Լեգիտիմության փակուղին
АНАЛИТИКА
1995 թվականի խորհրդարանական ընտրություններից մինչ օրս տեղի ունեցած բոլոր ընտրություններն ու հանրաքվեներն ունեցել են լեգիտիմության մեծ պակաս՝ կապված տարատեսակ ընտրակեղծիքների հետ։ Սակայն միևնույն ժամանակ այս բոլոր ընտրությունների կեղծվածությունն ունեցել է ապացուցողականության պակաս և արդյունքում ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ բոլորը՝ մասնավորապես ընդդիմադիր ուժերը հայտարարել են կեղծ ընտրությունների մասին, սակայն այդ հայտարարությունները, որպես կանոն, փակուղի են տարել ընդհանուր քաղաքական դաշտի ընդդիմադիր դիսկուրսը։
Խնդիրն այն է, որ անկախ ընդդիմության հայտարարություններից Հայաստանում ձևավորվել է իշխանություն, որի սահմանած խաղի կանոններով էլ առաջնորդվել են քաղաքական ուժերը՝ շարունակելով ապօրինի իշխանության, ավազակապետության և այլ բաների մասին։ Հենց այս մոտեցումն էլ արդյունքում դարձավ կազուսային, քանի որ մասնակցել է ապօրինի իշխանության կազմակերպած որևէ միջոցառման՝ խորհրդարանական քննարկումից մինչև համապետական ընտրություններ, նշանակում է լեգիտիմացնել ստեղծված քաղաքական իրողությունները։ Նման պայմաններում հայաստանյան ընդդիմադիր ուժերը, կարծես թե, ունեին երկու ելք՝ կամ ընդունել կատարվածը որպես իրողություն, կամ պարզապես բոյկոտել ցանկացած գործընթաց՝ հրաժարվելով պատգամավորական մանդատից մինչև որևէ ուղղակի և անուղղակի շփում գործող իշխանության հետ։
Սակայն, որպես կանոն, մեր ուժերը շարունակել են խաղը որպես ընդդիմություն և միաժամանակ հայտարարել ավազակապետական համակարգի մասին։ Այս մոտեցումն ինքնին փակուղային է, քանի որ արգելքներ է սահմանում գործող իշխանությունից պահանջների համար, քանի որ եթե իշխանությանը համարում ես չընտրված, կորցնում ես նրանից պահանջելու բնական իրավունքը, եթե սահմանադրական հանրաքվեն համարում ես կեղծված՝ պետք է հրաժարվես խաղալ այդ Սահմանադրության կանոններով ցանկացած խաղ։ Հենց այստեղ է, որ սկսվում է ընդդիմության թուլացումը, քանի որ հանրային տպավորություն է ստեղծվել, որ ընդդիմադիր լինելը իշխանությանը քննադատելն է կամ, որ ավելի վատ, իշխանությանը հայհոյելը։ Իրականում, սակայն, ընդդիմությունն ընդամենը պետք է պահանջի։
Անգամ ընտրությունների վերահսկման մասին տարիներ շարունակ շրջանառվող խոսակցություններում ինչ–որ տեղ ընդդիմությունը թերացել է, քանի որ խնդիր էր դնում սեփական ուժերով վերահսկել դրանք, սակայն այդպես էլ չէր հաջողում։ Մինչդեռ պետք է կարողանալ այնպես պահանջել, որպեսզի հենց իշխանությունը շահագրգռված լինի այդ վերահսկողությամբ կամ գոնե վերահսկողության արտաքին բնորոշիչներով։
Նման իրավիճակից ծնվում է նաև հանրային անվստահությունը բուն ընդդիմության նկատմամբ, քանի որ լսելով նույն ընդդիմությունից «ապօրինի իշխանություն» եզրույթը, քաղաքացին տեսնում է ապօրինի իշխանության հետ բանակցող ընդդիմադիրի, լսելով Սահմանադրության կեղծվածության մասին, տեսնում է այդ Սահմանադրությամբ շարժվող ընդդիմադիրի։ Բնականաբար, քաղաքացին ամենաքիչը սկսում է կասկածել և՛ ընդդիմադիրին, և՛ ընդհանրապես տեղի ունեցող գործընթացներին, որոնց այդպես էլ չի ուզում որևէ մասնակցություն ունենալ։ Թերևս հենց այս մոտեցումը պետք է փոխվի իշխանության նկատմամբ, որպեսզի ապրիլի 2–ից հետո հերթական անգամ մենք չլսենք կեղծված ընտրությունների և ապօրինի իշխանության մասին և տեսնենք, որ ընդդիմությունն օգտագործում է լեգիտիմության պակաս ունեցող ընտրական գործընթացը (եթե, իհարկե, նման իրադրություն արձանագրվի) թեկուզ և պակաս լեգիտիմություն ունեցող իշխանության առաջ ավելի մեծ պահանջներ դնելու համար։
Իսկ նույն լեգիտիմության պակաս ունեցող իշխանությունն էլ ավելի շահագրգռված կլինի կատարել այդ պահանջները։ Մյուս կողմից՝ հայաստանյան իրականության մեջ հարաբերակցությանը հասնելը շատ դժվար է, քանի որ երբեմն հնարավոր չէ հասկանալ որ ընդդիմությունն է ընդդիմություն, որը՝ նախագիծ։
1995 թվականի խորհրդարանական ընտրություններից մինչ օրս տեղի ունեցած բոլոր ընտրություններն ու հանրաքվեներն ունեցել են լեգիտիմության մեծ պակաս՝ կապված տարատեսակ ընտրակեղծիքների հետ։ Սակայն միևնույն ժամանակ այս բոլոր ընտրությունների կեղծվածությունն ունեցել է ապացուցողականության պակաս և արդյունքում ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ բոլորը՝ մասնավորապես ընդդիմադիր ուժերը հայտարարել են կեղծ ընտրությունների մասին, սակայն այդ հայտարարությունները, որպես կանոն, փակուղի են տարել ընդհանուր քաղաքական դաշտի ընդդիմադիր դիսկուրսը։
Խնդիրն այն է, որ անկախ ընդդիմության հայտարարություններից Հայաստանում ձևավորվել է իշխանություն, որի սահմանած խաղի կանոններով էլ առաջնորդվել են քաղաքական ուժերը՝ շարունակելով ապօրինի իշխանության, ավազակապետության և այլ բաների մասին։ Հենց այս մոտեցումն էլ արդյունքում դարձավ կազուսային, քանի որ մասնակցել է ապօրինի իշխանության կազմակերպած որևէ միջոցառման՝ խորհրդարանական քննարկումից մինչև համապետական ընտրություններ, նշանակում է լեգիտիմացնել ստեղծված քաղաքական իրողությունները։ Նման պայմաններում հայաստանյան ընդդիմադիր ուժերը, կարծես թե, ունեին երկու ելք՝ կամ ընդունել կատարվածը որպես իրողություն, կամ պարզապես բոյկոտել ցանկացած գործընթաց՝ հրաժարվելով պատգամավորական մանդատից մինչև որևէ ուղղակի և անուղղակի շփում գործող իշխանության հետ։
Սակայն, որպես կանոն, մեր ուժերը շարունակել են խաղը որպես ընդդիմություն և միաժամանակ հայտարարել ավազակապետական համակարգի մասին։ Այս մոտեցումն ինքնին փակուղային է, քանի որ արգելքներ է սահմանում գործող իշխանությունից պահանջների համար, քանի որ եթե իշխանությանը համարում ես չընտրված, կորցնում ես նրանից պահանջելու բնական իրավունքը, եթե սահմանադրական հանրաքվեն համարում ես կեղծված՝ պետք է հրաժարվես խաղալ այդ Սահմանադրության կանոններով ցանկացած խաղ։ Հենց այստեղ է, որ սկսվում է ընդդիմության թուլացումը, քանի որ հանրային տպավորություն է ստեղծվել, որ ընդդիմադիր լինելը իշխանությանը քննադատելն է կամ, որ ավելի վատ, իշխանությանը հայհոյելը։ Իրականում, սակայն, ընդդիմությունն ընդամենը պետք է պահանջի։
Անգամ ընտրությունների վերահսկման մասին տարիներ շարունակ շրջանառվող խոսակցություններում ինչ–որ տեղ ընդդիմությունը թերացել է, քանի որ խնդիր էր դնում սեփական ուժերով վերահսկել դրանք, սակայն այդպես էլ չէր հաջողում։ Մինչդեռ պետք է կարողանալ այնպես պահանջել, որպեսզի հենց իշխանությունը շահագրգռված լինի այդ վերահսկողությամբ կամ գոնե վերահսկողության արտաքին բնորոշիչներով։
Նման իրավիճակից ծնվում է նաև հանրային անվստահությունը բուն ընդդիմության նկատմամբ, քանի որ լսելով նույն ընդդիմությունից «ապօրինի իշխանություն» եզրույթը, քաղաքացին տեսնում է ապօրինի իշխանության հետ բանակցող ընդդիմադիրի, լսելով Սահմանադրության կեղծվածության մասին, տեսնում է այդ Սահմանադրությամբ շարժվող ընդդիմադիրի։ Բնականաբար, քաղաքացին ամենաքիչը սկսում է կասկածել և՛ ընդդիմադիրին, և՛ ընդհանրապես տեղի ունեցող գործընթացներին, որոնց այդպես էլ չի ուզում որևէ մասնակցություն ունենալ։ Թերևս հենց այս մոտեցումը պետք է փոխվի իշխանության նկատմամբ, որպեսզի ապրիլի 2–ից հետո հերթական անգամ մենք չլսենք կեղծված ընտրությունների և ապօրինի իշխանության մասին և տեսնենք, որ ընդդիմությունն օգտագործում է լեգիտիմության պակաս ունեցող ընտրական գործընթացը (եթե, իհարկե, նման իրադրություն արձանագրվի) թեկուզ և պակաս լեգիտիմություն ունեցող իշխանության առաջ ավելի մեծ պահանջներ դնելու համար։
Իսկ նույն լեգիտիմության պակաս ունեցող իշխանությունն էլ ավելի շահագրգռված կլինի կատարել այդ պահանջները։ Մյուս կողմից՝ հայաստանյան իրականության մեջ հարաբերակցությանը հասնելը շատ դժվար է, քանի որ երբեմն հնարավոր չէ հասկանալ որ ընդդիմությունն է ընդդիմություն, որը՝ նախագիծ։
«Международная энергетическая корпорация» поздравила Самвела Карапетяна с 60-летием
В Саудовской Аравии строят самый высокий небоскрёб в мире: Jeddah Tower превзойдёт Burj Khalifa
В церкви Сурб Акоб Симферополя отметили Успение Пресвятой Богородицы
Сперцян в матче против Сочи оформил дубль и сделал голевую передачу
Президент Ирана прибыл в Армению
В Ереване началось второе судебное заседание по делу Микаела Аджапахяна
На острове Сулавеси произошло землетрясение магнитудой 6,0: около 30 человек ранены
Ланч в честь Путина: крем-брюле, филе-миньон и рассадка министров в забытых в отеле бумагах
Алмаз из космоса: учёные создали материал, который может быть твёрже всех известных
СМИ: Германия предложила провести трехсторонний саммит Трампа, Путина и Зеленского в Европе
Reuters: Израильские войска готовятся к переселению жителей Газы
Хиллари Клинтон: Я вручу Трампу Нобелевскую премию мира, если ему удастся договориться с Путиным
Сотрудничество стран ЕАЭС в сфере туризма может стать катализатором экономического роста — Лусине Багратуни
В Арташате найдена древнейшая церковь Армении
Абрам Овеян: Лидеры БРИКС должны поддержать стремление Путина и Трампа к миру
Левон Аронян - победитель турнира Grand Chess Tour, Saint Louis Rapid & Blitz (фото, видео)
В Баку встречу Пашиняна и Алиева в Вашингтоне используют для торпедирования «возвращения» «западных азербайджанцев»
Адвокат Микаела Аджапахяна: Правоохранители выполняют политический заказ
Секретарь совета национальной безопасности Ирана: Израиль готовился к войне 14 лет
Трамп и Путин начали переговоры
Консул Ирана в Капане: Армения сообщила, что никаких военных из других стран на границе не будет
Суд отклонил ходатайство о передаче дела Микаела Аджапахяна в суд первой инстанции Ширакской области
Себу Симонян выпустил свою адаптацию и перевод песни Комитаса «Ես սարեն կուգայի»
День благодарности клиентам в филиале «Баграмян» IDBank
Grand Chess Tour: Левон Аронян единолично лидирует после первого игрового дня
Первое судебное заседание по делу архиепископа Баграта и других состоится 19 августа
Архиепископ Баграт: Так называемая запись фейковая, смонтированная и вырванная из контекста
Юнибанк выпустил привилегированные акции с фиксированным дивидендом 12%
Team Telecom Armenia первой в регионе отключит сеть 2G, заменив ее передовыми технологиями
Два мальчика пообещали, что больше не будут драться: Аршак Карапетян
Трамп пообещал Зеленскому не обсуждать с Путиным раздел территорий Украины
Team Telecom Armenia первой в регионе отключит сеть 2G, заменив ее передовыми технологиями․ Действует специальная программа предоставления новых телефонов
Затулин: Плохо вы знаете Пашиняново правосудие
Сеть фиксированной связи Ucom стала доступна в районе Силикян
МОЖЕТ ЛИ АРМЕНИЯ ПОВТОРИТЬ СУДЬБУ ГАЗЫ? ПАШИНЯН И АЛИЕВ В ВАШИНГТОНЕ: НЕ МИР, А ЭСКАЛАЦИЯ
The Guardian: количество разрушений от лесных пожаров в Европе выросло на 87%
Беркли, Стэнфорд и многое другое: уникальная возможность для 10 студентов из Армении
В Ереване в четвёртый раз пройдёт Фестиваль пива: чего ждать от трёхдневного события
Лидер движения «Всеармянский фронт» Аршак Карапетян выступит 13 августа 2025 года в 19:00 на радио «Звезда» в программе «Стратегия национальной безопасности»
Самвел Карапетян: На завтрашнем судебном заседании поймем существует ли справедливость в Армении
Армения у истоков цивилизации: путешествие сквозь камень, мифы и историю в крепости Гарни
Трудные, но важные уроки геополитики
Экспорт сельхозтоваров из России в страны ЕАЭС вырос на 10%: доля Армении составила 5%
Молодежь России и Армении активно развивают сотрудничество
Доннарумма договорился с «Манчестер Сити»
В Армении слушания по вопросу эксплуатации золотоносного рудника в Караберде проходят в напряженной обстановке
В Антарктиде спустя 66 лет нашли останки пропавшего без вести известного исследователя
Снова в школу 2025: Смартфон HONOR 400 Lite 5G теперь доступнее благодаря специальному предложению от Ucom
Дефицит бюджета США в июле вырос на 19%, за 10 месяцев финансового года - на 7%
Трамп перебросил бомбардировщики к границе с Россией перед переговорами по Украине 
