Հայաստանի ամենալուսավոր կետերից մեկը դարձել է ամենամութ կետերից մեկը․ «Փաստ»

АНАЛИТИКА 3 Февраль, 2022 10:04

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Բյուրականի աստղադիտարանը հիմնադրվել է 1946 թ.-ին ակադեմիկոս Վիկտոր Համբարձումյանի նախաձեռնությամբ: Նա էլ եղել է աստղադիտարանի առաջին տնօրենը, 1998 թ.-ից աստղադիտարանը կրում է մեծանուն ակադեմիկոսի անունը: Գիտական հետազոտությունները գլխավորապես կապված են Տիեզերքի անկայուն երևույթների հետ։ 1946 թ.-ից սկսած՝ այստեղ անցկացվել և անցկացվում են բազում գիտական միջոցառումներ: Գիտական հետազոտություններից զատ աստղադիտարանը կատարում է նաև տեղեկատվական գործառույթ՝ կազմակերպելով այցելություններ և դասախոսություններ: Այս տեղեկությունները գտնելու համար պետք է համացանցում մուտքագրել աստղադիտարանի անունը:

Եռալեզու կայքում կարելի է տարաբնույթ ինֆորմացիա գտնել անձնակազմի, գործունեության, նախագծերի, միջոցառումների, այցելությունների և այլնի մասին: Բայց մեզ հետաքրքիր է իմանալ, թե ինչ հստակ գործունեություն է ծավալում այսօր աստղադիտարանը, արդյոք միայն շենքն է փաստացի գործում, թե, չնայած նրան, որ այն ՀՀ ԳԱԱ 33 գիտահետազոտական ինստիտուտներից մեկն է, անգործության է մատնված` գիտական հետազոտություններ իրականացնելու առումով: Գաղտնիք չէ, որ Բյուրականի աստղադիտարանը Հայաստանի երբեմնի այցեքարտերից մեկն էր:

2013 թ.-ին ՀՀ կառավարությունը Աստղադիտարանին շնորհել է ՀՀ ազգային արժեքի կարգավիճակ։ Այն Մատենադարանի և Ցեղասպանության ինստիտուտի հետ մեկտեղ ՀՀ 3 ազգային արժեքներից մեկն է։ Բայց այսօր ոչ ոք չգիտի, թե ինչ է կատարվում Աստղադիտարանում, մասնավորապես ինչ գիտական աշխատանք է կատարվում այնտեղ, ովքեր են աշխատում: Գիտահետազոտական կենտրոնների անձնակազմի սերնդափոխության հարցը բավականին սուր է, քանի որ երիտասարդները ձգտում են ավելի բարձր աշխատավարձով աշխատանք գտնել, նաև այդ պատճառով գիտական ոլորտը գրավիչ չէ: Այս դեպքում, ըստ օդում կախված տեղեկությունների, Աստղադիտարանի աշխատողների 90 տոկոսը թոշակառուներ են, թեև գիտահետազոտական ինստիտուտի ֆինանսավորումը, կարծես, ոչ միայն չի պակասել, այլ նաև ավելացել է: Անհասկանալի է, թե ինչի համար է ֆինանսավորում տրվում Աստղադիտարանին, ի վերջո, ինչ ծրագրեր է այն իրականացնում:

Բացի դա, գիտական հիմնարկների համար կարևոր է միջազգային գիտահետազոտական ինստիտուտների հետ համագործակցությունը` նախ և առաջ փորձի փոխանակման տեսանկյունից, բայց մի տեսակ անորոշ է, թե միջազգային գիտական որ կենտրոնների հետ է համագործակցում Աստղադիտարանը: Հաջորդիվ: Գիտական տարբեր խմբերի ներկայացուցիչների հետ զրույցների ժամանակ ինքս արձանագրել եմ, որ վերջիններիս գիտական գործունեության փաստացի «ամրագրումը» գիտական հոդվածների տպագրումն է բարձր ազդեցության գործակից ու միջազգային վարկանիշ ունեցող գիտական պարբերականներում: Բյուրականի աստղադիտարանի պարագայում փաստացի տեղյակ չենք, թե ինչ հոդվածներ են տպագրվում միջազգային գիտական պարբերականներում, եթե, իհարկե, տպագրվում են: Ի դեպ, համագործակցության մասով նաև հայտնի չէ, թե արտասահմանյան որ բուհերի, գիտական կենտրոնների ու ինստիտուտների հետ են համագործակցում և ինչ արդյունքներ արձանագրում: Աստղադիտարանի կայքէջում կա 6 աստղադիտակի մասին տեղեկատվություն, սակայն, ըստ օդում կախված լուրերի, դրանց մեծ մասը չի աշխատում, ավելին՝ վերանորոգվել է միայն մեկը, այն էլ հիմնականում աշխատում է` զբոսաշրջիկներին ցույց տալու համար: Ի դեպ, զբոսաշրջության մասով: Աստղադիտարանի հետ կապված կանոնակարգված չէ զբոսաշրջային ոլորտը:

Կան մասնավորաբար մտահոգություններ տոմսերի վաճառքի, ինչպես նաև դրանից գոյացած գումարների արդյունավետության առումով: Սրանք հարցեր են, որոնց հստակ պատասխաններ են պետք` համեմված վերլուծությամբ, հստակ թվերով, բայց պարզ հաշվետվություններով: Հակառակ դեպքում այսօր այնպիսի մի վաճակի առջև ենք կանգնած, որ Հայաստանի ամենալուսավոր կետերից մեկը դարձել է ամենամութ կետերից մեկը: Ի դեպ, ըստ տարբեր տեղեկությունների, Աստղադիտարանում եղել է ստուգում, որի արդյունքում լուրջ չարաշահումներ են ի հայտ եկել, բայց դրա մասին ոչ ոք չի բարձրաձայնում` ո՛չ ստուգողները, ո՛չ էլ, բնականաբար, Աստղադիտարանը:

Նախորդ տարեսկզբին ևս տեղեկություններ տարածվեցին Աստղադիտարանում կատարված ստուգումների մասին, որոնց ժամանակ, ըստ հաղորդագրությունների, արձանագրվել էին տարաբնույթ առերևույթ խախտումներ, որոնց վերաբերյալ տեղեկատվությունը փոխանցվել էր ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարությանը և նախաքննություն իրականացնող մարմիններին: Էլեկտ ր ո ն ա յին հար թակ ն ե ր ո ւ մ փնտրտուքի արդյունքում այդպես էլ չպարզեցինք, թե ինչ է եղել հետո: Թեման կլինի մեր ուշադրության կենտրոնում, կփորձենք գտնել մեր իսկ բարձրացրած հարցերի պատասխանները:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում