Ի՞նչ տեսավ Մերկելը, և որտե՞ղ է այցի գլխավոր մեխը. «Փաստ»

ИНТЕРВЬЮ 28 Август, 2018 7:37

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելի այցը Հայաստան ավարտվեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ համատեղ ասուլիսով: Հաշվի առնելով տպագիր մամուլի ժամանակային ռեժիմը` քաղաքագետ Ստեփան Գրիգորյանի հետ զրույցում հարցերի միջոցով փորձել ենք ի մի բերել ասուլիսի կարևոր շեշտադրումները, ինչպես նաև` ամփոփել այցը:

–Պարոն Գրիգորյան, նախ` ի՞նչ տեսավ Անգելա Մերկելը Հայաստանում: Ի՞նչ ցույց տվեց Հայաստանը Մերկելին:

–Կարծում եմ`շատ գոհ էր. նոր իշխանությունները պատմեցին, ներկայացրեցին Հայաստանում առկա նոր իրավիճակը: Երևանի կենտրոնով Մերկելի զբոսանքն իրեն ցույց տվեց, որ իրավիճակը, մթնոլորտը մեզ մոտ բավականին փոխվել է: Նա տեսավ մարդկանց ազատությունը: Պետք չէ մոռանալ, որ Մերկելն այս երկրագնդի հզոր պետություններից մեկի ղեկավարն է, ով առանց վախի, առանց խնդրի զբոսնում էր Երևանի կենտրոնում: Ըստ իս` կգնահատեն այդ ամենը, նոր իրավիճակը: Սա կարևոր է, որովհետև իրենց համար ազատության աստիճանը շատ մեծ դեր է խաղում: Ես կասկած չունեմ, որ ՀՀ–ում առկա նոր իրավիճակը տեսնելով` Մերկելը տրամադրված կլինի լուրջ աջակցություն տալ Հայաստանին:

–Այս ընթացքում շատ խոսվեց Վրաստանի և Ադրբեջանի ներդրումային ծրագրերի մասին, ինչը չկար Հայաստանում: Ասուլիսի ժամանակ խոսք չեղավ ներդրումների մասին, փոխարենը հայտարարվեց այցի արդյունքներով կոնկրետ գործողությունների համատեղ օրակարգ ունենալու մասին: Այս փուլում տնտեսական կոնկրետ ծրագրերի սպասելը իրատեսակա՞ն էր, զուգահեռները տեղի՞ն էին:

–Զուգահեռներ անցկացնելը նորմալ է: Ինձ էլ էր հետաքրքիր` ում հետ հանդիպեց այդ երկրներում, ում հետ` մեզ մոտ, ինչ ասաց այնտեղ, ինչ` մեզ մոտ: Ուղղակի պետք է չմոռանանք, որ ունենք 100 օրվա կառավարություն` նոր աշխատանք, նոր ձևավորում: Ակնհայտ է, որ նոր կառավարությունը չէր կարողանալու և չէր հասցնելու կոնկրետ առաջարկներով հանդես գալ: Կասկած չունեմ` ինչ–որ ժամանակ հետո թե՛ Մերկելի, թե՛ ԵՄ–ի հետ առաջարկներն ավելի կոնկրետ կձևակերպվեն: Այն, որ Երևանում կոնկրետ ծրագրերի հետ կապված ոչ մի բան չստորագրվեց, ոչ մի բացասական բան չկա` նոր կառավարություն է: Ամենակարևորն ինձ համար այն էր, որ Մերկելը խոսեց գիտության, կրթության ոլորտներին աջակցելու մասին: Այդ առաջարկը պետք է օգտագործել: Բացի այդ` խոստացավ աջակցել Հայաստան–ԵՄ համաձայնագրի արագ իրականացմանը: Այստեղ է գլխավոր մեխը:

Սա շատ կարևոր է, և պետք է հաշվի առնել, որ Գերմանիայի ազդեցությունը ԵՄ–ում հզոր է: Ես կցանկանայի նաև Ղարաբաղյան հարցով զուգահեռներ անցկացնել: Ի՞նչ ասաց Անգելա Մերկելն այստեղ և ի՞նչ` Բաքվում: Շատ կարևոր էր Բաքվում արած այն հայտարարությունը, ըստ որի` Ադրբեջանի իշխանությունները պետք է հասկանան, որ Հայաստանում նոր իշխանություն կա. պետք է օգտվեն նոր իշխանության հանգամանքից. դա նշանակում է, որ Ղարաբաղյան կոնֆլիկտը վերաիմաստավորելու, վերանայելու շանս կա: Շատ կարևոր է նաև, որ և՛ Բաքվում, և՛ Երևանում Մերկելն ասաց, որ Ղարաբաղյան կոնֆլիկտի հետ կապված մթնոլորտը պետք է փոխվի, և բանակցային նոր գործընթացն այդ նոր մթնոլորտում պետք է սկսվի: Բացի այդ` երկու երկրներում էլ ասաց, որ Գերմանիան պատրաստ է հարցի լուծման հետ կապված ավելի շատ պատասխանատվություն վերցնել իր վրա: Սա կարևորագույն մեսիջ էր:

–Ի՞նչ եք կարծում, գործողությունների համատեղ օրակարգում կլինե՞ն նախորդ իշխանությունների ժամանակ ձեռք բերված պայմանավորվածությունները: Շարունակականության սկզբունքը կգործի՞ Հայաստան–Գերմանիա հարաբերությունների համատեքստում:

–Չեմ կարծում, թե ամեն ինչ զրոյից կսկսվի: Նախկինում Գերմանիայի հետ ծրագրեր էին արվում: Գերմանիան ԵՄ–ի միջոցով մի շարք ծրագրեր է այստեղ ֆինանսավորում, կասկած չունեմ, որ այդ ծրագրերը կշարունակվեն: Շարունակական կլինի, բայց նոր թափ կառնի, քանի որ ազատությունների աստիճանը Հայաստանում որակապես սկսել է փոխվել: Զարգացումները շատ բան ցույց կտան, բայց օրինակն իրենք շատ բարձր են գնահատում: Երբ կա ռեալ պայքար կոռուպցիայի դեմ, դրա դիմաց իրենք պատրաստ են լուրջ աջակցություն ցույց տալ Հայաստանին թե՛ ԵՄ, թե՛ Հայաստան–Գերմանիա երկկողմ հարաբերությունների շրջանակներում:

–Անգելա Մերկելը նշեց` ամեն ինչ կանեն, որ վիզաների ազատականացման հարցն առաջընթաց ունենա: Ն.Փաշինյանն էլ արձանագրեց, որ ըստ վիճակագրության` վերջին ամիսներին ՀՀ եկողներն ավելի շատ են, քան հեռացողները, ինչը նշանակում է, որ ՀՀ քաղաքական փոփոխությունները որպես գործընթաց պետք է ոչ թե ՀՀ–ից արտագաղթը խրախուսեն, այլ հայրենադարձությունը: Վիզաների ազատականացումը կարո՞ղ է խրախուսել արտագաղթը: Կապ կա՞ այդ երկու հանգամանքների միջև:

–Մերկելի և Նիկոլ Փաշինյանի ասածներն իրականում իրար չեն հակասում: Մերկելն ընդգծեց, որ եթե ուզում ենք վիզայի ազատականացման գործընթաց լինի, պետք է անպայման միգրացիոն քաղաքականության հարցերը լուծենք: Ի՞նչ նկատի ուներ: Տեսեք` Վրաստանն ու Ուկրաինան ԵՄ երկրների հետ ազատ վիզային ռեժիմ ունեն, բայց կան խնդիրներ: Ազատ վիզային ռեժիմից օգտվող մարդկանց որոշակի տոկոս ցանկանում է մնալ այն երկրում, ուր գնացել է: Ինչպե՞ս է այդ խնդիրը լուծվում. եթե քո երկրին ազատ վիզային ռեժիմի հնարավորություն է տրվում, ապա առանց խնդրի պետք է կարողանաս նաև շատ արագ հետ վերադարձնել մեկնողներին: Մերկելի հայտարարածը լրացնում է վարչապետի ասածը. մենք լուրջ խնդիր ունենք, մարդիկ պատռում են իրենց անձնագրերը և կորցնում ինքնությունը: Պատռում են և ուզում են մնալ արտերկրում: Արդյունքում դու կորցնում ես քո քաղաքացուն: Մենք կունենանք ազատ վիզային ռեժիմ, բայց մարդիկ, ովքեր կցանկանան անօրինական մնալ, շատ հեշտությամբ հետ կվերադարձվեն: Հասկանալի պատճառներով`ազատ վիզա տալիս են, եթե կա բիոմետրիկ անձնագիր:

Այդ դեպքում քաղաքացուն ՀՀ ուղարկելը շատ հեշտ է: Այդ ճանապարհով գնալը ճիշտ է, քանի որ այդ դեպքում մենք մեր քաղաքացիներին չենք կորցնի: Եթե 1–2 տարի հետո մեզ ազատ վիզային ռեժիմ ունենանք, սկզբնական շրջանում մարդկանց որոշակի տոկոս կցանկանա մնալ, բայց իրավիճակը կկարգավորվի, մարդիկ կվերադարձվեն: Կարգավորման համար 2–3 տարի է պահանջվում, որից հետո վտանգները չեզոքացվում են: