Ընդհանուր առմամբ, խայտառակ իրավիճակ է, աճը «փուչիկ» է. «Փաստ»

ИНТЕРВЬЮ 21 Февраль, 2023 10:04

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Պաշտոնական վիճակագրությամբ, արտահանման և ներմուծման բավականին մեծ ցուցանիշներ են գրանցվել 2022-ին, բայց դրանց մեջ միայն արտաքին գործոնը մեծ մասնաբաժին ունի: Պատճառն այն է, որ Հայաստանը, դե ֆակտո, դեպի ՌԴ արտահանումներ իրականացնելու տարանցիկ պետություն է դիտարկվել: Այս կարծիքին է «Էքսպորտ Արմենիա» հայ արտահանողների ասոցիացիայի համահիմնադիր Էմիլ Ստեփանյանը, որի խոսքով, անկախ բարձր ցուցանիշներից, արտահանողները շարունակում են բախվել մի շարք խնդիրների:

«Արտահանման ցուցանիշների մեջ պետական կառույցների մասնակցությունը չնչին է կամ գրեթե չկա: Իրականում արտահանման ոլորտի աջակցման, արտահանման խրախուսման համար պետական բյուջեից տրվող հատկացումը տարեցտարի կտրուկ նվազում է: Էլ չեմ խոսում բյուջեի կատարողականի մասին: Այս պարագայում թերակատարումը մեղմ է ասված: Ամոթալի ցուցանիշների հետ գործ ունենք: Եվ, բացի նրանից, որ այդ հատկացումը նվազում է, նախատեսված ծախսերը չնչին չափով են իրագործվում: Բացի արտահանման ապահովագրական գործակալություններից, վերջին 2-3 տարին արտահանողներին որևէ պետական օղակ չի աջակցել, և այս իրավիճակը շարունակվում է նաև հիմա»,«Փաստի» հետ զրույցում նշեց Էմիլ Ստեփանյանը՝ ընդգծելով նաև արտահանման ռազմավարության բացակայության մասին:

«Կառավարությունը որոշակի, այսպես կոչված, ֆոնային ծրագրեր է իրականացնում, որոնք չի կարելի ասել, թե արտահանողներին են ուղղված. դրանք ընդհանուր բիզնեսին են վերաբերում: Առհասարակ, երբ խոսում ենք բաժակը կիսով չափ դատարկ լինելու մասին, մեր բոլոր պետական ատյաններից արձագանքում են «բաժակը որոշակի չափ լիքը» լինելու տրամաբանության ներքո, ինչն ապահովելն իրականում իրենց պարտականությունն է, որը, բնականաբար, բավարար չէ»,ասաց նա՝ շեշտելով, որ հայտարարությունները քայլերի հետ չեն համընկնում, և այսքանից հետո պետք չէ ասել, թե պետությունն աջակցում է արտահանողներին: Ինչ վերաբերում է արտահանողների խնդիրներին, Էմիլ Ստեփանյանը նշեց, որ այսօր իրավիճակը չի փոխվում, դեռ ավելի է վատացել:

«Բավականին տևական ժամանակ Ռուսաստանում ռուբլու կուրսը դոլարի նկատմամբ կայուն էր, հիմա կրկին դոլարի նկատմամբ ռուբլին մոտ 10-15 տոկոսով արժեզրկվել է, ինչը, բնականաբար, դժվարացրել է մեր արտահանողների գործը: Կապ չունի՝ իրենք դոլարով են վաճառում, թե ռուբլով: Եթե ռուբլով են վաճառում՝ գները նույնն են մնում, եթե դոլարով՝ գները բարձրանում են: Երբ գները բարձրանում են, ապրանքները չեն վաճառվում, երբ գները նույնն են մնում, տնտեսվարողը սկսում է էլ ավելի մեծ վնասով աշխատել: Հիմա կարող է հարց ծագել. եթե վնասով են աշխատում, ապա ինչո՞ւ են շարունակում գործունեությունը: Իրականում արտահանումը բավականին երկար ու բարդ աշխատանք է: Երկրից, առևտրային ցանցից կամ վաճառակետից դուրս տարվող ապրանքները կրկնակի, եռակի դժվար է հետ բերել: Արտահանողներն այսօր ափսոսում են իրենց կատարած աշխատանքը, նեդրումները: Իրենք պարզապես սպասում են, թե իրենց ով է օգնելու, մինչդեռ իրենց ոչ ոք չի օգնում: Առաջին հերթին կառավարությունը չի օգնում, արտահանողների համար ծրագիր չկա: Արտահանողները պարզապես սպասում են, թե երբ է կարգավորվելու ռուբլի-դոլար-դրամ հարաբերակցությունը: Դրամը արժևորվում է դոլարի նկատմամբ, ռուբլին արժեզրկվում է դոլարի նկատմամբ, եվրոյի մասին էլ չասեմ: Ընդհանուր առմամբ, խայտառակ իրավիճակ է»,ասաց մեր զրուցակիցը:

Էմիլ Ստեփանյանը նշեց, որ կան նաև շատ տնտեսվարողներ, որոնք դադարեցրել են գործունեությունը: «Հենց այս շրջանում «Էքսպորտ Արմենիա» հարթակում այդ խնդիրները քննարկվում են: Իրականում միայն խոսվում է աճի մասին, բայց միայն մեծ «փուչիկ» աճ կա: Ներմուծման՝ 60, արտահանման՝ 65 տոկոս և նման աճեր են հրապարակվում, բայց տակը ոչինչ չկա: Մեկը գործարան է բացում՝ PR են լինում, դրական ցուցանիշ է լինում, կրկին թվերի տակ PR են լինում, բայց վատ ցուցանիշի դեպքում ասում են՝ մեզանից կախված չէ»,-նկատեց նա:

Էմիլ Ստեփանյանի խոսքով, այսօր ունենք իրավիճակ, որը սպանում է տեղական հումքով արտադրությունը և արտահանումը: «Այսօր արտահանումը կարող է գոյատևել միայն այն դեպքում, երբ արտահանվող ապրանքը պատրաստվում է ներմուծվող հումքով: Երբ դոլարը իջնում է, ներմուծվող հումքն էժանանում է: Սա է այն գաղտնիքներից մեկը, ըստ որի, արտահանողը գոյատևում է: Մինչդեռ տեղական հումքով պատրաստվող ապրանքի գինը բարձրանում է: Տեղական հումքով աշխատելն այլևս ձեռնտու չէ: Այս իրավիճակը մյուս կողմից ազդում է գյուղատնտեսության վրա: Արտադրող-արտահանողի համար պետք է նպատակային օգնության ծրագրեր լինեն: Ինչպես խրախուսում են ՏՏ ոլորտին, այնպես էլ պետք է աջակցեն արտահանողներին: Մինչդեռ Բելառուսի ու ՌԴ-ի փորձը ցույց տվեց, որ ՏՏ ոլորտի ներկայացուցիչները մի օր «Notebook»երը կարող են դնել թևի տակ ու երկրից գնալ: Իսկ արտադրողը մի քանի տասնյակ, մի քանի հարյուր աշխատակից է պահում: Սա է պատճառը, որ դժվար է իր համար ծախսերը փակել: Եվ հենց այս հանգամանքի պատճառով մարդիկ այսօր անգամ բացասական շահույթով դիմանում են, մինչև տեսնեն, ինչ է լինում»,-եզրափակեց Էմիլ Ստեփանյանը: