Վարկեր վերցնելու ենք զգուշորեն, ծախսելու ենք նպատակային

ЭКОНОМИКА 9 Декабрь, 2016 18:23

Համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի տարվանից՝ 2009–ից սկսած Հայաստանի արտաքին պարտքային բեռը նկատելիորեն ավելացավ: 2007–ին, մեր երկրի համախառն ներքին արդյունքը (ՀՆԱ) 9,2 մլրդ դոլար էր (տարեկան միջին փոխարժեքը 1 դոլարը 342 դրամ), իսկ արտաքին պարտքը՝ 1 մլրդ 448 մլն դոլար կամ համախառն ներքին արդյունքի 15%–ը: 2009–ին մեր երկրի ՀՆԱ–ն կազմեց 8,6 մլրդ դոլար (տարեկան միջին փոխարժեքը 1 դոլարը 363 դրամ), իսկ արտաքին պարտքը ավելացավ մինչև 2 մլրդ 996 մլն դոլարի, կազմելով համախառն ներքին արդյունքի 34%–ը:

Եթե ճգնաժամի և դրան հաջորդած տարվա ընթացքում արտաքին պարտքի բեռի ավելացումը պայմանավորված էր ծախսերի կրճատում և սոցիալական իրավիճակի վատթարացում թույլ չտալու նպատակահարմարությամբ, ապա վերջին երկու տարիներին՝ տնտեսական ակտիվության խթանման անհրաժեշտությամբ:

Արդյունքում, 2015–ին 10,5 մլրդ դոլար ՀՆԱ–ի պարագայում արտաքին պարտքը 4 մլրդ 317 մլն դոլար էր կամ ՀՆԱ–ի 41%–ը: Ինչ վերաբերում է այս տարվան, ֆինանսների նախարար Վարդան Արամյանի կանխատեսմամբ, տարեվերջին Հայաստանի արտաքին պարտքը կհասնի ՀՆԱ–ի 49%–ին:

2016–ի 10 ամիսների արդյունքով, Հայաստանի Հանրապետության արտաքին պարտքը կազմում է 4 մլրդ 543 մլն դոլար, որը, թեև նախորդ ամսվա համեմատ նվազել է 48,5 մլն դոլարով, բայց անցյալ տարեվերջի համեմատ ավելացել է մոտ 227 մլն դոլարով: Եթե նկատի ունենանք, որ տնտեսական աճի տեմպը այս պահի դրությամբ 0,4% է, ապա արտաքին պարտքի հետագա հախուռն աճը այն կարող է դարձնել ռիսկային: Զարգացումների նման ընթացք թույլ չտալու համար, Կարեն Կարապետյանի գլխավորած կառավարությունն այս հարցում սկզբունքորեն նոր դիրքորոշում է որդեգրել, որի հիմնական իմաստը առավել ռացիոնալ և արդյունավետ վարկեր վերցնելը և դրանցով ծրագրեր իրականացնելն է:

Դոնոր կազմակերպությունների հետ հանդիպման ժամանակ Կարեն Կարապետյանը տեղեկացրել է կառավարության կողմից արդեն ձեռնարկված՝ վարկային ծրագրերն իրականացնող գրասենյակների՝ ԾԻԳ–երի օպտիմալացման մասին. «Մենք նախաձեռնել ենք ԾԻԳ–երն օպտիմալացնելու գործընթաց: Արդեն լուծարել ենք 5–ը և ներկայում սկսում ենք օպտիմալացման հաջորդ փուլը: Ուզում ենք ձեզ հետ այս հարցի շուրջ բանակցել և բացատրել մեր նպատակը. ուզում ենք աշխատանքը դարձնել ավելի արդյունավետ, հաստատուն ծախսերն՝ ավելի պակաս»: Երկրորդ կարևոր գործոնը վարկային ծրագրերի առաջնահերթություններն են: Սա նույն կարևորությունն ունի, ինչ վարկերի արդյունավետ իրացումը: Այսինքն, պետք է առաջնահերթություններ սահմանել, թե որ դեպքում պետք է վարկեր վերցնել, որ դեպքում՝ ոչ. «Մենք ուզում ենք ձեզ հետ քննարկել ու հաստատել այն առաջնահերթությունները, այն խաղի կանոնները, որով հետագայում առնչվելու ենք վարկերի հետ և ընտրություն ենք կատարելու, թե որ վարկային ծրագիրն ենք համարելու առաջնահերթ և որ ծրագրերն ենք ֆինանսավորելու»:

Սա նշանակում է, որ համաշխարհային ֆինանսական կազմակերպություններից վարկեր վերցնելը չպետք է դառնա խնդիրներին ժամանակավոր լուծում տալու հեշտ, բայց վճարման ծանր բեռ և բարդություններ ստեղծող ճանապարհ: Ենթակառուցվածքների (ջրամբարներ, ճանապարհներ, էներգետիկ օբյեկտներ և այլն) հիմնանորոգում, բիզնեսի վարկավորման համար արտոնյալ պայմաններով վարկեր և այլն՝ այսպիսի ծրագրերին ֆինանսավորման առաջնահերթություններ պետք է տալ: Ծրագրեր, որոնք կոնկրետ արդյունք են խոստանում, որոնք խթան են հանդիսանալու տնտեսական աճի համար: Եվ ընդհակառակը, հնարավորինս զերծ մնալ իրական արդյունք չապահովող խորհրդատվության, տարբեր ոլորտներում կառուցվածքային բարեփոխումներ անվամբ անչափելի արդյունքով ծրագրերի և նմանատիպ այլ գործողությունների ֆինանսավորումից: Ոչ մեծ, բայց նպատակային վարկեր վերցնելու միջոցով հնարավոր կլինի մի կողմից խուսափել վարկային բեռի ավելացումից, մյուս կողմից՝ ավելի սակավ միջոցներով խթանել տնտեսական ակտիվության աճին:

Նունե Սարգսյան