Ռուսաստանին հետաքրքրել է Հայաստանի ռազմական արտադրությունը

ИНТЕРВЬЮ 15 Ноябрь, 2016 19:45

Past.am-ի հյուրն է ռուսական Regnum գործակալության ռազմական վերլուծաբան Լեոնիդ Ներսիսյանը:

– ՀՀ կառավարությունը պատրաստվում է ռազմարդյունաբերական համալիրը դարձնել տնտեսության առաջ քաշող ուժը: Դրա անհրաժեշտ ներուժն ունե՞նք:

– ԽՍՀՄ տարիներին Հայաստանում կային ռազմական պատվերներ կատարող մեծ թվով գործարաններ: Խոսքը հիմնականում տարբեր տեխնիկաների, օրինակ` ՀՕՊ միջոցների համար նախատեսված էլեկտրոնային բաղադրիչների մասին էր: Կար լազերային բյուրեղների և օպտիկայի հրաշալի արտադրություն: 90–ականներին ԼՂ պատերազմը , իսկ դրանից հետո դրա վերսկսման մշտական վտանգը երկրին ստիպել են ինչ–որ ձևով պահպանել ռազմարդյունաբերական համալիրի հնարավորությունները:

Այսպես, Հայաստանում բավականին վաղուց արտադրվում է ռազմամթերք, առկա է հրաձգային սպառազինության արտադրության հնարավորություն: Չարենցավանում յուրացվել է զրահատեխնիկայի կապիտալ վերանորոգումը: Իսկ վերջին տարիներին շեշտը դրվել է էլեկտրոնիկայի վրա: Եվ դա ճիշտ որոշում է` առկա ռեսուրսների դեպքում զրահատեխնիկա, ավիացիա և նման սպառազինություն արտադրելը գործնականում անհնարին է: Բացի այդ, իմաստ էլ չունի:

Ինչ վերաբերում է անօդաչու թռչող սարքերին, հրետանային հետախուզության միջոցներին, գիշերային տեսասարքերին ու ջերմատեսներին, այդ ամենը շատ ակտուալ է, և արդեն իրագործվում է: Իհարկե, ամբողջ բազան հայկական չէ: Շատ բաղադրիչներ ձեռք են բերվում արտերկրից: Բայց այլ կերպ հնարավոր էլ չէ: Այդպես անում են նաև ավելի մեծ երկրներում: Փոխարենը հայկական ռազմարդյունաբերական համալիրի արտադրանքը նախագծվում է Հայաստանում և իրենից ներկայացնում է հայկական արտադրանք:

Հայաստանն արտադրում է սեփական ԱԹՍ–ներ, որոնք մի քանի անգամ ավելի էժան են Ադրբեջանում հավաքվող իսրայելականից: Բացի այդ, հայկական X–55 ԱԹՍ–ի առավել ժամանակակից մոդելն իրեն հրաշալի դրսևորեց ապրիլյան քառօրյա պատերազմի ընթացքում: Իրեն լավ դրսևորեց նաև Հայաստանում մոդեռնիզացված փոքր հեռահարության զենիթահրթիռային «Оса–АКМ» համակարգը` խփելով հակառակորդի ԱԹՍ–ներից մեկը:

Ուստի անհրաժեշտ ֆինանսավորման և խնդիրների ճիշտ առաջադրման դեպքում ՌԱՀ–ը կարելի է դարձնել Հայաստանի տնտեսության խոշոր ճյուղերից մեկը: Առավել ևս, որ բացի ոչ այնքան փոքր ներքին շուկայից, կա նաև արտաքինը: Իսկ արտաքին շուկա հաջող դուրս գալու դեպքում հնարավոր է վաստակել մեծ գումարներ:

– Իր արտադրության որոշակի զինատեսակներ Հայաստանը ներկայացնում է տարբեր միջազգային ցուցահանդեսների: Իր ցուցանիշներով այդ արտադրանքը որքանո՞վ է մրցունակ:

– Հրետանային հետախուզության և կրակի կառավարման միջոցները, որոնք Հայաստանը ներկայացրել էր «Армия–2016» ցուցահանդեսին, որոշակի հետաքրքրություն էին առաջացրել ռուսական ընկերությունների մոտ: Տվյալ արտադրանքը հետաքրքիր է նրանով, որ հաջողությամբ կիրառվել է մարտական գործողություններում, ունի հեռահարության լավ ցուցանիշ (մինչև 20 կմ), գիշերային կիրառման հնարավորություն:

Ընդ որում, արժեքն էլ շատ ավելի մատչելի է, քան համանման այլ տեխնիկայինը: Իսկ ArmHiTech –2016–ին ներկայացված էին այնպիսի նորույթներ, ինչպիսիք են հետախուզական գործողությունների համար նախատեսված անօդաչու ուղղաթիռը, «օդ–երկիր» նոր տեսակի չբռնվող ավիացիոն հրթիռները, տանկերի համար ուսումնական արկերը (դրանք կարևոր են անձնակազմի վարժանքների համար): Բացի այդ, մեծ հետաքրքրություն առաջացրեց հակատանկային հրթիռային «Фагот» համալիրի համար ջերմատեսային նշանառության սարքը:

Այժմ այդ շատ տարածված, թեև ոչ այնքան նոր համալիրը կարող է խոցել զրահատեխնիկան նաև գիշերը` 3,5 կմ հեռավորությունից: Դա շատ կարևոր ձեռքբերում է, քանի որ հայկական բանակում «Фагот»–ներ շատ կան, ու մինչ օրս շատ արդյունավետ են պայքարում հակառակորդի զինանոցում գտնվող զրահատեխնիկայի տարբեր տեսակների դեմ:

Անհրաժեշտ է առավել ակտիվ գովազդ` սպառազինության միջազգային շուկա դուրս գալու համար: Դա հատկապես վերաբերում է նույն ԱԹՍ–ներին` դրանք հազվադեպ կարելի է տեսնել որևէ տեղ, իսկ դրանց արժեքի և այլ ցուցանիշների մասին տեղեկատվություն ընդհանրապես անհնար է գտնել:

– Վերջին շրջանում Ադրբեջանն անընդհատ խոսում է իր ռազմարդյունաբերության, նոր զինատեսակներ արտադրելու մտադրության մասին: Իսկ որոշ բաներ ներկայացրել էր ADEX 2016–ին: Ադրբեջանը ո՞ր ուղղությամբ է աշխատում:

– Ադրբեջանում հիմնականում շեշտը դրված է արտասահմանյան տեխնիկայի լիցենզավորված հավաքման վրա: Չի կարելի ասել, թե դա վատ է, բայց ավելի ծախսատար է, բացի այդ, մեծ է կախվածությունը մատակարարներից: Բայց կա նաև արտադրանք, որն արտադրում են հենց ադրբեջանական ձեռնարկությունները, օրինակ, որոշ տեսակի ռազմամթերքներ կամ ավիառումբեր: Ինչպես նաև դիպուկահարի` խոշոր կալիբրի «Истиглал» հրացանները: Դրանք մեծ ճշգրտությամբ աչքի չեն ընկնում, թեև բավականին շատ են արտադրվում:

Արփի Սահակյան