Ереван, 08.Май.2025,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ВАЖНО


«Եթե չանցնենք ինքնամաքրման ճանապարհը, կմնանք տիղմի մեջ»

КУЛЬТУРА

Past.am

«Փաստի» զրուցակիցն է բանաստեղծ Տարոն Գլակը:

Գրական արժեքը կորում է տեղեկատվության տարափի տակ

Ինձ համար մշակույթն ավելի վաղ էր տեղափոխվել օնլայն հարթակ: Օրինակ՝ շատ եմ սիրում ընթերցել գրքեր հենց օնլայն տիրույթում, սակայն սոցիալական ցանցերում  բանաստեղծությունները կորում են: Հիմա գրողները մի տեսակ շատ են: Մարդիկ կան, որոնք տարբեր ժամանակաշրջաններում օրագրեր են պահել, ինչ-որ բաներ գրել, ցանկացածն էլ ինչ-որ բանի մասին թախծում է կամ երազում, և այդ օրագրային գիրն այսօր տեղափոխվել է ֆեյսբուք: Կարծում եմ՝ ստեղծվում է ինչ-որ քաոսային իրավիճակ, ամեն ինչ մի տեսակ խառնվել է իրար, գրական արժեքը կորում է տեղեկատվության տարափի տակ: Այո, ժամանակը պարտադրում է, որ տեղափոխվենք համացանց, բայց այդ հարցում կան թե՛ դրական, թե՛ բացասական կողմեր: Ժամանակն ամեն ինչ իր տեղը կդնի, քանի որ այդ առումով ամենահզոր գործիքն է:

Գրողի ամենակարևոր գործը որոնելն է

Գրողը նա է, ով փնտրում է, կարևոր չէ, տաղանդավոր է, անտաղանդ, լավն է, թե վատը, կարևորը մարդն ինչ-որ բան է փնտրում, կարող է ինչ-որ բան չստացվել, հետո մեկ էլ ինչ-որ ժամանակ հետո տեսնում ես՝ ինչ-որ բան է գտնում: Գրողի ամենակարևոր գործը որոնելն է: Օրինակ՝ Սահյանը բնության հետ զրուցելիս բանաստեղծության վերջում ասում է՝ գնամ ինքս ինձ որոնելու: Սա գրողի ճանապարհն է, նա գնում է փնտրելու:

Եթե մարդիկ չանցնեն ինքնամաքրման ճանապարհը, կմնան տիղմի մեջ

Գրականության ոլորտում ճգնաժամը շատ վաղուց է սկսվել: Մեր երկրում շուկան փոքր է, և ամենաընթերցվող գրողն էլ իր գրքերի վաճառքով չի կարող ապրել, դա ուղղակի բացառված է մեր երկրում: Այդ է պատճառը, որ գրական ոլորտի ներկայացուցիչները, մտավորականները հաճախ ասում են, որ պետությունը պետք է լուծի այս հարցը: Իրականում այդպես է: Կարելի է, օրինակ՝ ինչ-որ ֆոնդեր ստեղծել, որպեսզի գրողները կարողանան վարձատրվել: Կարծում եմ՝ պետք է ստեղծվի, այսպես կոչված, մտավոր գործարան, որտեղ պետությունը պետք է կարողանա հավաքել 1000 ստեղծագործողի, խոսքը գրողների մասին է, ինչ-որ կերպ ֆինանսավորի նրանց և թույլ տա, որ նրանք գնան որոնումների ճանապարհով: Իմ կարծիքով՝ այս կերպ կստեղծվի ազգային փիլիսոփայություն: Միակ ճանապարհը սա է, հարցեր կան, որոնց պատասխաններն ունեն միայն գրողները: Գրականությունը ինքնամաքրման ճանապարհ է, եթե մարդիկ չանցնեն այդ ինքնամաքրման, զտման ճանապարհը կմնան տիղմի մեջ, իսկ դա մեզ ոչ մի տեղ չի տանի: Պետք է սա հասկանանք: Պետությունը պետք է իր վրա վերցնի այս բեռը, քանի որ փոքր երկիր ենք:

Մոլորված ազգ ենք

Չունենք ազգային փիլիսոփայություն, բարոյագիտական հիմունքներ, որպեսզի մեր ժողովուրդն իմանա՝ ինչ ճանապարհով է շարժվում: Երեք ազգի օրինակ բերեմ: Հրեաները հասկացան, թե ինչպես կարող են ապրել ու գոյատևել այս աշխարհում, կարողացան գրավել նյութը, փողը և դրա միջոցով ինչ-որ առումով կառավարում են աշխարհը և ապահովում այնտեղ իրենց տեղը: Թուրքերը, սիրենք նրանց, թե ոչ, տիրական ազգ են, ապրում են վայրենի բարքերով, բայց դրանով իսկ իրենց տեղը գտել են այս աշխարհում: Ճապոնացիները իրենք իրենց ներսում կարողացան վեր կանգնել և՛ հրեաների, և՛ թուրքերի օրինակից: Նրանք կարողացան բարձրանալ, փիլիսոփայորեն ավելի կատարելագործվել: Իրենց ազգային արժեքների վրա շեշտը դրեցին: Մենք այս ամբողջի մեջ պտտվում ենք և ոչ մի ճյուղ չենք կարողանում բռնել, այս պարագայում մոլորված ազգ ենք: Դա են վկայում նաև մեր երկրում տեղի ունեցած շատ փոփոխություններ, որտեղ ոչ մի գաղափար առաջ չբերվեց: Վերցնենք հեղափոխությունը: Այն պետք է լիներ, նախկինները պետք է գնային, խոսքը դրա մասին չէ: Բայց գաղափար չբերվեց, մարդիկ նայում էին առաջնորդի վնասված ձեռքին և դա նրանց համար առաջ շարժվելու օրինակ էր: Այդպես չի կարելի, ժողովուրդն այդպես չպետք է շարժվի:

Մեր ժողովուրդը պաշտպանված չէ

Լավատես եմ, բայց խիստ կասկածներ ունեմ, որ ստեղծված իրավիճակից հետո մարդիկ կվերարժևորեն իրենց կյանքը: Կասկածներս պատճառաբանված են: Իմ կարծիքով՝ մեր երկրում բոլոր հիվանդությունների պատճառը քաղաքական դաշտն է, քաղաքական գործիչները, որոնք կարող են խաղի կանոններ թելադրել: Տեսեք՝ հեղափոխություն տեղի ունեցավ, բայց մեր ժողովուրդը պաշտպանված չէ, այսօր Հայաստանում ոչ ոք պաշտպանված չէ, ենթարկվում են մտավոր գրոհների, համացանցային քաոս է տիրում, ինչ է լինելու մեր ժողովրդի հետ այս պարագայում: Ինքներս ստեղծում ենք քաոս, ինչը բերելու է մարդու վայրենացմանը: Մարդը կարող է հոգևոր և կենդանական տարբերակներով կատարելագործվել: Աշխարհը գնում է կենդանական կատարելագործման ճանապարհով: Այս պարագայում մի տեսակ կասկածում եմ, որ մարդիկ ստեղծված իրավիճակից հետևություններ կանեն: Բայց եթե կարողանանք համախմբվել և ստեղծել մտավոր գործարան, կկարողանանք նաև ամուր հիմքերի վրա դնել այս երկիրը: Մեզ կառավարել են, դարեր շարունակ եղել ենք գերության մեջ, չենք կարողացել մեր արժեհամակարգը դնել ամուր հիմքերի վրա, այդ պատճառով էլ հիմա դրանք խարխլվել են:  Անկախության տարիներից ի վեր նախկինները վերացրեցին ամեն ինչ իրենց անգործությամբ, նորերը եկել են և կարծում են՝ հեշտ է ինչ-որ բան սարքելը, բայց նրանք չեն սարքում ոչինչ: Ինչ-որ տեղից վերցնում են և փորձում դա կիրառել մեզ մոտ, բայց դրանք ձախողված փորձեր են:

Լուսինե Առաքելյան

Bloomberg: акции оборонных компаний Индии за две недели выросли на $5 млрдПрезидент Союза армян Тюмени Авраам Овеян направил послание по случаю Дня Победы Замминистра: С Агаракским медномолибденовым комбинатом подписан меморандум о переносе церкви 15-16 векаАвиакомпании в России массово задерживают и отменяют рейсы: Из РФ в Армению отменили 10 рейсовМинистры обороны Армении и Кипра обсудили вопросы сотрудничестваЛагерь Айорди стал бенефициаром инициативы «Сила одного драма» в МаеХуситы пообещали продолжить атаковать израильские суда в Красном мореAnnals of Internal Medicine: Потребление орехов, семечек и кукурузы не связано с развитием дивертикулита у женщинРоссия и Украина провели обмен пленными по формуле «205 на 205»Археологический прорыв: Греческий алфавит оказался на несколько веков древнее, чем считали ученые«Это позор»: Трамп отреагировал на удары Индии по ПакистануОпрос: Большинство жителей Запада считают, что Третья мировая война может начаться в течение ближайших 10 летТринадцать российских аэропортов за ночь приостановили полеты: Из Москвы в Ереван перенесено 5 рейсовАрхеологи нашли в Перу 2500-летнюю комнату для тайных ритуалов с применением наркотиковМеждународное патриотическое движение «Победа 9/45» проводит масштабные празднования 80-летия ПобедыУкраина сообщила о российских ударах по Запорожью: повреждены дома, под завалами находятся людиИндия заявила, что нанесла удары по 9 объектам в Пакистане и Джамму и КашмиреПолитическое поле… кривых зеркал: «Паст»Когда будут доступны данные по сборам за вывоз мусора, и что ожидается с точки зрения накопившейся задолженности: «Паст»Руководитель Инспекционного органа по безопасности пищевых продуктов не только получил «sms», но ему еще и предъявили обвинение: «Паст»Армения должна действовать более оперативно: «Паст»Идут на встречу, а «под стенами» жестко критикуют: «Паст»Более 2,5 миллионов просмотров: в чем заключается феномен Роберта Кочаряна? «Паст»Как «чувствуют» себя компании, связанные со строительством? «Паст» Трамп назвал «психами» демократов, которые хотят подвергнуть его импичментуСпецслужба РФ сообщила, что Европа и Украина пытаются «омрачить» празднование 80-летнего юбилея ПобедыИран объявил об успешном испытании новой ракеты с дальностью полета в 1 200 кмНикарагуа выходит из ЮНЕСКО из-за присуждения ею премии оппозиционной газетеНа знаменитом древнеегипетском обелиске в Париже нашли скрытые послания, адресованные знатиХуситы намерены установить полную воздушную блокаду ИзраиляНетаньяху после удара по аэропорту Бен-Гурион пригрозил ответить и хуситам, и ИрануВстреча с визионерами Silicon Mountains В Чехии два туриста во время прогулки обнаружили тайник с золотыми монетами стоимостью в 340 000 долларовСкандальная реклама «органического собачьего мяса» в центре города оказалась кампанией веганов против мясоедовТрамп признал: Россия хочет всю Украину - но ей придется уступитьПраздничный концерт в Гюмри в честь 80-летия Победы: вечер памяти и единстваANI: Пакистан испытывает нехватку боеприпасов на фоне их поставок УкраинеЗеленский: Украина не верит, что Россия будет соблюдать трехдневное перемириеКонцерт «Звонкое будущее» объединил юных музыкантов Армении и России Политические «шутки» с ужасной долей правды: «Паст»Число покупателей и продавцов в Армении удвоилось: «Паст»«Отмена декларации - это вопрос времени»: «Паст»«Ядерную базу превратили в сарай для скота»։ бывший министр раскрывает скобки: «Паст»Общество вовсе не «спит», и это очень раздражает власти: «Паст»Знаменитый Time Magazine коснулся Армении: что издание оценило как национальное богатство? «Паст»Примаков: Россотрудничество рассчитывает на позитивный результат по Русскому дому в БакуПутин показал свою квартиру в Кремле с лепниной и белым роялемМинистр финансов: Государственный долг Армении составляет 5 трлн. 318 млрд. драмовКитай изучает заявления США о готовности к торговым переговорамТрамп объявил 8 мая Днем Победы во Второй мировой войне