Yerevan, 16.June.2025,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


«Այս փաստաթուղթը միջազգային բոլոր նորմերին հակառակ է, այն համաձայնեցվել կամ պարտադրվել է ուժի կիրառման սպառնալիքի միջոցով». «Փաստ»

INTERVIEW

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Հայաստանի իշխանությունը պատրաստ է ստորագրել «Խաղաղության պայմանագիրը»՝ հնարավոր և անհնար բոլոր զիջումները կատարելուց հետո: Ադրբեջանը շարունակում է պայմանների ու սպառնալիքի լեզվով խոսել Հայաստանի հետ: Իլհամ Ալիևն իր ելույթում մեկ տասնյակից ավելի անգամ օգտագործում է «թշնամի» բառը, երբ անդրադառնում է Հայաստանին: Քաղաքագետ Արա Պողոսյանն ասում է՝ Ադրբեջանը, այսպես կոչված, «խաղաղության» գործընթացը կառուցել է բացառապես սեփական նարատիվների վրա՝ որևէ կերպ հաշվի չառնելով հայկական շահերը: «Ադրբեջանից պարբերաբար խոսում են այն մասին, որ իրենք են նախաձեռնողը, իրենք են «բարի կամք» դրսևորել խաղաղության գործընթաց սկսելու և այժմ ամենատարբեր մակարդակներում խոսում են այն մասին, թե ինչպիսին են պատկերացնում տարածաշրջանում խաղաղությունը:

Ընդ որում՝ այդ մասին խոսում են ոչ միայն Ադրբեջանում, այլ նաև Թուրքիայում։ «Խաղաղության համաձայնագիրը», որն այս պահին համարվում է համաձայնեցված, ամբողջությամբ չի ընդգրկում այն փաթեթը, որով Ադրբեջանը պատկերացնում է խաղաղությունը տարածաշրջանում: Ադրբեջանը խաղաղության պայմանական գործընթացը պատկերացրել է փուլային տարբերակով: Ի՞նչ է ենթադրել այդ փուլային տարբերակը: Հետ գնանք դեպի 2021 թ. Ալիևի հայտարարությունները, երբ դրանք շատ ավելի բաց էին և զուրկ ցանկացած դիվանագիտական պաճուճանքից: Նա չափազանց պարզ խոսում էր այն մասին, թե ինչպիսին է պատկերացնում Հայաստանի տեղը և դիրքը այս տարածաշրջանում: Հետագայում նրա խոսույթի մեջ տեղի ունեցան փոփոխություններ, որոնք ընդամենը վերաձևվեցին որպես փուլային գործողությունների ռազմավարություն։ Այն ենթադրում էր՝ յուրաքանչյուր փուլում Հայաստանի Հանրապետությանը ստիպել իր՝ որոշակի նպատակների իրագործում, արդյունքում յուրաքանչյուր հաջորդ գործընթաց Հայաստանին պետք է բերեր անդառնալիության կետին։ Եվ այդ անդառնալիության կետին հասցնելով՝ հաջորդ պահանջների չկատարումը կդառնար անիմաստ, որովհետև նախորդ պահանջների բավարարումը շատ ավելի ռազմավարական նշանակություն կարող էր ունենալ: Օրինակ՝ վերցնենք Արցախի ճանաչումը՝ որպես Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մաս, դրանից հետո անիմաստ կդառնար չհայտարարել, որ Հայաստանի Հանրապետությունը որևէ տարածքային պահանջ չունի, որովհետև Հայաստանը ստորագրել էր Ալմա Աթայի հռչակագրով Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչումը: Այս օրինակով յուրաքանչյուր հաջորդ պահանջի բավարարումը կդառնար անիմաստ, քանի որ նախորդիվ Հայաստանի Հանրապետությունը շատ ավելի կարևոր ռազմավարական դիրք էր զիջել: Այդպիսի փուլային լուծումներով Ադրբեջանը շարժվում է առաջ։ Արդեն հայտարարել է, թե որն է հաջորդ փուլում իրենց նպատակը՝ փոխել Հայաստանի Սահմանադրությունը, լուծել Հայաստանի՝ որոշակի սպառազինություն ձեռքբերելը թույլ տալու և թույլ չտալու խնդիրը, դրա մասին շատ ավելի բաց խոսում են, առանց թաքցնելու որևէ էլեմենտ, հետո, այսպես կոչված, «ադրբեջանական համայնքի» բնակեցումը Հայաստանի Հանրապետության տարածքում՝ իրենց համար ռազմավարական նշանակության տարածաշրջաններում, այն է՝ Գեղարքունիքի, Սյունիքի, Վայոց ձորի մարզերում, որոնց նկատմամբ Ադրբեջանն ապագայում կձևակերպի իր պահանջները կամ հավակնությունները»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Պողոսյանը:

Ընդգծում է՝ Ադրբեջանը, Հայաստանին ստիպելով համաձայնել «Խաղաղության համաձայնագրի» 17 դրույթին, իր թղթապանակում ունի այդ համաձայնագրի կետերը՝ որպես «background», որպես արդեն վաստակած պայմանավորվածություն, որից հետո ցանկացած այլ պայմանավորվածություն կավելանա իր ունեցած «background»-ին։ «Այստեղ Ադրբեջանի համար երկու կարևոր խնդիր լուծվեց: Նույնիսկ մեր երկրի իշխանություններն են խոստովանում, որ Ադրբեջանն անակնկալի է եկել, որ իրենք այդքան շուտ համաձայնել են համաձայնագրի վերջին երկու կետի մասով: Ադրբեջանի համար անակնկալն այն էր, որ նրանք չէին պատկերացնում, որ Հայաստանն այդքան հեշտ կզիջի վերջին ռազմավարական նշանակության խնդիրները: Ներկայացվում է, որ, իբրև թե, ԵՄ դիտորդական առաքելության խնդրին է սա վերաբերում, երբ խոսվում է երրորդ կողմերի՝ հայ-ադրբեջանական սահմանին ուժեր չտեղակայելու մասին: Սա բացարձակապես ուղղված չէ ԵՄ դիտորդական առաքելությանը: Դա ընդամենը շղարշ է, այստեղ խոսքը ցանկացած ռազմական ներկայությանն է վերաբերում հայ-ադրբեջանական սահմանին, որի ցանկացած դրսևորում Հայաստանի Հանրապետության կողմից Ադրբեջանը կարող է համարել որպես պատերազմի առիթ»,-նշում է մեր զրուցակիցը:

Տեսակետ կա, որ «Խաղաղության պայմանագիրը» ներքին սպառման փաստաթուղթ է Նիկոլ Փաշինյանի համար: Բայց ունենք մի իրավիճակ, երբ միջազգային դերակատար հանդիսացող պետությունները, իրար հերթ չտալով, ողջունում են փաստաթղթի վերջնականացման գործընթացը և խրախուսում դրա արագ ստորագրումը: «Իմ խորին համոզմամբ, ցանկացած փաստաթուղթ ողջունվելու էր միջազգային դերակատարների կողմից, ընդ որում՝ կարևոր չէր, թե այդ փաստաթուղթն ինչպիսին կլիներ: Հստակ է, որ այս փաստաթուղթը միջազգային բոլոր նորմերին հակառակ է, որովհետև այն համաձայնեցվել կամ պարտադրվել է ուժի կիրառման սպառնալիքի միջոցով: Ուժի կիրառման սպառնալիքի կամ ուժի կիրառման բացառման կանոնը միջազգային կանոն է, որը թերևս միջազգային իրավունքի հիմնաքարային պայմաններից մեկն է: Այն չի կարելի համաձայնագիր կոչել, որովհետև մի կողմը պարտադրել է, մյուսն էլ ընդունել է, ընդ որում՝ առանց նախապայմանների: Կեղծ եմ համարում այն պնդումները, որ այս փաստաթուղթը երկկողմ է, ու բոլոր դրույթները, իբրև թե, վերաբերում են երկու կողմերին: Կարծում եմ՝ սա կեղծ է այն պարզագույն պատճառով, որ սա համաձայնագիր է, որը որևէ ապահովվածություն չունի: Սա համաձայնագիր է, որը չի ենթադրում որևէ կողմ, որը կկարողանա հաղթող կողմի նկատմամբ սանկցիա կիրառել, այսինքն՝ համաձայնագիր, որն ապահովված չի որևէ կերպ: Հաշվի առնելով, որ Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի միջև գոյություն չունի ռազմական բալանս, տարածաշրջանում ռազմական բալանսն էապես խախտված է՝ հօգուտ Ադրբեջանի, ստացվում է, որ այս համաձայնագիր կոչվածն ընդամենը գործիք է Ադրբեջանի ձեռքում և չի կարող սպասարկել Հայաստանի Հանրապետության շահերը ամենապարզ պատճառով. Հայաստանի Հանրապետությունը պարտադրելու ոչինչ չունի Ադրբեջանին: Եթե հույսն այն է, որը կա երրորդ կողմ, որը կարող է պարտադրել, ապա պետք է հիասթափեցնենք՝ այդ երրորդ կողմը չկա: Քանի որ այս համաձայնագիրը երկկողմ ձևաչափում է, ցանկացած միջամտություն դիտարկվելու է որպես երրորդ կողմի միջամտություն երկու երկրների ներքին գործերին»,-հավելում է քաղաքագետը:

Կողմերից որևէ մեկն ունի՞ իր կարմիր գիծը՝ Հայաստանը չզիջելու, իսկ Ադրբեջանը չպահանջելու առումով: «Ցավոք, երկու կողմն էլ չունի կարմիր գծեր: Պահանջող կողմն առաջնորդվում է շատ պարզ բանաձևով՝ քաջերի սահմանն իրենց զենքն է, ադրբեջանցիները համարում են, որ քանի դեռ կարող են ստիպել, ուրեմն կստիպեն իրենց պլան մաքսիմումը: Որքան դա իրագործեն, այնքան լավ իրենց համար: Հայաստանի Հանրապետության իշխանության համար գոյություն չունեն կարմիր գծեր, և սա իրենք ապացուցել են: Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի իրավունքը հռչակվել էր կարմիր գիծ, զիջվեց, հայտարարեցին, որ Լեռնային Ղարաբաղի մասով պետք է իջեցնենք մեր նշաձողը և այդ դեպքում կունենանք միջազգային կոնսոլիդացիա և ոչ միայն, սա տեղի չունեցավ և զիջվեց: Խոսվում էր դիտորդական առաքելության մասին և այլն, դրանք բոլորը զիջվեցին, խոսվում էր, որ Հայաստանի համար կարմիր գիծ է այն, թե ինչպես պետք է տեղի ունենան սահմանագծման և սահմանազատման աշխատանքները, դրանք զիջվեցին և տեղի ունեցան այնպես, ինչպես ցանկացավ Ադրբեջանը: Հետևաբար, նույնիսկ եթե Հայաստանի Հանրապետության կողմից հռչակվում է որևէ կարմիր գիծ, պետք է մտավախություն ունենալ, որ այն վաղ թե ուշ զիջվելու է»,-եզրափակում է Արա Պողոսյանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Watch Euromedia 24 TV’s 24-hour broadcast on Ucom channel 289 and OVIO (Rostelecom) channel 46How to Enjoy Summer to the FullestUcom Launches 5G Network in Yerevan, Introducing Armenia’s Largest 5G Coverage Health Fund for Children of Armenia is the Beneficiary of "The Power of One Dram" Program in JuneTeam Group, NVIDIA, and Firebird Announce a $500 Million Megaproject to Build a Regional AI Supercomputing Hub "Plain and Simple": Financial Literacy with AraratBankAmeriabank joins TOON EXPO to be held first time in MoscowIdram Participates in Panel Discussion on E-Commerce Development CooperationThe Power of One Dram Concludes Another Program with the 4090 FoundationArmenian alcoholic beverage producers appeal to international organizations to stop Georgia's blockade Ucom Offers New Affordable Bundle for Subscribers Traveling This Summer IDBank and Idram Team Visited the Heroes Rehabilitation CityChildren’s Day with Events and Discounts: Idram JuniorUcom and Impact Hub Yerevan Announce 2025 Fellowship Cohort Driving Armenia’s Circular Economy Transition AraratBank supported the “What? Where? When?” intellectual charity quiz IDBank at Cashless Forum Uzbekistan 2025: Building the Future of Customer-Centric Banking Unibank Sponsors the “Yerevan Dialogue” International ForumUnibank’s “Haghtanak” branch serves clients from 9:30 am to 7:30 pmAraratBank: Supporting the Creation of Wonder Kid Academy's Astronomical LaboratoryThird Annual “Mini Whoop Drone Racing 2025” International Competition Held with Ucom’s Support SoftConstruct Ranked 1st in Income Tax Contributions in Armenia in Q1 2025 IDBank is now in Kapan: Opening of a new branch Unibank launches “become a millionaire” promotion 1% Special Transfer Rate for AraratBank Customers Rocket Line loan payment deferment and combination: New update of the Idram&IDBank application Event Ticketing Platform Eventhub is now Available in MyAmeria App 25% idcoin when buying tickets from all airlines. IDBankSilicon Mountains 2025 Lori Technology Forum Held with Ucom’s Support Converse Bank and EBRD sign two loan facilities totaling US$ 8 million to support MSMEs and green projects Armenia Featured in Wizz Air’s Special Magazine Edition Ameriabank partners with EBRD to support Armenian businesses through RSF frameworkOne of the most common fraud schemes is phone calls: how to protect yourselfUcom Staff Joins Annual Tree-Planting Efforts in Partnership with SunChild NGO and FPWC “Past”: A Publicly Funded Concert for the Privileged Few?“My Ameria, My Family” – Lots of Benefits, Raffle of 300+ Gifts and Much More Ucom and Hero House Yerevan Announce Collaboration Hayordi Camp is the May beneficiary of The Power of One Dram Converse Bank Joins the Asian Development Bank's Green Finance CommitmentSilicon Mountains Visionaries Engage with Media Representatives Exclusive Hooverphonic Performance and AraratBank's Social Initiative to Mark Philharmonic's Centennial CelebrationsUcom and Impact Hub Yerevan Launch Second Round of Fellowship Program to Empower Green Innovators With a Mission to Preserve Armenian Heritage: AraratBank Sponsors the "Artsakh" Orchestra ConcertSoftConstruct Participated in the Career City Fest 2K25 — Celebrating Armenia's Top Employers The Symbol of Chinese Automotive Excellence Arrives in Armenia E-auto Becomes the Official Representative of Hongqi Electric Vehicles IDBank and Idram participate in Career City FestUcom Participated in Yerevan’s Career City Fest, Sharing Its Values and Career Opportunities New campaign in ECCO stores from IDBank and IdramWhat Types of Online Fraud Exist Today? Drone Racing Event to Be Held in Yerevan with Ucom’s Support AraratBank: Main Sponsoring Partner of STEM Expo 2025