Yerevan, 19.August.2025,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


Հայաստանի բարեկամներն իսլամական աշխարհում

ANALYSIS

Թուրքիայում ապրիլի 13-15-ը տեղի է ունեցել Իսլամական համագործակցություն կազմակերպության հերթական 13-րդ գագաթաժողովը: Այդ միջոցառումը ևս մեկ անգամ ցույց է տվել իսլամական աշխարհում առկա հակասություններն ու պառակտումը: Մի կողմից՝ սուննի իսլամադավան Թուրքիան և Սաուդյան Արաբիան են՝ իրենց արբանյակներով, մյուս կողմում Իրանն է` շիա իսլամադավան այլ երկրների հետ միասին:

Այդ կառույցը միավորում է 56 իսլամական պետության, որոնց թվում են ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի «դաշնակից» համարվող թյուրքալեզու Ղազախստանը և Ղրղըզստանը: Կազմակերպությանն անդամակցում են նաև Իրանն ու Ադրբեջանը: Իրանի դաշնակից և Հայաստանի բարեկամ Սիրիայի անդամակցությունն այդ կառույցին դադարեցվել է 2012-ին: Ուշագրավ է, որ միջոցառմանը մասնակցել է ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի մեկ այլ «դաշնակից» Բելառուսի նախագահ Լուկաշենկոն:

Վերջինս գովաբանել է իսլամական երկրների այդ միավորումը, նշել, որ այն կարող է խաղաղություն բերել աշխարհին: Մյուս կողմից՝ Բելառուսի նախագահը խոսել է Ռուսաստանի և Հայաստանի դեմ թշնամական քաղաքականություն վարող Թուրքիայի հետ հարաբերությունները խորացնելու մասին: Լուկաշենկոն հետապնդում է նախ և առաջ տնտեսական շահ: Նա ցանկանում է Ռուսաստանում արգելված թուրքական ապրանքներն ուղղել Բելառուս, որտեղից դրանք հեշտությամբ կարող են վերաարտահանվել Ռուսաստան: Գաղտնիք չէ, որ Բելառուսի տարածքից Ռուսաստան են ներթափանցում եվրոպական արգելված ապրանքները:

Բացի դրանից` թուրքական ընկերությունները կարող են Ռուսաստանի փոխարեն գործունեություն ծավալել Բելառուսում: Ի վերջո, գործում է Եվրասիական տնտեսական միությունը, որտեղ Ռուսաստանի, Բելառուսի և Ղազախստանի միջև վերացված են առևտրային խոչընդոտները, կա ազատ վիզային և այլն: Այսինքն` Բելառուսի նախագահը փորձում է օգտվել ռուս-թուրքական հակասություններից` փաստացի գործելով Ռուսաստանի և Հայաստանի շահերի դեմ: Բայց Լուկաշենկոն չէ, որ մեզ հետաքրքրում է:

Իսլամական երկրների այդ կազմակերպության գագաթաժողովի հանդեպ մեր հետաքրքրությունը պայմանավորված է նրանով, որ այնտեղ քննարկվել է նաև Արցախյան հակամարտությունը: Գագաթաժողովի արդյունքում ընդունվել է 218 կետից բաղկացած համատեղ հայտարարություն, որի 16 և 17-րդ կետերը վերաբերում են Արցախյան հակամարտությանն ու Հայաստանին: Այն ամբողջությամբ Ադրբեջանի պաշտոնական դիրքորոշումն է, գրված է, թե հայկական զինված ուժերը պետք է դուրս բերվեն Արցախից, որ Հայաստանը «օկուպանտ» է: Այդ հայտարարության տակ ստորագրել են նաև ՀԱՊԿ անդամներ Ղազախստանն ու Ղրղըզստանը:

Բայց այդ՝ եզրափակիչ հայտարարության մեջ առկա են նաև Իրանի և Լիբանանի դեմ ուղղված կետեր: Մասնավորապես Իրանը մեղադրվում է միջազգային ահաբեկչությունը հովանավորելու մեջ: Սուննի իսլամ դավանող երկրները հորդորել են Իրանին չխառնվել Սիրիայի, Եմենի, Բահրեյնի և Սոմալիի ներքին գործերին:

Լիբանանի «Հեզբոլլահ» շիա շարժումը համարվել է ահաբեկչական, այն մեղադրվում է Սիրիայում, Եմենում, Քուվեյթում և Բահրեյնում ահաբեկչական գործողություններ իրականացնելու մեջ: Իրանի կողմից աջակցություն ստացող «Հեզբոլլահը», ըստ սուննի իսլամ դավանող երկրների, խաթարում է կազմակերպության անդամ երկրների կայունությունն ու անվտանգությունը:

Արդյունքում՝ Իրանի նախագահ Հասան Ռոուհանին բոյկոտել է գագաթաժողովը և լքել այն՝ այդ հայտարարության տեքստն ընդունելուց առաջ: Լիբանանի և Իրաքի ներկայացուցիչները նույնպես իրենց դժգոհությունն են հայտնել այդ մեղադրանքների կապակցությամբ: Մյուս կողմից՝ որոշ սուննի իսլամ դավանող երկրներ անգամ բացահայտ իրենց բացասական վերաբերմունքն են արտահայտել Թուրքիայի նկատմամբ: Մասնավորապես, Եգիպտոսի նախագահն ու Հորդանանի թագավորը հրաժարվել են մասնակցել գագաթաժողովին:

Թուրքիայի և այդ երկրների միջև հարաբերությունները լարվել են «արաբական գարնան» հեղափոխական իրադարձություններից և Սիրիայում պատերազմական գործողություններից հետո: Թուրքիան աջակցում է ծայրահեղ իսլամիստներին: Եգիպտոսում «Մուսուլման եղբայրների» իշխանության տապալումից հետո այսօրվա իշխանությունների և Էրդողանի կառավարության միջև հարաբերությունները շատ լարված են:

Հետաքրքիր է, թե ինչպես են Թուրքիայի և Իրանի ներկայացուցիչներն այդ գագաթաժողովի շրջանակում արտահայտվել Արցախյան խնդրի վերաբերյալ: Դե, Թուրքիայի պարագայում ամեն ինչ հասկանալի է, այդ երկրի իշխանություններն անվերապահորեն աջակցում են Ադրբեջանին: Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլյութ Չավուշօղլուն կոչ է արել Արցախյան հակամարտության կարգավորման նպատակով ստեղծել «կոնտակտային խումբ», որպեսզի «Ադրբեջանին վերադարձվեն իսլամական հողերը»: Մյուս կողմից՝ Իրանի նախագահ Հասան Ռոուհանին Ալիևի հետ հանդիպման ժամանակ կոչ է արել պահպանել հրադադարի ռեժիմը և փնտրել հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղիներ:

Այս համեմատությունից ակնհայտ է դառնում, թե որքան են բախվում Թուրքիայի և Իրանի շահերը: Ուշադրության է արժանի նաև Ալիևի հանդիպումն այսպես կոչված «Ղրիմի թաթարների Մեջլիսի առաջնորդներ» Մուսթաֆա Ջեմիլյովի և Ռաֆատ Չուբարովի հետ: Ռուսաստանը պաշտոնապես նրանց մեղադրում է Ղրիմի շրջափակումը կազմակերպելու և մի շարք հանցագործությունների մեջ: Նրանց դեմ Ռուսաստանը միջազգային հետախուզում է հայտարարել: Եվ Ալիևը հանդիպում և բանակցում է Ռուսաստանի դեմ թշնամական գործողություններ իրականացնող անձանց հետ: Դա անում է Ադրբեջանի նախագահը, որին Ռուսաստանի վարչապետ Դմիտրի Մեդվեդևը օրերս կոչում էր ռազմավարական գործընկեր:

Այսպիսով, իսլամական աշխարհում կան լուրջ ներքին հակասություններ: Սուննի իսլամի առաջնորդ է ուզում դառնալ Թուրքիան, իսկ Իրանը, այսպես թե այնպես, շիաների պաշտպանն է: Հանգամանքների բերումով թուրք-ադրբեջանական տանդեմի հետ խնդիրներ ունեցող ցանկացած երկիր Հայաստանի պոտենցիալ բարեկամն է: Ուստի Հայաստանի դիվանագիտության խնդիրն է հատկապես Արցախյան հակամարտության սրացման այս օրերին լուրջ ջանքեր գործադրել Իրանի և Թուրքիայի հետ խնդիրներ ունեցող մերձավորարևելյան այլ երկրների հետ հարաբերություններն ամրապնդելու ուղղությամբ: Մյուս կողմից էլ Հայաստանը Ռուսաստանի հետ միասին խնդիր ունի վերանայել հարաբերությունները ՀԱՊԿ-ի ու ԵՏՄ-ի «դաշնակիցների» հետ:

Տիգրան Խաչատրյան

Inecobank and The Bank of New York Mellon mark the launch of a partnership to expand international transfer capabilitiesOver the clouds with AraratBank's Mastercard World Travel CardCustomer Appreciation Day at "Baghramyan" branch: IDBankUnibank Issued Preferred Shares with a Fixed Annual Dividend of 12% Team Telecom Armenia to Become First in Region to Replace 2G with Advanced Networks, Launching Program to Provide New Phones to Subscribers Ucom’s Fixed Network Now Available in Yerevan's Silikyan District UC Berkeley, Stanford, Visa Innovation Center and Much More: a Unique Opportunity for 10 Students from ArmeniaBack to School 2025: HONOR 400 Lite 5G Smartphone Now More Accessible Thanks to Ucom’s Special Offer International Youth Day: AraratBank Ensures Participation of 260 Young People in Tent CampIDBank Replenishes Its Share Capital Unibank Becomes the Gold Sponsor of FC AlashkertUcom Integrates SatisfAI Platform for Continuous Customer Satisfaction Analysis The Power of One Dram Team Visits the Hayordi CampAmeriabank Joins UATE, Marking a Groundbreaking Partnership between the Financial and Technological SectorsWhen September Comes: Idram&IDBankNew Ucom Sales and Service Center Opened at Mashtots Avenue 7/4 Reputation Management in Armenia: Shushan HarutyunyanIDBank's new premium business card – Mastercard Business PreferredUcom and SunChild NGO Launch Innovative "Smart Birdwatching" Educational ProjectRalph Yirikian Delivers a Lecture at Slavonic University's Engineering Summer School Beating the heat, earning idcoins: Idram & IDBankUnibank - the Main Sponsor of the Velosolutions UCI Pump Track World Championship Qualifier in Armenia What to do If you’ve already become a victim of fraud Idram and IDBank participated in Sevan Startup SummitArmenian National Festival Takes Place under AraratBank's SponsorshipArmDrone Community will launch a One-Month Free Educational Program with Ucom’s SupportAmeriabank Receives Euromoney Award for Excellence 2025 as the Best Bank in ArmeniaAraratBank's “The Will to Get Back on Your Feet Again” Film Series to Be Featured at Armenian National FestivalOnline Payments via ApplePay Now Available for vPOS Clients of Ameriabank Ucom Subscribers Increasingly Use Internet While Roaming Horizon Camp: With AraratBank's Support - Towards Leadership and Financial LiteracyIdram at Tech Week 2025Idram and Alipay+ Facilitate Cross-Border QR Payments in Armenia, Connecting Local Merchants with Global Digital Wallet Users"Business Process Optimization with AI" – a Course for the Senior Management of AraratBankA Protected Ecosystem thanks to Advanced Technology: Ucom and FPWC Join Forces DIALOG Organization - Partner of the “Born in Artsakh” ProgramMoody's upgrades Converse Bank's ratingsAraratBank participated in the WEPs regional experience-sharing workshopIDBank issues the 3rd, 4th and 5th tranches of bonds of 2025AraratBank: Special Rate for SWIFT Transfers up to EUR 20,000 IDBank Opens a New Branch at Homplex MallUcom Launches 5G Network in Abovyan and EjmiatsinCustomer Appreciation Day at IDBankAraratBank Joins BAFT AssociationOver AMD 12 Billion Provided by AraratBank in 2024 to Support the MSME SectorUcom’s General Director Joined the International CirculUP! Forum to Foster Circular Innovation in ArmeniaIDBank Representative Joins the Editorial Board of Trade Finance GlobalDIALOG Organization - Partner of the “Born in Artsakh” ProgramHow to Protect Your Bank Card Data Ucom Subscribers can Benefit from 5G Network in More than 40 Countries