Ереван, 26.Ноябрь.2025,
00
:
00
ВАЖНО


Ին­չո՞ւ են սա­սա­նում վստա­հու­թյու­նը «Հա­յաս­տան» հա­մա­հայ­կա­կան հիմ­նադ­րա­մի նկատ­մամբ, և ո՞ւր գնա­ցին նվի­րա­բեր­ված գու­մար­նե­րը. «Փաստ»

АНАЛИТИКА

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Վերջերս հայտնի դարձավ, որ պատերազմի ծանր օրերին աշխարհասփյուռ հայության կողմից հանգանակված և «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամին նվիրաբերված ֆինանսական միջոցների զգալի մասը՝ 52 միլիարդ դրամ, որը կազմում է 107 միլիոն դոլար, չի ծառայել իր նպատակին։ Ամեն ինչ սկսվեց նրանից, որ մամուլում տեղեկություններ տարածվեցին այն մասին, որ հավաքված 170 միլիոն դոլարի շուրջ 80-% ը հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի կազմի կամքից անկախ և հանրությունից գաղտնի որոշվել է փոխանցել ՀՀ պետբյուջե։

Միայն բարձրացված մեծ աղմուկից հետո կառավարությունը ստիպված եղավ հաստատել, որ 52 մլրդ դրամ գումար փոխանցվել է պետբյուջե, այսինքն՝ հայտնվել է կառավարության տնօրինության տակ։ Փաստացի խոսքը հիմնադրամի կանոնադրական նպատակներից դուրս կատարվող ծախսերի մասին է: Իսկ «Հիմնադրամների մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն՝ հենց հիմնադրամի կանոնադրության համապատասխան կարող են կատարվել վճարումներ և մատուցվել ծառայություններ: Իսկ այն փաստը, որ հիմնադրամի հաշվեկշռում եղած գումարը նվիրաբերվել է կառավարությանը, այդ արդեն իսկ հիմնադրամի կանոնադրության խախտում է։ Այստեղ հարցն այն է, որ Հայաստանի Հանրապետությունը համահայկական հիմնադրամի հիմնադիր է, իսկ կանոնադրության համաձայն, հիմնադրամի սեփականությունը չի կարող օգտագործվել ի շահ իր հիմնադրի։

Սա բավական չէ, մյուս կողմից էլ անհայտ է մնում, թե կոնկրետ ինչ թիրախային ուղղություններով է ծախսվել այդ գումարը, արդյոք չի վատնվել, կամ ինչքանով են արդյունավետ եղել ծախսերը, քանի որ քաղաքացիների, սփյուռքի ներկայացուցիչների և հանգանակություն կատարած անձանց համար արված ծախսերը թափանցիկ չեն, և որևէ հիմնավորում չկա այն առումով, թե որն էր այդպիսի քայլի անհրաժեշտությունը։ Այս տեսանկյունից գործնականում չկա մանրակրկիտ փաստաթղթավորված հաշվետվություն, ինչը բազմաթիվ հարցերի տեղիք է տալիս, իսկ կասկածները ոչ միայն չեն փարատվում, այլև ավելի են խորանում։ Իսկ դրա համար հիմքեր է ստեղծում նաև այն հանգամանքը, որ հոգաբարձուների խորհրդի մի շարք անդամների տեղյակ չի պահվել այս ամբողջի մասին։ Պատահական չէ, որ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը հայտարարել է, որ չի մասնակցել որևէ միջոցառման, ծանոթ չի եղել հիմնադրամի կողմից ընդունված որևէ որոշման, չնայած նրան, որ հանդիսանում է «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի անդամ:

Իսկ վերջերս էլ տեղի ունեցած հոգաբարձուների առցանց խորհրդի նիստից հետո, որտեղ Քոչարյանը մասնակցում էր, երկրորդ նախագահը հաղորդագրություն էր տարածել, որ հիմնադրամի ծախսված միջոցների հետ կապված ակնհայտ հաշվետվողականության լուրջ խնդիր կա։ Ըստ երկրորդ նախագահի, առկա իրավիճակից ելք կարող է լինել այն տարբերակը, որ խնդրո առարկա 52 մլրդ դրամը ձևակերպվի որպես ՀՀ կառավարության պարտք հիմնադրամին՝ 3-5 տարվա ընթացքում վերադարձնելու պայմանով։ Ուշագրավ է, որ Արցախի նախկին նախագահ, «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի անդամ Արկադի Ղուկասյանը ևս միացավ այս տեսակետին։ Հատկանշական է, որ հիմնադրամի գումարները պետբյուջե փոխանցելու մասին հանրային իրարանցումից հետո ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանն, ով ի պաշտոնե հանդիսանում է հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի նախագահը, հարկադրված եղավ հիմնադրամի շուրջ խորացող անվստահության մասին հայտարարություն անել, թե ստիպված է միջազգային աուդիտ հրավիրել։

Ընդ որում, Արմեն Սարգսյանն ընդգծել էր, որ ինքը դեմ է եղել հիմնադրամի փողերն ուղղակի կառավարությանը փոխանցելու տարբերակին, ինքն առաջարկել է այն ձևակերպել որպես փոխառություն, սակայն իր կարծիքը հաշվի չի առնվել: Ինչևէ, եթե հոգաբարձուների խորհրդի նախագահը համաձայն չէր, որ գումարը փոխանցվի բյուջե, ապա կարող էր դրա մասին բարձրաձայնել, այդ թվում՝ նաև հանրային մակարդակով, ու պարզաբանում ներկայացնել, որ այդպիսի քայլի արդյունքում հիմնադրամի նկատմամբ վստահության դեֆիցիտ է առաջանալու։ Չէ՞ որ հարցն ինչ-որ երկրորդական հիմնադրամի մասին չէ, այլ համահայկական կառույցի։

«Հայաստան» համահայկական հիմնադրամը հայության համար առանցքային նշանակություն ունեցող ծրագրեր է կյանքի կոչում և աշխարհասփյուռ հայության ջանքերը համախմբող նշանակություն ունի, ինչի դերակատարությունն առավել քան կարևոր է հատկապես հայության համար այս ծանր փուլում։ Պետք է հաշվի առնել, որ հիմնադրամի գումարների ծախսման հետ կապված անվստահության առաջացումը հեշտ չի լինելու փարատել։ Որպեսզի հիմնադրամը լինի կասկածներից ու շահարկումներից վեր կառույց, ապա դրա ուղղությամբ կոնկրետ գործուն քայլեր են անհրաժեշտ։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Трамп: Мы очень близки к мирному соглашению между Россией и УкраинойСын Микаэла Арутюняна утверждает, что он вообще не общался с Навальным, а остальных даже не знает: «Паст»«Его пример ценен»: заслуженный строитель России о смерти Симоняна Кто на самом деле наносит вред государству? «Паст»Кэшбэк - это мошенничество. Получается: хотят, чтобы люди молчали, а сами они ели и не насытились: «Паст»IDBank — Пионер цифрового банкинга и инноваций в АрменииТупик одностороннего мира: когда Армения говорит о будущем, а Азербайджан формирует поколение, полное ненависти: «Паст»Мишель Пфайффер говорит, что стала жить «более осмысленно» после того, как стала бабушкойРаботы Гийома Туманяна покажут на Неделе искусств в ЛюксембургеUcom поддержал проведение ежегодного конкурса по кибербезопасности «Capture the Flag 2025» Боксер Ванес Мартиросян скончался после продолжительной болезниABC News: США планируют провести отдельную встречу с российской стороной по УкраинеВ Украине рассказали о двух проектах документов, переданных США, и ультиматуме ВашингтонаЗои Салдана раскрыла важное «обещание», которое она дала вместе с мужем Марко Перего и которое влияет на все аспекты их жизниИзраиль впервые с лета нанёс удар по Бейруту: утверждается, что погиб высокопоставленный член «Хезболлы»Заявление: Украина и США подготовили обновлённый документ по мируКакие аудиозаписи и документы собирается опубликовать бывший министр обороны? «Паст»Какие доходы не будут подлежать декларированию? Предлагаются новые изменения: «Паст»Почему власти «паникуют»? «Паст»Очередной митинг: чем недовольны сотрудники государственных структур? «Паст»Ким Кардашьян тайно выкупила библию покойного отца за $80,276Токаев: Армения является надежным партнером для КазахстанаФинансово грамотные вместе с Idram и IDBank: очередная остановка – лагерь НаириКитайский робот установил мировой рекорд, пройдя без остановки более 100 кмГенрих Мхитарян уже приступил к индивидуальным тренировкамАрмянские хореографические ансамбли из Владимирской области заняли призовые места на фестивале в МосквеGuardian: из Британии могут уехать до 50 тыс. медсестер из-за миграционных мер«По-нашему»: Армения заслуживает руководителя, который не оторван от реальности и связан со своим народомВ Казахстане обсуждают восстановление авиасообщения с АрмениейМинистр: Астана может открыть новый торговый маршрут в Турцию через АрмениюIdram получила разрешение на создание и эксплуатацию армянской платёжно-расчётной QR системы IdramNetUcom завершил построение сети 5G во всех городах Армении А что было бы, если бы он просто сделал антивластные призывы в банке? «Паст»Власти даже не скрывают, что ЭСА и Церковь интересуют их исключительно в рамках предвыборной «логики»: «Паст»От «успеха» к поражению: как «казахстанский транзит» разрушил нарративы власти? «Паст»В Лувре после дерзкого ограбления к концу 2026 года установят 100 внешних камер видеонаблюденияIDBank получил разрешение на открытие представительства в Соединённых ШтатахКонкурс RoboTon 2025 прошёл при спонсорстве IdramАрмия Израиля призвала эвакуироваться жителей двух деревень на юге ЛиванаЮрий Киракосян стал призером чемпионата России по каратеСамвел Карапетян из изолятора СНБ: Через несколько месяцев мы будем праздновать победу справедливостиФинская «дочка» «Лукойла» закроет все свои АЗС в странеВодители грузовиков из РА ожидают восстановления 180-дневного срока пребывания в РоссииГарвард проведёт расследование связей экс-министра финансов США с Джеффри ЭпштейномПосол Армении в США обсудил возможное расширение сотрудничества между армянским и американским бизнесамиЦИК: Пересчет голосов в Вагаршапате не отразился на результатах голосованияБернар Арно в Шанхае: глава LVMH покупает китайские бренды, пока иностранные люксовые марки теряют спросТрамп пригласил на ужин в честь принца Саудовской Аравии Криштиану Роналду и Илона МаскаПольша задействовала авиацию в связи с ударами России по территории УкраиныПодведены итоги 20-й ежегодной Международной олимпиады по микроэлектронике