Եթե սահմանադրական նորմերը իրական կյանքում ոչինչ չեն փոխում, ապա Սահմանադրության առաքելությունը դառնում է դեկլարատիվ և ձևական
АНАЛИТИКАՀուլիսի 5-ին Հայաստանը նշեց Սահմանադրության օրը, որը յուրօրինակ նշանակություն է ձեռք բերել մեր հասարակության համար։ Խնդիրն այն է, որ հարյուրամյակներ շարունակ զրկված լինելով պետականությունից՝ հայ ժողովրդի հանրային կյանքը հիմնականում կարգավորվել է կոնկրետ ժամանակաշրջանում Հայաստանը տիրապետողների կողմից պարտադրված կանոններով կամ, ավելի ճիշտ, կամայականություններով։
Մոտ երեք տասնամյակ է, ինչ հայ ժողովուրդը ձեռք է բերել անկախություն և ձեռնամուխ է եղել իր կյանքի կանոնները սահմանող իրավունքի համակարգի ձևավորմանը, որի հիմքում էլ դրվել է 1995 թվականի հուլիսի 5-ին հանրաքվեով ընդունված Սահմանադրությունը։
Սահմանադրությունն, ըստ էության, պետության հիմնական օրենքն է, որը սահմանում է նրա պետական կառուցվածքը, կառավարման և իշխանության մարմինների համակարգը, նրանց իրավասությունները և ձևավորման կարգը, ընտրական համակարգը, քաղաքացիական իրավունքները և ազատությունը, ինչպես նաև դատական համակարգը։ Այլ կերպ ասած՝ այն պետության իրավունքի համակարգի հիմքն է, որը պետության իրավունքի ողջ համակարգի նորմերի նկատմամբ ունի բարձրագույն իրավաբանական ուժ և կոչված է կարգավորելու մի կողմից՝ մարդու և հասարակության, մյուս կողմից՝ մարդու և պետության միջև հարաբերությունները, ինչպես նաև հենց իր՝ պետության կազմակերպման հիմունքները։
Այդ իսկ պատճառով իրավական պետության կայացվածության և հասարակության ու անհատների իրավունքների պաշտպանվածության և ազատությունների ապահովման տեսանկյունից Սահմանադրությունն էական նշանակություն է ձեռք բերում։
Եվ դրա համար պետք է ունենալ այնպիսի մայր օրենք, որի կենտրոնում կլինի պետական և հանրային շահերի առավելագույն պաշտպանվածությունը, պետական կառավարման համակարգի հավասարակշռված մեխանիզմները։
Բայց միայն առաջադեմ և բարձր որակի Սահմանադրություն ունենալը քիչ է, առավել քան կարևոր է, որ Սահմանադրությունը գործողության մեջ դրվի իրական կյանքում։
Եթե սահմանադրական նորմերը իրական կյանքում ոչինչ չեն փոխում, ապա Սահմանադրության առաքելությունը դառնում է դեկլարատիվ և ձևական։ Իսկ մայր օրենքի կյանքի կոչման հարցում արդեն առանձնահատուկ կարևորություն է ձեռք բերում սահմանադրական դրույթների իրացման վերահսկողական մեխանիզմների կիրառումը։
Իսկ պետական գործունեության տարբեր բնագավառներում սահմանադրական կարգի պահպանմանը հետևում է Սահմանադրական դատարանը, որի որոշումների արդյունքում անվավեր են ճանաչվում Սահմանադրությանը հակասող օրենքներն ու այլ իրավական ակտերը։
Բայց երբ Սահմանադրական դատարանի դերակատարությունն անտեսվում է, ապա Սահմանադրության գերակայության ապահովման տեսանկյունից ռիսկեր են առաջ գալիս։ Այդպիսի երևույթի ականատես ենք լինում մեր օրերում, երբ ՍԴ 3 դատավորների պաշտոնանկությանը վերաբերող սահմանադրական փոփոխություններն ընդունվեցին ՍԴ-ի կարծիքը շրջանցելու պարագայում։ Եվ պատահական չէ, որ այդ դատավորները մտադիր են իրենց իրավունքները վերականգնել ՄԻԵԴ-ին դիմելու ճանապարհով։
Երկրի իրավական համակարգի կատարելագործման տեսանկյունից կարևոր նշանակություն ունեն նաև սահմանադրական փոփոխությունները, սակայն դրանք չպետք է լինեն ինքնանպատակ։ Անհրաժեշտ է, որ այդ փոփոխությունները բխեն ժամանակակից առավել արդյունավետ իրավական մեխանիզմների ստեղծման անհրաժեշտությունից և միտված լինեն հասարակության իրավագիտակցության մակարդակի բարձրացմանը:
Սակայն շատ հաճախ մենք ականատես ենք լինում այնպիսի երևույթների, երբ յուրաքանչյուր իշխանություն ցանկանում է Սահմանադրությունը հարմարեցնել իր շահերին և, ըստ այդմ, գնում է Սահմանադրությունը փոփոխելու ճանապարհով։
Եվ առաջիկայում էլ Հայաստանը նոր սահմանադրական փոփոխության է գնալու, և եթե հաշվի ենք առնում, որ վերջին երկու տարում այս իշխանությունները հնարավոր ու անհնար ամեն ինչ ձևում են իրենց քիմքին համապատասխան, ապա դժվար չէ պատկերացնել, թե ինչ նեղ քաղաքական, իսկ այս դեպքում նեղանձնական, մեկ անձի շահերը սպասարկող մայր օրենք կարող ենք ունենալ:
ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
Генерирует ненависть и вражду против всех, вносит раскол: «Паст»
Уступки превращаются в капитуляцию, но мир так и не устанавливается: «Паст»
Хор Сретенского монастыря спел в самолете по дороге в Ереван
Новый законодательный пакет: В трех областных центрах Армении власти решили построить приюты для животных
«Футбольная легенда Никита Симонян — лидер развития армяно-российских спортивных отношений.»
Правительство Армении решило продлить на год отмену НДС и пошлин на импорт электромобилей
Мир - лозунг или внешняя политика? Толерантность должна формироваться с школьного возраста
Важность информационной безопасности: IDBank и Idram поддержали конкурс APOCALYPSE CTF 2025
Представитель IDBank Иннеса Амирбекян назначена сопредседателем Рабочей группы Комиссии по банковским вопросам МТП по гарантиям
В окрестностях Дилижана продолжаются работы по тушению пожаров
Генеральный директор Ucom Ральф Йирикян вручил сертификаты участникам курса по кибербезопасности
Губернатор Вайоцдзорской области Армении: Пожары на мусорных свалках в городах Ехегнадзор и Джермук под контролем
Следственные органы не представили надлежащих доказательств: Слушания в НС Армении по теме политзаключенных
Трамп: Часть территории Украины все равно могла бы перейти к России в течение следующих нескольких месяцев
Татоян: Бывшие президенты Армении питают власть Никола Пашиняна
В Центральном административном районе Еревана продолжаются работы по демонтажу незаконно размещенных киосков
Трамп: Мы очень близки к мирному соглашению между Россией и Украиной
Сын Микаэла Арутюняна утверждает, что он вообще не общался с Навальным, а остальных даже не знает: «Паст»
«Его пример ценен»: заслуженный строитель России о смерти Симоняна
Кто на самом деле наносит вред государству? «Паст»
Кэшбэк - это мошенничество. Получается: хотят, чтобы люди молчали, а сами они ели и не насытились: «Паст»
IDBank — Пионер цифрового банкинга и инноваций в Армении
Тупик одностороннего мира: когда Армения говорит о будущем, а Азербайджан формирует поколение, полное ненависти: «Паст»
Мишель Пфайффер говорит, что стала жить «более осмысленно» после того, как стала бабушкой
Работы Гийома Туманяна покажут на Неделе искусств в Люксембурге
Ucom поддержал проведение ежегодного конкурса по кибербезопасности «Capture the Flag 2025»
Боксер Ванес Мартиросян скончался после продолжительной болезни
ABC News: США планируют провести отдельную встречу с российской стороной по Украине
В Украине рассказали о двух проектах документов, переданных США, и ультиматуме Вашингтона
Зои Салдана раскрыла важное «обещание», которое она дала вместе с мужем Марко Перего и которое влияет на все аспекты их жизни
Израиль впервые с лета нанёс удар по Бейруту: утверждается, что погиб высокопоставленный член «Хезболлы»
Заявление: Украина и США подготовили обновлённый документ по миру
Какие аудиозаписи и документы собирается опубликовать бывший министр обороны? «Паст»
Какие доходы не будут подлежать декларированию? Предлагаются новые изменения: «Паст»
Почему власти «паникуют»? «Паст»
Очередной митинг: чем недовольны сотрудники государственных структур? «Паст»
Ким Кардашьян тайно выкупила библию покойного отца за $80,276
Токаев: Армения является надежным партнером для Казахстана
Финансово грамотные вместе с Idram и IDBank: очередная остановка – лагерь Наири
Китайский робот установил мировой рекорд, пройдя без остановки более 100 км
Генрих Мхитарян уже приступил к индивидуальным тренировкам
Армянские хореографические ансамбли из Владимирской области заняли призовые места на фестивале в Москве
Guardian: из Британии могут уехать до 50 тыс. медсестер из-за миграционных мер
«По-нашему»: Армения заслуживает руководителя, который не оторван от реальности и связан со своим народом
В Казахстане обсуждают восстановление авиасообщения с Арменией
Министр: Астана может открыть новый торговый маршрут в Турцию через Армению
Idram получила разрешение на создание и эксплуатацию армянской платёжно-расчётной QR системы IdramNet
Ucom завершил построение сети 5G во всех городах Армении
А что было бы, если бы он просто сделал антивластные призывы в банке? «Паст»
Власти даже не скрывают, что ЭСА и Церковь интересуют их исключительно в рамках предвыборной «логики»: «Паст» 
