Ереван, 19.Август.2025,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ВАЖНО


Հեղափոխության շահառուն՝ ժողովուրդը՝ հեղափոխական բյուջեի թիրախում. «Փաստ»

АНАЛИТИКА

«Փաստ» օրաթերթը (հեղինակ՝ Լևոն Մարգարյան) գրում է

Հայաստանի ՊԵԿ նախագահ Դավիթ Անանյանը հայտարարել է, որ Հայաստանը ձգտում է եկամուտների համատարած հայտարարագրման՝ նշելով, որ այդ հայտարարագրման ճանապարհին կարևոր գործառույթ ունեն ID քարտերը: ՊԵԿ–ի այս նախաձեռնությունն, իհարկե, նախ ներկայացվում է դրական կողմերով, մասնավորապես անընդհատ մատնանշվում է cash back–ի հնարավորությունը, բայց իրականում այս նախաձեռնության նպատակն այլ է: Հենց իրենք՝ նախաձեռնողներն էլ պնդում են, որ խոսքը ստվերի դեմ պայքարի մասին է: Օրերս նաև վարչապետի պաշտոնակատար Փաշինյանն էր մի առիթով խոսել այս խնդրի մասին՝ նշելով, որ Հայաստանում մարդիկ ավելի շատ են սպառում, քան արտադրում և աշխատում: 

Այն, որ Հայաստանում ավելի շատ է սպառումը, քան եկամուտն ու արտադրությունը, պարզ էր դեռ վաղուց: Պարզ էր նաև, որ այս ամենի տակ կա ստվերային շրջանառություն: Վաղ թե ուշ Հայաստանը հանգելու է մի այնպիսի հանգրվանի, որը պետք է բացառի կամ նվազեցնի ստվերի դերը տնտեսության մեջ: Բայց արդյո՞ք հիմա է այդ հանգրվանը: Կամ հարցը ձևակերպենք այսպես՝ արդյո՞ք տնտեսության ու հարկային դաշտի առողջացման գործընթացը պետք է սկսել ստվերի դեմ պայքարից: Հատկապես, որ ստվերային եկամուտների դեմ պայքարը արդեն իսկ գործի մեջ է ու խոշոր հարկատուները, պետական պաշտոնյաները տարբեր օրենսդրական ֆիլտրերով վերահսկվում են: Հետևաբար համատարած հայտարարագրում կոչվողն այս դեպքում վերաբերելու է հասարակության միջին և ցածր եկամուտ ունեցող խավերին: Ասել է թե՝ տնտեսության առողջացման, իրականում սակայն բյուջեն համալրելու և ստվերը կրճատելու գործընթացը սկսվում է ներքևից վերև սկզբունքով:

Ներքևից վերև սկզբունքը առավել տեղին կլիներ որդեգրել, օրինակ, Մարտի 1–ի գործի վերաբացման դեպքում՝ կատարողներից մինչև հրաման տվողների շղթան բացահայտելով, ոչ թե հակառակն անելով ու գործը փակուղի մտցնելով: Տնտեսության դեպքում, սակայն, հատկապես երբ արձանագրված են հեղափոխական սպասելիքներ ու խոստացված են թռիչքային աճի տեմպեր, գործում է հակառակ սկզբունքը՝ վերևից ներքև: Դժվար թե անխտրական կալանավորման որոշումներ կայացնող իշխանությունը չունենար այնքան քաղաքական համարձակություն, որպեսզի ստվերի դեմ պայքար սկսեր հենց վերևներից, տնտեսության խոշոր դերակատարներից: Հետևաբար կա՛մ փնտրել ու չեն գտել նախօրոք արված քաղաքական հայտարարություններին «հարիր» ստվեր, կա՛մ էլ գտել են, բայց չեն կարողացել այն վերածել տնտեսությանը դրական ազդակներ հաղորդելու գործիքի և որոշել են սահմանված սպասելիքների բավարարման գործընթացը սկսել այդ սպասելիքների հիմնական շահառուների՝ հասարակության լայն շերտերի հաշվին: 

Ինչ–ինչ, բայց քաղաքական համարձակություն, նույնիսկ չափից շատ համարձակություն ներկա իշխանություններն ունեն, բայց չունեն այդ համարձակությունը օգտագործելու արդյունավետ մեթոդաբանություն: Կալանավորելու, ասֆալտին փռելու, հարկային ստուգումներով վախեցնելու տրամաբանությամբ որևէ քաղաքական համարձակություն որևէ արդյունք տալ չի կարող: Ավելին՝ արդյունք չի կարող տալ նաև բացառապես օրենսդրական պեդանտությունը, ամեն ինչ օրենքով անենք ու կյանքը կկարգավորվի մոտեցումը: Հատկապես հեղափոխական իրավիճակը թույլ է տալիս, ընձեռում է հնարավորություններ գնալ իսկապես հեղափոխական քայլերի, այլ ոչ թե առաջնորդվել խիստ վարչարարական, տեխնոկրատական մոտեցմամբ, որը համահարթեցնող մոտեցումով անտեսում է երկրի տնտեսական առանձնահատկությունները:

Բազմիցս խոսվել է այն մասին, որ նախորդ իշխանությունների տարիներին խոշոր կապիտալ կուտակած անձանց պետք է ոչ թե համատարած կալանավորել ու պիտակավորել, այլ պետք է սահմանել հստակ խաղի կանոններ, նոր էջից: Իսկ հին էջը մաքրագրել պատմությանը հայտնի մեխանիզմներով, մեխանիզմներ, որոնք ձեռնտու են թե՛ այդ կապիտալը կասկածելի մեթոդներով կուտակածներին, թե՛ պետությանն ու տնտեսությանը: Հեղափոխական իշխանության խնդիրը ոչ թե խոշոր, արդեն իսկ ձևավորված, թեկուզև կասկածելի մեթոդներով ձևավորված կապիտալին ու դրա կրողներին դաշտից հեռացնելն է, այլ կասկածելի կապիտալը լեգիտիմացնելը՝ մի կողմից վերջիններիս հետ հասնելով որոշակի համաձայնությունների, այսպես ասած, հանրության առջև կոնկրետ քայլերով ապաշխարելու նպատակով, մյուս կողմից նոր խաղի կանոններ սահմանելով: Խոշոր կապիտալը վստահաբար կալանավորվելու, անվանարկվելու, սառեցված հաշիվներ ունենալու ու երկրից կապիտալը հանելուն կնախընտրեր քաղաքական որոշակի պայմանավորվածությունների շրջանակներում տնտեսական ապաշխարության ճանապարհն ու նոր կանոններով աշխատելը: Այդ դեպքում արդեն կարիք չէր լինի հեղափոխական սպասումների իրականացման ճանապարհները փնտրել այդ սպասումների շահառուների՝ հասարակության միջին ու ցածր եկամուտ, թեկուզև չհայտարագրված եկամուտ ունեցողների գրպաններում: 

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

 

«Международная энергетическая корпорация» поздравила Самвела Карапетяна с 60-летиемВ Саудовской Аравии строят самый высокий небоскрёб в мире: Jeddah Tower превзойдёт Burj KhalifaВ церкви Сурб Акоб Симферополя отметили Успение Пресвятой БогородицыСперцян в матче против Сочи оформил дубль и сделал голевую передачуПрезидент Ирана прибыл в АрмениюВ Ереване началось второе судебное заседание по делу Микаела АджапахянаНа острове Сулавеси произошло землетрясение магнитудой 6,0: около 30 человек раненыЛанч в честь Путина: крем-брюле, филе-миньон и рассадка министров в забытых в отеле бумагахАлмаз из космоса: учёные создали материал, который может быть твёрже всех известныхСМИ: Германия предложила провести трехсторонний саммит Трампа, Путина и Зеленского в ЕвропеReuters: Израильские войска готовятся к переселению жителей ГазыХиллари Клинтон: Я вручу Трампу Нобелевскую премию мира, если ему удастся договориться с ПутинымСотрудничество стран ЕАЭС в сфере туризма может стать катализатором экономического роста — Лусине БагратуниВ Арташате найдена древнейшая церковь АрменииАбрам Овеян: Лидеры БРИКС должны поддержать стремление Путина и Трампа к миру Левон Аронян - победитель турнира Grand Chess Tour, Saint Louis Rapid & Blitz (фото, видео)В Баку встречу Пашиняна и Алиева в Вашингтоне используют для торпедирования «возвращения» «западных азербайджанцев»Адвокат Микаела Аджапахяна: Правоохранители выполняют политический заказСекретарь совета национальной безопасности Ирана: Израиль готовился к войне 14 летТрамп и Путин начали переговорыКонсул Ирана в Капане: Армения сообщила, что никаких военных из других стран на границе не будетСуд отклонил ходатайство о передаче дела Микаела Аджапахяна в суд первой инстанции Ширакской областиСебу Симонян выпустил свою адаптацию и перевод песни Комитаса «Ես սարեն կուգայի»День благодарности клиентам в филиале «Баграмян» IDBankGrand Chess Tour: Левон Аронян единолично лидирует после первого игрового дняПервое судебное заседание по делу архиепископа Баграта и других состоится 19 августаАрхиепископ Баграт: Так называемая запись фейковая, смонтированная и вырванная из контекстаЮнибанк выпустил привилегированные акции с фиксированным дивидендом 12%Team Telecom Armenia первой в регионе отключит сеть 2G, заменив ее передовыми технологиямиДва мальчика пообещали, что больше не будут драться: Аршак Карапетян Трамп пообещал Зеленскому не обсуждать с Путиным раздел территорий УкраиныTeam Telecom Armenia первой в регионе отключит сеть 2G, заменив ее передовыми технологиями․ Действует специальная программа предоставления новых телефонов Затулин: Плохо вы знаете Пашиняново правосудиеСеть фиксированной связи Ucom стала доступна в районе Силикян МОЖЕТ ЛИ АРМЕНИЯ ПОВТОРИТЬ СУДЬБУ ГАЗЫ? ПАШИНЯН И АЛИЕВ В ВАШИНГТОНЕ: НЕ МИР, А ЭСКАЛАЦИЯThe Guardian: количество разрушений от лесных пожаров в Европе выросло на 87%Беркли, Стэнфорд и многое другое: уникальная возможность для 10 студентов из АрменииВ Ереване в четвёртый раз пройдёт Фестиваль пива: чего ждать от трёхдневного событияЛидер движения «Всеармянский фронт» Аршак Карапетян выступит 13 августа 2025 года в 19:00 на радио «Звезда» в программе «Стратегия национальной безопасности»Самвел Карапетян: На завтрашнем судебном заседании поймем существует ли справедливость в АрменииАрмения у истоков цивилизации: путешествие сквозь камень, мифы и историю в крепости ГарниТрудные, но важные уроки геополитики Экспорт сельхозтоваров из России в страны ЕАЭС вырос на 10%: доля Армении составила 5%Молодежь России и Армении активно развивают сотрудничество Доннарумма договорился с «Манчестер Сити»В Армении слушания по вопросу эксплуатации золотоносного рудника в Караберде проходят в напряженной обстановкеВ Антарктиде спустя 66 лет нашли останки пропавшего без вести известного исследователяСнова в школу 2025: Смартфон HONOR 400 Lite 5G теперь доступнее благодаря специальному предложению от UcomДефицит бюджета США в июле вырос на 19%, за 10 месяцев финансового года - на 7%Трамп перебросил бомбардировщики к границе с Россией перед переговорами по Украине