«Ընտրության առաջ կանգնած չենք և չենք էլ կանգնի». Իսրայելում ՀՀ դեսպանատան բացման և հայ-իրանական հարաբերությունների մասին

Իրանի մայրաքաղաք Թեհրանում մի խումբ երիտասարդներ օրերս ՀՀ դեսպանատան առջև այրել էին Իսրայելի դրոշը՝ այսպիսով բողոքելով Հայաստանի այն մտադրությունից, ըստ որի՝ պատրաստվում է ԹելԱվիվում ռեզիդենտ դեսպան նշանակել: Հիշեցնենք, որ Իսրայելում Հայաստանի դեսպանություն բացելու մասին որոշումը ՀՀ կառավարությունը դեռ 2019 թ. սեպտեմբերին էր կայացրել:

Անդրադառնալով թեմային՝ իրանագետ Գոհար Իսկանդարյանը նախ ընդգծում է, որ Իսրայելում ՀՀ դեսպանատան բացման հարցը քննարկելու սկզբնական փուլում մեր արտաքին գերատեսչության ներկայացուցիչները, ըստ էության, հաշվարկել են նման խնդիրների հնարավորությունը:

«Մենք գիտենք, որ Իրանի վերաբերմունքը Իսրայելի նկատմամբ թշնամական է, և այդ երկրներն այս պահին տարածաշրջանում բավականին լարված մթնոլորտում են գործում: Բայց, այնուամենայնիվ, քանի որ Հայաստանն Իրանի հետ բավականին սերտ հարաբերություններ ունի, ակնհայտ էր, որ նման դժգոհություններ լինելու են:

 Մյուս կողմից՝ տրամաբանական է, որ հարցի շուրջ ՀՀ ԱԳ ներկայացուցիչներն ի սկզբանե պետք է որ քննարկում ունենային Իրանի հետ: 

Իհարկե, ՀՀ-ն ինքնիշխան պետություն է և իրավունք ունի երկրի շահերից բխող արտաքին քաղաքականություն իրականացնել: Բայց, այդուհանդերձ, հաշվի առնելով բարիդրացիական հարաբերությունները, պետք է որ այս հարցի հետ կապված քննարկումներ լինեին Իրանի արտաքին գերատեսչության ներկայացուցիչների հետ»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց Գ. Իսկանդարյանը:

Նա շեշտեց՝ վերոնշյալ բողոքի ակցիան բավականին փոքրաթիվ էր. «Մոտ 10-12 ուսանողներ են եղել, և որոշակի միջոցառում են իրականացրել, այրել Իսրայելի դրոշը: Զուգահեռ՝ որևէ հակահայկական ելույթներ չեն եղել, ինչն արձանագրվեց Իրանի մամուլում: Այնուամենայնիվ, այն, որ ուսանողները հայտնվել են դեսպանատան առաջ, և ակցիային արձագանքել է նաև մամուլը, վկայում է, որ ակցիան ԻԻՀ ղեկավարության որոշակի իմացությամբ է եղել:

 Նրանք երբեք չէին կարող առանց որևէ համաձայնության նման գործողություն իրականացնել Իրանում: Ես սպասում էի ՀՀ ԱԳՆ-ի կամ Իրանում ՀՀ դեսպանատան արձագանքին, որը և եղավ: Երեկ դեսպանատան կայքէջում տեղադրվեց արձագանքը, որի համաձայն՝ դեսպանը հանդիպել է արտաքին գերատեսչության նախարարության համապատասխան ներկայացուցչի հետ, քննարկել հարցը:

 Ընդգծվել է, որ նախկինում էլ են այդ հարցի շուրջ քննարկումներ ունեցել, ինչը ցույց է տալիս, որ այդ ուղղությամբ աշխատանքներ են տարվել:

 Ընդհանուր առմամբ, հստակ մեսիջներ են ուղղվել, համաձայն որոնց, Իսրայելում ՀՀ դեսպանատան բացումը որևէ կերպ չի ազդելու հայ-իրանական հարաբերությունների վրա: Առնվազն դեսպանատան տեղադրած նյութից հստակ նկատվում է, որ իրանական կողմը ընկալել է, թե ինչ է տեղի ունենում, և բացարձակապես սուր չի մոտենում հարցին: 

Այսինքն, մենք տեսնում ենք, որ աշխատանքներ տանելու պարագայում իրանական կողմը բավականին մեղմ է մոտենալու հարցին:

 Կարծում եմ՝ աշխատանքները պետք է շարունակվեն ամենօրյա ռեժիմով, որ Իրանի իշխանությունները մեկ վայրկյան անգամ կասկած չունենան, որ հայ-իսրայելական հարաբերությունները ինչ-որ կերպ կարող են ստվերել հայ-իրանական հարաբերությունները: Այն, որ նշված բողոքի ակցիան թույլատրվել է, ցույց է տալիս, որ Իրանում մտահոգություններ կային այդ առումով»:

Իրանագետը շեշտեց, որ դեսպանատան նախաձեռնությունը ողջունելի է, բայց աշխատանքները պետք է շարունակել. «Աշխատանքները, միևնույն է, պետք է շարունակվեն, որ նման իրադարձություններ այլևս տեղի չունենան: Այդ աշխատանքները հիմնականում պետք է պարզաբանման աշխատանքներ ենթադրեն, լինեն վստահեցումներ առ այն, որ ՀՀ արտաքին քաղաքականությունը որևէ կերպ միտված չի լինելու ընդդեմ Իրանի:

 Փաստացի այս ուղղությամբ աշխատանք տարվել է, բայց այն որոշակի խմբերի համար բավարար չի եղել: Սա այն գործն է, որը պետք է անդադար իրականացվի, որ հայ-իրանական հարաբերությունները որևէ կերպ չստվերվեն»

Իրանագետը շեշտեց՝ ինչպես Իրանը, այնպես էլ Հայաստանը չի կարող ստորադասել իր շահերը հանուն հարևան երկրի. «Մենք ամեն ինչ պետք է անենք, որ խորացնենք հայ-իսրայելական հարաբերությունները, բայց դա չի նշանակում, որ այն պետք է ի հաշիվ հայ-իրանական հարաբերությունների լինի»:

Գոհար Իսկանդարյանի խոսքով, այս պահին, համենայն դեպս, Հայաստանն ընտրության առաջ չէ:

«Կարծում եմ՝ ընտրության առաջ կանգնած չենք և չենք էլ կանգնի, որովհետև ԱԳՆ-ն ու դեսպանատունը բավականին ակտիվ են աշխատել: Այս պահի դրությամբ ընտրության հարց պարզապես չկա: Հաշվի առնելով դեսպանատան կայքէջում դրված վերոնշյալ արձագանքը՝ հարցը որոշակի կերպով հանգուցալուծվում է: 

Եթե հարցադրումներ ու խնդիրներ լինեն, այդ պարագայում կարող ենք խոսել ընտրության մասին: Այս պահին որոշակի համաձայնություն ու միմյանց հասկանալու միտումներ կան»,-եզրափակեց մեր զրուցակիցը:

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ