«Քար ենք, դիմացանք, մեր ավագ որդին մեզ ապրելու ուժ տվեց». Զույգ եղբայրներ Վահե և Էդգար Առաքել յանները նահատակվել են Ջրականում. «Փաստ»

ИНТЕРВЬЮ 28 Март, 2023 11:01

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Վահեն և Էդգարը զույգ եղբայրներ են: «Արտաքինով իրենք շատ նման էին, ոչ ոք իրենց չէր տարբերում, երևի թե միայն ես՝ առաջինը՝ հայացքից ու թեք ժպիտներից: Բայց բնավորությամբ շատ տարբեր էին: Էդգարս հանգիստ էր, համեստ, Վահեն՝ ճարպիկ, աշխույժ, կարծես մեկը մյուսին լրացներ: Վահեն «չէ» բառը չուներ, երբեմն մի գործ էր լինում, մտածում էիր, որ իր ուժերից վեր է, բայց անում էր»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Արմինեն՝ տղաների մայրիկը:

Տղաները մինչև 9-րդ դասարանը սովորել են Հրազդանի Խ. Աբովյանի անվան թիվ մեկ դպրոցում: Հաճախել են նաև Արամ Խաչատրյանի անվան երաժշտական և Կոստան Զարյանի անվան արվեստի դպրոցներ: «Երաժիշտներ էին: Հրազդանում ինչ միջոցառում լիներ՝ մարզային, քաղաքային, մասնակցում էին: Պատվոգրեր, դիպլոմներ, առաջին մրցանակներ ունեն: Դպրոցում լավ չեն սովորել: Հերթով էին դասերը սովորում, մի օր մեկն էր սովորում, մի օր՝ մյուսը: Հետո գալիս էին տուն ու վիճում՝ ես քո փոխարեն 8 կամ 9 եմ ստանում, իսկ դու իմ տեղը կանգնում ես ու ասում՝ դասս չեմ սովորել: Երբ իրար կողքի էին, անընդհատ վիճում էին, բայց իրարից հեռու անգամ հինգ րոպե մնալ չէին կարողանում»,-պատմում է զրուցակիցս:

Տղաները իններորդ դասարանն ավարտելուց հետո ընդունվել են Առնո Բաբաջանյանի անվան երաժշտական քոլեջ՝ դուդուկի և կլառնետի բաժինը. «Իրենց ապագան կապում էին երաժշտության հետ, դա՝ անխոս: Երբ ընդունվեցին քոլեջ, սկսեցին նաև աշխատել: Իրենց գրպանի գումարը միշտ ունեին, մեզ նեղություն չէին տալիս: Երբ Էդգարս ասում էր՝ վաղը գործի եմ, գիտեի, որ տխուր առիթի պետք է գնա, դուդուկ էր նվագում, իսկ երբ Վահեն էր ասում, որ գործի է, ասում էի՝ կլառնետով քեֆ-ուրախության է գնում»:

Տղաները զինվորական ծառայության են զորակոչվել 2019 թ. հունվարի 10-ին: Ծառայում էին Կապանում: Երբ հարցնում եմ, թե ինչպիսին էր նրանց տրամադրվածությունը զինվորական ծառայությանը, մայրիկը վերհիշում է մի քանի տարվա վաղեմության իրադարձությունները: «Իրենք 2000 թ. հուլիսի 26-ին են ծնվել: Ամառվա զորակոչի ժամանակ մինչև հունիսի 30-ը ծնվածներին էին բանակ տանում: Գնացել էին զինկոմիսարիատ, դիմում գրել, որ ուզում են շուտ մեկնել ծառայության, հետո պապային ուղարկեցին նախարարություն դիմում գրելու, որ ամառվա հավաքին գնան: Շատ էին ուզում ծառայել: Բայց իրենց ասել էին, որ իրավունք չունենք 18 տարեկանը չլրացած բանակ զորակոչել, ու զորակոչվեցին ձմեռվա հավաքին: Մի դեպք էլ այդ օրերին հիվանդանոցում էր պատահել: Իրենց միշտ ու բոլոր տեղերում շփոթում էին:

Նախքան մեկնելը գնացել էին հիվանդանոց պատվաստման: Տղաներից մեկը մտնում է սենյակ, պատվաստվում, դուրս գալիս, հետո մյուսն է ներս մտնում, բժշկուհին բարկանում և դուրս է հանում սենյակից՝ ես քեզ նոր պատվաստեցի: Այդ օրը եկան տուն՝ մա՛մ, պաչի մեզ, առողջ տղերք ունես, գրել են՝ պիտանի ենք ծառայության: Բայց հետո իրենք ամեն մեկը մի թուշս պաչեց: Երդման արարողությանը գնացինք Կապան, դեռ մեկ ամսվա ծառայող էին, մեզ պատվոգիր տվեցին՝ դաստիարակված, կարգապահ զինվորներ բանակ ուղարկելու համար: Վահես սիրում էր ասել՝ մա՛մ, մենք ուրիշ ենք: Իրենց գործիքները տարել էին, ամեն միջոցառման ժամանակ նվագում էին: Բանակի օրվա կապակցությամբ «Թռչեի մտքով տուն» համարն էին պատրաստել, այնքան լավ էր ստացվել, որ Կապանի մի քանի դպրոցներում, նաև Մշակույթի տանը կազմակերպվող միջոցառումների ժամանակ այդ համարով իրենց հրավիրում էին մասնակցելու: Հրամանատարը Էդգարիս 10 օրով արձակուրդ էր տվել, բայց նա էլ ասել էր՝ Վահեին էլ կտաք արձակուրդ, միասին կգնանք: Բայց հետո համավարակը սկսվեց, ու այդպես էլ չկարողացան գալ»:

Եղբայրները «Գրադ» համակարգի վարորդներ էին. «Շատ սիրում էին այդ մեքենաները: Վահեն ասում էր՝ չեմ թողնում փոշի նստի մեքենայի վրա: Հրամանատարն էր նաև պատմում, որ եթե իրեն զեկուցում էին, որ ինչ-որ աշխատանք զույգերին են հանձնարարել, կարող էր հանգիստ լինել, որ ամեն ինչ կարվի հավուր պատշաճի»: Վահեն և Էդգարը տարվա մեջ երկու անգամ գնում էին Ջրական զորավարժությունների: «Ասացին՝ մա՛մ ջան, սա վերջինն է, գնում ենք, գանք ու արդեն տանն ենք: Չէին սիրում, որ իրենց ծառայության օրերը հաշվում էինք, բայց երբ գնացին Ջրական, հենց իրենք ասացին՝ մա՛մ, մնացել է 100 օր, կարող ես հետհաշվարկ անել: Սեպտեմբերի 4-ին ուղևորվում են Ջրական զորավարժությունների համար: Զորավարժությունների ժամանակ կոնկրետ զորամասում չէին լինում, անտառներում էին վրաններ տեղադրում: Պատերազմի ժամանակ այնտեղ էին:

Դեպքը եղել է հոկտեմբերի 1-ին: Հարվածում են Վահեիս մեքենային: Չորս հոգանոց անձնակազմը մնում է առանց մեքենայի: Էդգարին էլ տեղեկացնում են, որ անօդաչուն ֆիքսել է ձեր տեղը, Վահեին ու իր անձնակազմին ճանապարհից վերցրեք ու ձեր տեղը փոխեք: Բոլորով մեկ մեքենայի մեջ են լինում, անօդաչուն հարվածում է: Տղաներից միայն մեկ հոգի է ողջ մնացել, հենց նա էլ որոշ մանրամասներ է պատմել, ասում է՝ չէինք պատկերացնում, թե ինչ է կատարվում: Անգամ պատմում էր, որ երբ Վահեի մեքենային խփել են, ասել է՝ մեքենաս նոր էի լվացել, գնամ, տեսնեմ, հո շատ չի վնասվել: Մենք էլ, երբ զանգում էինք, ասում էին՝ մա՛մ, երրորդ գիծ ենք, կռվի մեջ չենք, մենք էլ մի տեսակ հանգիստ էինք»: Հոկտեմբերի 2-ին տղաներն արդեն «տանն» էին:

«Վահեի ու Էդգարի դեմքերը ճանաչելի էին ու անվնաս: Էդգարին նայում էի, ժպիտը՝ դեմքին, կարծես քնած լիներ: Աչքիս առաջ այդ պատկերն է ու իր ժպտացող դեմքը, ասում եմ՝ մահվան վրա էլ էր ժպտում»: Տղաներն ավագ եղբայր ունեն, մայրիկն ասում է՝ երբ նրանք բանակ զորակոչվեցին, մի քանի օր հետո ավագ որդին ավարտեց զինվորական ծառայությունը, հետո բոլորով միասին գնացին Կապան՝ զույգերին տեսնելու: «Էդգարը նստեց եղբոր մեքենայի ղեկին ու մեզ պտտեց Կապանով, այնքան էր հավանել քաղաքը, մեզ ամեն անկյունը ցույց տվեց, եկեղեցիներն էին շատ սիրում, երբ քաղաքում էին լինում, զանգահարում էինք իրենց, ասում էին՝ եկեղեցում ենք...Պատերազմի օրերին մենք էլ ամեն օր եկեղեցում էինք»:

Հիմա Էդգարի ու Վահեի ընտանիքին ապրելու ուժ է տալիս տղաների ավագ եղբայրը: «Մեր ամեն տխուր պահի համար ինքն իրեն մեղավոր է զգում, բայց ինքն ինչո՞վ է մեղավոր: Ինքն էլ էր ուզում այդ օրերին գնալ Ջրական, ասում էր՝ մա՛մ, ես պետք եմ ախպերներիս, բայց մենք թույլ չտվեցինք, որ գնա, ավտոբուսից իջեցրել ենք իրեն: Հիմա հանուն մեծ տղայիս ենք ապրում: Ապրում ենք, էլի: Երբեմն լսում էինք պատմություններ, ասում էինք՝ ո՞նց են կարողանում դիմանալ, բա մենք ո՞նց դիմացանք, քար ենք, դիմացանք: Իմ ցավն է, բոլորին էլ ժպտում եմ, բոլորի հետ էլ խոսում: Բայց ով գիտի, թե իմ ներսում ինչ է կատարվում: Չեմ էլ ուզում ցույց տալ, որ չնայեն ու ասեն՝ կոտրվեց: Էդգարիս ու Վահեիս դուր չէր գա ինձ կոտրված տեսնելը»:

Հ. Գ. - Վահե և Էդգար Առաքել յանները հետմահու արժանացել են «Մարտական ծառայություն» մեդալների, ինչպես նաև պատվոգրերի: Հուղարկավորված են Հրազդանի պանթեոնում: