արեք, չեմ դիմանում: Տղաները Սիրոյին շտապօգնության մեքենայով էին իջեցրել, դա մեզ թյուրիմացության մեջ էր գցել, որ վիրավոր է: Նույն օրը մեր հարազատները գիտեին, թե ինչ է եղել, սկսել էին ճշտումներ անել, մեզ ոչինչ չէին ասում: Հոկտեմբերի 5-9-ը Սիրոյենք շրջափակման մեջ էին եղել, 4 օր չէր զանգել: Վերջին զանգն ամսի 12-ին էր, մտածում էինք, որ մի երկու օր կարող է էլի չզանգել, փորձում էինք մեզ համոզել, որ դա նորմալ է»:

Իսկ հիմա մայրիկին ու քույրիկին ապրելու ուժ տալիս է Նարինեի աղջիկը: «Նախ՝ աղջիկս շատ նման է եղբորս, երբ փոքր տարիքի նկարներն ես նայում, նմանություն կա, իր հետաքրքրասիրությամբ ու հարցախեղդ անելու սովորությամբ է նման, խելացիությամբ ու աշխուժությամբ էլ քեռուն շատ է նման աղջիկս: Օրերի, ամիսների ընթացքում սովորեցի, որ սա իմ վիշտն է, միայնակ եմ տանջվում, որոշեցի իմ ցավը չփաթաթել որևէ մեկին, քիչ-քիչ փակվեցի, անգամ մայրիկիս հետ շատ չեմ խոսում: Սիրոյի մասին բոլորի հետ ժպիտով եմ խոսում, ինչ-որ պատմություններ վերհիշում: Ինձ համար իմ հայրենիքն իմ եղբայրն է: Մենք մի ամբողջություն էինք, իսկ հիմա ես կիսատ եմ մնացել: Որևէ բան ինձ իրականում չի փրկում այս աշխարհում, իմ ամեն օրը տանջանքով է անցնում, ուղղակի ուժեղ մարդ եմ, ոչինչ ցույց չեմ տալիս, իմ ուժին նաև եղբորս ուժն է ավելացել»:

Հ. Գ. - Սիրեկան Գասպարյանը հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն» մեդալով: Ընտանիքին զորամասից տեղեկացրել են, որ պարգևատրվել է «Մարտական խաչ» շքանշանով, սակայն այն դեռ ընտանիքին չի փոխանցվել: Հուղարկավորված է Գյումրու «Շիրակ» պանթեոնում: