«380 հազար աշակերտի մեկ օրում ուղարկում ենք դպրոց». բարդ է լինելու թե՛ այս հոսքը կառավարելու, թե՛ առողջապահական տեսանկյունից

ИНТЕРВЬЮ 28 Август, 2020 12:00

Օրերս ԿԳՄՍ նախարարությունը ներկայացրեց ուղեցույց, որով պետք է առաջնորդվեն ուսհաստատությունները: Ուղեցույցի մի շարք կետերի վերաբերյալ հասարակության մեջ առաջ եկան դժգոհություններ, օրինակ՝ դիմակ կրելու, դասարանները կիսելու, դասամիջոցներ չանելու և այլնի հետ կապված: Կրթության փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանը նշում է՝ նախարարության վիճակը բավականին ծանր է, որովհետև երկու կարևոր հարցեր բախվում են իրար՝ առողջությունը և կրթությունը: «Սովորաբար առողջապահությունն ու կրթությունն իրար օգնում են, բայց հիմա, կարծես թե, իրար դեմ են դուրս եկել:

Հանուն առողջության ստիպված ես զիջումների գնալ կրթության ոլորտում, բայց հանուն կրթության էլ առողջապահական ինչ-որ հարցեր պետք է ռիսկի տակ դնես: Հեշտ իրավիճակ չէ: Նշեմ, որ, կարծես թե, էլի բավարար քննարկումներ չեղան, շատ հարցեր արագ որոշվեցին: Օրինակ՝ ճիշտ կլիներ սեպտեմբերի մեկից բացել կրտսեր դպրոցը՝ 1-4-րդ դասարանները: Գուցե օգոստոսի 24ից արդեն գործեին Շիրակի և Գեղարքունիքի մարզերի դպրոցները, որովհետև այդտեղ եղանակը շոգ չէ: Պետք է ճկունություն դրսևորենք:

Տեսեք՝ կարելի էր այս շաբաթ բացել Շիրակի և Գեղարքունիքի մարզերի կրտսեր դպրոցները ու գյուղերի փոքր դպրոցները և ուշադիր հետևել, թե ինչ խնդիրներ են առաջանում, փորձ հավաքել, հետո սեպտեմբերի մեկից արդեն գործեին մյուս մարզերի կրտսեր և գյուղական փոքր դպրոցները և այդ մեկ շաբաթվա ընթացքում կուտակված փորձը փոխանցեին իրենց: Հետո սեպտեմբերի 8-ից միջին, իսկ ամսի 15-ից՝ ավագ դպրոցում կսկսվեին դասերը:

Դպրոցները «գլորվելով», փորձ հավաքելով՝ արդեն սեպտեմբերի 15-ին կունենային պատրաստի վիճակ: Եթե պատճառն այն էր, որ պետք է ուսուցիչների թեստավորում անեին, ապա դա էլ կարելի էր փուլ առ փուլ անել, ի վերջո, բոլորին մեկ օրում չէին թեստավորելու: Կարելի էր սկսզբում Շիրակի և Գեղարքունիքի կրտսեր դպրոցների ուսուցիչներին թեստավորել, հետո մնացածներին: Այս կերպ անցումն ավելի փափուկ կլիներ: Ի՞նչ ենք մենք անում՝ միանգամից 380 հազար աշակերտի մեկ օրում մասսայաբար ուղարկում ենք դպրոց: Ե՛վ դպրոցների համար է դժվար լինելու միանգամից այդ հոսքը կառավարել՝ առանց փորձ ունենալու, և՛ առողջապահական տեսանկյունից է բարդ լինելու:

Բայց սա արդեն փոխել չենք կարող, ուշ է, այս պահին սեպտեմբերի մեկին չեն հասցնի սա անել, գուցե պետք էր մի 20 օր առաջ այդպես որոշել, որ հնարավոր լիներ պատրաստվել»,-«Փաստի» հետ զրույցում նշում է Խաչատրյանը: Փորձագետի խոսքով՝ շատ է քննարկվում դիմակներով դպրոց գնալու, գրատախտակին չմոտենալու և դասամիջոցներն արգելելու հարցը: «Դիմակների հարցում շատ զգուշավոր կխոսեմ, որովհետև սա առաջին հերթին առողջապահական հարց է, չեմ կարող ասել, թե դիմակ դնելն ինչ բացասական ազդեցություն կարող է ունենալ երեխայի առողջության վրա, դա կարող է ասել մասնագետ բժիշկը:

Կրթական տեսանկյունից դիմակն, իհարկե, ստեղծելու է որոշակի խնդիրներ, այսինքն՝ երեխաները և ուսուցիչները անհարմարություն են զգալու, որովհետև դիմակով խոսելը դասի ժամանակ անհարմար է լինելու, մանավանդ սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին, երբ բավականին շոգ է, բայց մյուս կողմից գիտենք, որ դիմակը որոշ չափով պաշտպանում է մարդկանց, դա ապացուցված է: Դիմակն իր ռիսկերն ունի այն առումով, որ երեխան կարող է անընդհատ ձեռք տալ դրան, դասի ժամանակ հանել այն կամ իջեցնել, և ուսուցիչը պետք է լրացուցիչ ջանքեր գործադրի այս առումով՝ անընդհատ նկատողություն անելով, որ աշակերտը ճիշտ կրի այն:

Մյուս կողմից էլ հասկանալի է, որ սա անվտանգությունից ելնելով է արվում: Մյուս վիճահարույց խնդիրը դասամիջոցների հարցն է: Ե՛վ առողջապահական, և՛ կրթական տեսանկյունից դասամիջոցն անհրաժեշտություն է, կարևոր է, որ այն լինի ակտիվ, երեխաները շարժվեն, մի քիչ քայլեն, խաղան: Այդ տեսանկյունից նախարարության մոտեցումն ինձ համար խնդրահարույց է, դասից հետո դասարանում՝ նույն տարածքում մնալը երեխաներին ավելի ագրեսիվ է դարձնելու, արդեն վերջին ժամերին նրանք դժվար են դիմանալու: Կարելի էր գոնե դասը 5-10 րոպե կրճատել, կամ էլ կառաջարկեի դրանք սկսել լողացող գրաֆիկով, այսինքն՝ նույն հարկում գտնվող դասարաններն իրարից հինգ րոպե տարբերությամբ դասերը սկսեն, որպեսզի ամեն մեկի մոտ դասամիջոցը լինի տարբեր ժամի, և աշակերտները կարողանան գոնե միջանցք դուրս գալ, մի փոքր թարմանալ, քայլել:

Այս դեպքում էլ ուսուցիչները պետք է կարողանան կառավարել երեխաներին, որպեսզի աղմուկ չլինի, քանի որ մյուսները դաս են անում: Սա կարող էր նոր մշակույթ լինել, երեխաները կհասկանային, որ պետք է լուռ մնալ մյուսներին չխանգարելու համար: Մյուս հարցը գրատախտակի մոտ չկանչելն է, խմբային աշխատանքների արգելումը: Սա հասկանալի է, խմբային աշխատանքների ժամանակ երեխաներն իրար մոտ պետք է նստեն, հեռավորություն չեն կարող պահել: Գրատախտակին մոտենալիս աշակերտը պետք է տեղաշարժվի, կավիճին դիպչի և այլն: Հասկանալի է, որ այստեղ առողջապահական խնդիր կա:

Այս կետի ազդեցությունն առարկաների վրա տարբեր կլինի, որոշների վրա ընդհանրապես չի ազդի, բայց օրինակ՝ աշխարհագրություն առարկայի դեպքում, երբ քարտեզի կամ գլոբուսի վրա ինչ-որ բաներ պետք է ցույց տալ, ֆիզիկա ու մաթեմատիկա առարկաների դեպքում, երբ պետք է բանաձևեր, խնդիրներ գրել, շատ դժվար է լինելու, ունենալու ենք որակական անկում: Ոչ միայն ինձ համար ամենավիճահարույցը դասարանների բաժանման հարցն է:

Բավականին անհավասար պատկեր ենք ունենալու: Այն դասարանները, որտեղ կա 20-ից ավելի աշակերտ, բաժանվելու են երկու մասի, աշակերտները երեք օր են դասի գնալու: Մի մասը գնում է երկուշաբթի, չորեքշաբթի, ուրբաթ, մյուս մասը՝ երեքշաբթի, հինգշաբթի, շաբաթ: Այն դասարանները, որտեղ աշակերտների թիվը 20-ից պակաս է, վեց օր են դպրոց գնալու: Առաջանում է շատ մեծ անհավասարություն երեխաների միջև, չեմ պատկերացնում, թե կրտսեր դպրոցում ինչպես է լինելու այն, որ երեխաները երեք օր են դասի հաճախելու և պետք է ինքնուրույն շատ աշխատանք կատարեն: Ինչպե՞ս է նա ինքնուրույն աշխատելու, երբ նոր է դպրոց հաճախում: Այստեղ կարող են ծրագրային խնդիրներ առաջանալ:

Հետո արդեն աշակերտները կարող են ասել՝ մեզ քիչ եք սովորեցրել, թվանշանը պետք է վերացնել»,ընդգծում է Խաչատրյանը: Կարծիքներ էին հնչում, որ ստեղծված իրավիճակում գուցե ճիշտ էր հեռավար ուսուցման տարբերակը պահպանելը: Խաչատրյանը նշում է, որ ճիշտ տարբերակը հետևյալն էր՝ բացել 1-6-րդ դասարանները, որովհետև մինչև 6-րդ դասարանի երեխան հեռավար տարբերակով չի կարող սովորել: «Ինչպե՞ս եք պատկերացնում՝ երկրորդ դասարանի երեխան նստի համակարգչի մոտ ու դաս անի, մանավանդ, եթե ծնողն էլ աշխատում է: 7-րդ դասարանից սկսած երեխաները կարող են քիչ թե շատ ինքնուրույն սովորել, կազմակերպական հմտություններ ունեն: Այս դեպքում կարելի էր նաև ուսուցման հիբրիդային տարբերակը կիրառել:

Այսինքն՝ երեխաները 2-3 օր գնում են դպրոց, մնացած օրերը տանից են պարապում: Այս դեպքում ծրագրային խտրականություն չէր լինի: Կարելի էր բացել նաև գյուղերի մինչև 200 հոգանոց դպրոցները, որոնք հեշտ է կառավարելը: Եթե վիրուսակիր լինի, ապա օջախը գտնելն ու մեկուսացնելը հեշտ է, իսկ Երևանն ավելի խիտ է բնակեցված, բարդ է միանգամից հասկանալ՝ ով ումից վարակվեց, ով է վիրուսակիրը:

Եթե դասի հաճախեին մինչև 6-րդ դասարանի և գյուղական փոքր դպրոցների երեխաները, ապա մոտավորապես 280 հազար երեխայի կուղեկցեինք դպրոց, իսկ մնացած 100 հազարն էլ կարող էր հիբրիդային տարբերակով հաճախել: Այս ձևով կարելի էր նաև ռիսկերը կանխարգելել»,-եզրափակում է կրթության փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանը: