Եթե անգամ ԵՄ–Թուրքիա բանակցությունները չդադարեցվեն, միևնույն է՝ դրանք չեն էլ շարունակվելու. «Փաստ»

ИНТЕРВЬЮ 7 Сентябрь, 2017 6:50

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Մեր հյուրն է թուրքագետ Անդրանիկ Իսպիրյանը

– Գերմանիայի գործող կանցլեր Մերկելն ու կանցլերի թեկնածու Շուլցը հայտարարել են, որ Թուրքիան տեղ չունի Եվրոպայում, պետք է ԵՄ–Թուրքիա բանակցությունները դադարեցնել: Հասկանալով հանդերձ, որ սրանք նախընտրական հայտարարություններ են, այնուամենայնիվ, դրանք կարո՞ղ են ազդել իրական քաղաքականության վրա:

– Վերջին շրջանում, հատկապես Գերմանիայում Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձևի ընդունումից հետո թուրք–գերմանական հարաբերությունները բավականին լարվեցին: Եվ դա արտացոլվեց քաղաքական ամբողջ դաշտի վրա՝ սկսած շարքային քաղաքական գործիչներից մինչև երկրի կանցլեր: Իսկ այն ժամանակ նախընտրական դիվիդենտներ հավաքելու խնդիր չկար: Ներկայում Գերմանիայում առկա է Թուրքիայի նկատմամբ ընդգծված բացասական վերաբերմունք: Ընդ որում, այդ վերաբերմունքը կիսում են թե՛ հասարակ քաղաքացիները, թե՛ իշխող կուսակցությունն ու ընդդիմությունը: Այս համատեքստում թուրք–գերմանական ներկա հարաբերությունները կարելի է բնութագրել ոչ բարեկամական: Երկու երկիրն էլ հանդիսանում են ՆԱՏՕ–ի անդամ, ունեն տարբեր ոլորտներում համագործակցության բազմաթիվ պայմանագրեր, հուշագրեր, սակայն այս պահին հարաբերությունների զարգացման ուղղությունը բացասական է, և դա գլխավորապես պայմանավորված է Էրդողանի անձով, նրա որդեգրած քաղաքականությամբ:

– Այսինքն, ընտրություններից հետո էլ ապագա կանցլերը կմնա այն տեսակետին, որ Թուրքիայի հետ բանակցությունները պետք է դադարեցնե՞լ:

– Ո՛չ, այդ հայտարարություններում բանակցությունները դադարեցնելն ուղղակի գործիք է: Բայց որքան էլ դրանք չդադարեցվեն, միևնույն է՝ դրանք չեն էլ շարունակվելու: Այսինքն, Թուրքիայի համար այդ ցանկալի արդյունքը՝ ԵՄ անդամ դառնալը, մոտ ապագայի հարց չէ: Նրանք էլ են դա գիտակցում՝ արդեն 80 տարի է թակում են ԵՄ դուռը, բայց ոչ մի արդյունք: Այնինչ հետխորհրդային մի քանի երկրներ արդեն ԵՄ անդամ են:

Գերմանիան չի փորձի անմիջապես խզել հարաբերությունները Թուրքիայի հետ: Լինելով ամբողջովին արևելքում՝ Թուրքիան կարող է նույն Գերմանիայի անվտանգության համար լուրջ սպառնալիքներ ստեղծել: Խոսքը իսլամական ծայրահեղականության մասին է: Չմոռանանք, որ Գերմանիայում պաշտոնական տվյալներով ապրում է 3 մլն թուրք, իսկ ոչ պաշտոնականով՝ 5 մլն և ավելի: Իհարկե, շատ թուրքեր կարողացել են ինտեգրվել գերմանական հասարակությանը և Գերմանիայի թուրք քաղաքացիների մի ստվար զանգված չի ընդունում Էրդողանի քաղաքականությունը: Բայցևայնպես:

– ԵՄ արտաքին քաղաքականության գլխավոր հանձնակատար Մոգերինին շտապեց հայտարարել, որ ԵՄ–Թուրքիա բանակցությունները պաշտոնապես շարունակվում են: ԵՄ–ն փորձում է մեղմե՞լ Գերմանիայի հայտարարությունների կոշտությունը:

– ԵՄ–ի հետ բանակցությունների այդ ամբողջ իմիտացիան Թուրքիային իր ազդեցության տակ, հնարավորինս կառավարելի, նաև՝ իսլամական ծայրահեղականությունից հնարավորինս հեռու պահելու համար է արվում: Եվ այս պահին նախադրյալներ չկան, որպեսզի Թուրքիային ամբողջովին «կտրեն» իրենցից և նետեն արևելքի հորձանուտը, ինչը հղի է բազմաթիվ վտանգներով:

– Ուշագրավ է, որ Թուրքիան բավականին զգույշ արձագանքեց: Նույնիսկ Չավուշօղլուն ասաց, որ ԵՄ–ին անդամակցելը Թուրքիայի ռազմավարական նպատակներից է: Թուրքական հոխորտանքի ժամանակներն անցե՞լ են:

– Իր արտաքին քաղաքականության մեջ Թուրքիան վարում է երկակի խաղ՝ մեկը ներքին, մյուսը՝ արտաքին լսարանի համար: Արտաքին լսարանի համար գործում են նախագահի ինստիտուտը և արտգործնախարարությունը: Ընդ որում, ԱԳՆ–ն խոսում է ավելի մեղմ, իսկ նախագահի ինստիտուտը փորձում է ավելի կոշտ հայտարարություններով հանդես գալ: Այսինքն, մեկը՝ հավասարակշիռ, մյուսը՝ ավելի ռազմատենչ: Բնականաբար, Չավուշօղլուի այդ հայտարարությունը տեղավորվում է հավասարակշիռ հայտարարությունների տրամաբանության մեջ: Թուրքիան չի կարող պարզապես հրաժարվել ԵՄ–ին անդամակցելու բանակցություններից: Թուրքիան երբևէ պաշտոնապես չի հայտարարել, որ այլևս չի ցանկանում անդամակցել ԵՄ–ին կամ ցանկանում է դադարեցնել բանակցությունները: Ընդ որում, Թուրքիայի քաղաքացիների մեծ մասն աջակցում է ԵՄ անդամակցությանը: Ուստի Էրդողանն ու նրա իշխանության կողմնակիցները չեն կարող նրանց հիասթափեցնել ու ասել՝ վերջ, մենք այլևս չենք ցանկանում գնալ դեպի Եվրոպա:

– Առավել ևս, որ 1–2 տարուց Թուրքիայում ընտրություններ են սպասվում:

– Այո՛, 2019–ին Թուրքիայում տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններ են լինելու:

Շարունակությունը՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում