Ереван, 26.Ноябрь.2025,
00
:
00
ВАЖНО


Դատական համակարգը չբարեփոխելու ծուղակը. «Փաստ»

АНАЛИТИКА

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Հայաստանում այժմ դատական հայցերի ներկայացման շքերթ է: Ռոբերտ Քոչարյանն ու նրա ավագ որդին դատական հայց են ներկայացրել ընդդեմ Նիկոլ Փաշինյանի, Արթուր Վանեցյանի, Արա Պապյանի, «Ժամանակ» օրաթերթի ու Առաջին լրատվականի: Վերջինիս լրագրողի դեմ հայց է ներկայացրել նաև news.am կայքը: Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի նախկին դատավոր Ալվինա Գյուլումյանը զրպարտությունը հերքելու և փոխհատուցման պահանջի վերաբերյալ դատական հայց է ներկայացրել փաստաբան Տիգրան Հայրապետյանի և երկու լրատվամիջոցի՝ «Հայկական ժամանակի» և «Առաջին լրատվական»–ի դեմ: Սա ամբողջական ցանկը չէ, ավելին, վստահ ենք, որ ապագայում շարքը կհամալրվի:

Դատական հայցերի այս շքերթը կապվում է Ռոբերտ Քոչարյանի հետ: Շատերը միտում են տեսնում, որ հենց նրա կողմից է ուղղորդվում դատական հայցերի այս տարափը: Այդպես է դա, թե ոչ, մենք պարզել չենք կարող, մեծ հաշվով՝ դրա խնդիրն էլ չունենք: Առավել հետաքրքիր է այլ բան՝ հետհեղափոխական իրավճակներում դատական հայցերի այս առատությունը, այդ հայցերի ակտիվ կիրառումը Քոչարյանի կողմից, որն այժմ հավակնում է դառնալ ընդդիմադիր կոնսոլիդացիայի կենտրոն և այդ հայցերի առիթով առաջացնում է իշխանության համակիրների վրդովմունքը:

Այն հանգամանքը, որ հեղափոխությունից հետո դատի տալու պրակտիկան հաճախակիացել է, ամբողջովին տրամաբանական է՝ հաշվի առնելով, որ ծագել են բազմաթիվ նոր հարաբերություններ ու դրանք կարգավորելու խնդիրներ, միաժամանակ կա նոր իրավիճակ, որում կուտակված բազմաթիվ հին հարցեր կարող են ի հայտ գալ դատարաններում: Միաժամանակ կա դատական համակարգի վստահության աճ, որ երաշխավորվում է քաղաքական իշխանության հայտարարություններով:

Թե ինչու է ստեղծված այս բացառիկ իրավիճակից օգտվում Քոչարյանը, դժվար է ասել: Բնականաբար դա չի անում միայն իրավական նկրտումներից ելնելով ու ունի ինչ–որ քաղաքական պլաններ: Առավել հետաքրքրական է, որ այս ամենից նեղսրտում են հեղափոխության և իշխանության համակիրները, որոնք, ըստ էության, պետք է լինեին հենց դատարանների դերակատարության ակտիվացման հիմնական շահառուն, ավելին՝ հենց իրենք պետք է սկսեին դատարանները որպես ակտիվ գործիք կիրառել նոր քաղաքական իրավիճակում՝ հարաբերությունների նոր որակ սահմանելու նպատակով:

Պարզ է, սակայն, թե որտեղից է գալիս նոր իշխանությունների մտահոգությունը դատական համակարգի ու համակարգում՝ մրցակիցների կողմից նկատվող ակտիվության հետ կապված: Խնդիրն այն է, որ ինչպես շատ այլ ոլորտներում, այդ թվում՝ դատական ոլորտում ռեֆորմներ տեղի չունեցան կամ գոնե չազդարարվեց դրանց մեկնարկը: 

Եթե հայտարարում ես, որ պատրաստվում ես քաղաքական մեծ փոփոխությունների ու վերակառուցումների և այդ վերակառուցման մեջ կենսական նշանակություն ես տալիս դատաիրավական համակարգին, ապա պետք է իրականացնել հիմնարար ռեֆորմ: Հնարավոր չէ հին համակարգով հասնել նոր փոփոխությունների: Լինելու են բացթողումներ, որոնց ամեն անգամ անդրադառնալն ամեն առանձին դեպքում ավելի շատ քաղաքական դիվիդենտ և ռեսուրս է պահանջելու, քան եթե խնդիրը լուծվեր ի սկզբանե և համակարգային: Հաճախակի դարձած քաղաքական կոշտ հայտարարությունները, դատավորներին սթափվելու կոչերը ևս քաղաքական դիվիդենտներ են, որոնցով գուցե ստացվի առանձին դատավորների ու կիքսերի դեմն առնել, բայց համակարգ փոխել չի ստացվի, ավելին՝ այդ դիվիդենտներն անսպառ չեն: Սուվերենությունն ու պատասխանատվության զգացումը դատարանների գլխին ընկել են հանկարծակի, օդից, առանց նախնական պատրաստության և հստակ քաղաքականության: Արդյունքում դատարանները երկարատև անհոգ ու անպատասխանատու վիճակից հանկարծ հայտնվել են շատ կարևոր գործընթացների կենտրոնում ու չունեն նոր իրավիճակում աշխատելու համապատասխան ո՛չ հմտություններ, ո՛չ փորձ, ո՛չ գիտելիք, ամենակարևորը՝ չունեն սուբյեկտի զգացողություն:

Հենց այս միջանցքից, որն առաջացել է նոր իշխանության՝ ռեֆորմները բացառապես քաղաքական հայտարարությունների տեսքով պատկերացնելու արդյունքում, օգտվում են վերջինիս մրցակիցները, այս դեպքում, դիցուք, Ռոբերտ Քոչարյանը, հասկանալով, որ դատարանները հագեցնելով զանազան հայցերով՝ ոչ միայն տեխնիկական, այլև քաղաքական բազմաթիվ խնդիրներ է առաջացնելու նոր իշխանության համար: 

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում



Трамп: Мы очень близки к мирному соглашению между Россией и УкраинойСын Микаэла Арутюняна утверждает, что он вообще не общался с Навальным, а остальных даже не знает: «Паст»«Его пример ценен»: заслуженный строитель России о смерти Симоняна Кто на самом деле наносит вред государству? «Паст»Кэшбэк - это мошенничество. Получается: хотят, чтобы люди молчали, а сами они ели и не насытились: «Паст»IDBank — Пионер цифрового банкинга и инноваций в АрменииТупик одностороннего мира: когда Армения говорит о будущем, а Азербайджан формирует поколение, полное ненависти: «Паст»Мишель Пфайффер говорит, что стала жить «более осмысленно» после того, как стала бабушкойРаботы Гийома Туманяна покажут на Неделе искусств в ЛюксембургеUcom поддержал проведение ежегодного конкурса по кибербезопасности «Capture the Flag 2025» Боксер Ванес Мартиросян скончался после продолжительной болезниABC News: США планируют провести отдельную встречу с российской стороной по УкраинеВ Украине рассказали о двух проектах документов, переданных США, и ультиматуме ВашингтонаЗои Салдана раскрыла важное «обещание», которое она дала вместе с мужем Марко Перего и которое влияет на все аспекты их жизниИзраиль впервые с лета нанёс удар по Бейруту: утверждается, что погиб высокопоставленный член «Хезболлы»Заявление: Украина и США подготовили обновлённый документ по мируКакие аудиозаписи и документы собирается опубликовать бывший министр обороны? «Паст»Какие доходы не будут подлежать декларированию? Предлагаются новые изменения: «Паст»Почему власти «паникуют»? «Паст»Очередной митинг: чем недовольны сотрудники государственных структур? «Паст»Ким Кардашьян тайно выкупила библию покойного отца за $80,276Токаев: Армения является надежным партнером для КазахстанаФинансово грамотные вместе с Idram и IDBank: очередная остановка – лагерь НаириКитайский робот установил мировой рекорд, пройдя без остановки более 100 кмГенрих Мхитарян уже приступил к индивидуальным тренировкамАрмянские хореографические ансамбли из Владимирской области заняли призовые места на фестивале в МосквеGuardian: из Британии могут уехать до 50 тыс. медсестер из-за миграционных мер«По-нашему»: Армения заслуживает руководителя, который не оторван от реальности и связан со своим народомВ Казахстане обсуждают восстановление авиасообщения с АрмениейМинистр: Астана может открыть новый торговый маршрут в Турцию через АрмениюIdram получила разрешение на создание и эксплуатацию армянской платёжно-расчётной QR системы IdramNetUcom завершил построение сети 5G во всех городах Армении А что было бы, если бы он просто сделал антивластные призывы в банке? «Паст»Власти даже не скрывают, что ЭСА и Церковь интересуют их исключительно в рамках предвыборной «логики»: «Паст»От «успеха» к поражению: как «казахстанский транзит» разрушил нарративы власти? «Паст»В Лувре после дерзкого ограбления к концу 2026 года установят 100 внешних камер видеонаблюденияIDBank получил разрешение на открытие представительства в Соединённых ШтатахКонкурс RoboTon 2025 прошёл при спонсорстве IdramАрмия Израиля призвала эвакуироваться жителей двух деревень на юге ЛиванаЮрий Киракосян стал призером чемпионата России по каратеСамвел Карапетян из изолятора СНБ: Через несколько месяцев мы будем праздновать победу справедливостиФинская «дочка» «Лукойла» закроет все свои АЗС в странеВодители грузовиков из РА ожидают восстановления 180-дневного срока пребывания в РоссииГарвард проведёт расследование связей экс-министра финансов США с Джеффри ЭпштейномПосол Армении в США обсудил возможное расширение сотрудничества между армянским и американским бизнесамиЦИК: Пересчет голосов в Вагаршапате не отразился на результатах голосованияБернар Арно в Шанхае: глава LVMH покупает китайские бренды, пока иностранные люксовые марки теряют спросТрамп пригласил на ужин в честь принца Саудовской Аравии Криштиану Роналду и Илона МаскаПольша задействовала авиацию в связи с ударами России по территории УкраиныПодведены итоги 20-й ежегодной Международной олимпиады по микроэлектронике