Yerevan, 06.August.2025,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


«Ամեն ինչ պիտի հիմնված լինի հստակ հաշվարկների վրա»․ «Փաստ»

INTERVIEW

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Հաճախ են մեր քաղաքացիները որոշում Ամանորի տոնական օրերն անցկացնել արտերկրում, ամենամոտ տարբերակը հարևան Վրաստանն է, իսկ եթե վիզա ունես, տարբերակներ գտնելու շրջանակն ընդլայնվում է: Նման որոշման համար որպես առաջին ու հիմնական պատճառ նշվում են «հարմար» գները՝ ի տարբերություն Հայաստանի: Այս կերպ, փաստացի, բավականին շոշափելի գումար դուրս է գալիս երկրից, դանդաղում է ներքին տուրիզմի զարգացումը: Տուրիզմի հայկական ֆեդերացիայի նախագահ Մեխակ Ապրեսյանը նշում է՝ մշտապես չի համաձայնում, երբ համեմատվում ենք Վրաստանի հետ և ասում՝ այնտեղ ավելի մատչելի է, իսկ մեզ մոտ թանկ, և դրա համար ենք նախընտրում հանգիստ անցկացնել այնտեղ:

«Շատ ժամանակ մեր համեմատությունը ճիշտ չենք կատարում, չենք համեմատում համեմատելի մեծություններ: Սա և՛ ամանորյա, և՛ ամառային հանգստի փաթեթներին է վերաբերում: Ամառային շրջանում, օրինակ՝ ասում են, թե՝ տեսեք, Բաթումիում և Քոբուլեթիում ավելի մատչելի գներ են, քան Հայաստանում, օրինակ՝ Ծաղկաձորում: Հարց՝ կարելի՞ է Բաթումին և Ծաղկաձորը համեմատել իրար հետ: Դրանք լրիվ տարբեր պրոդուկտներ են, առաջինը ծովային հանգիստ է ենթադրում, երկրորդը՝ տրամագծորեն այլ զբոսաշրջային արդյունք է: Եթե համեմատվում ենք Վրաստանի հետ, գուցե տեղին է մեր Ծաղկաձորը համեմատել համանման պրոդուկտի, օրինակ՝ Բակուրիանիի, Գուդաուրիի հետ: Ձմեռային հանգստի, լեռնադահուկային սպորտաձևերով զբաղվելու լավագույն տարբերակ են երկուսն էլ»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Ապրեսյանը:

Համեմատականներ տանելու ֆոնին առաջարկում է երկու երկրների մայրաքաղաքներն իրար հետ համեմատել՝ Երևանն ու Թբիլիսին: «Շատ դեպքերում նաև մեր քաղաքացիները վերցնում են հայաստանյան բարձրակարգ հյուրանոցների գները և համեմատում Վրաստանում գտնվող մի հյուրատան արժեքի հետ, ընդ որում՝ տարբերակներից մեկում, ասենք, տանտերը նույն տանն է բնակվում հյուրերի հետ, սանհանգույցը կարող է տան մեջ չլինել և այլն, և գնի առումով այն ավելի մատչելի է: Սա որպես օրինակ են բերում և ասում՝ Վրաստանում էժան է, իսկ մեզ մոտ թանկ»,-նշում է մեր զրուցակիցը՝ կարծիք հայտնելով, որ եթե համեմատենք համեմատելի մեծությունները մեր և հարևան երկրի միջև, կտեսնենք, որ Հայաստանում գներն ավելի թանկ չեն:

Առաջարկում է համաշխարհային առցանց ամրագրման հայտնի համակարգում՝ Booking.com-ում դիտարկել հայկական և վրացական հանգստավայրերը և համեմատել գները, բայց իր՝ արդեն իսկ նախանշած սկզբունքով. երկու հանգստավայրերը պետք է համեմատելի լինեն: Մարդիկ շեշտադրում են՝ Հայաստանում հունվարի 1-ին և հետագա տոնական ու ոչ աշխատանքային օրերին նաև հիմնականում փակ են ժամանցային օբյեկտները, զվարճանքի վայրերը, թանգարանները և այլն, իսկ հետո ավելացնում՝ իսկ արտասահմանում այդպես չէ: «Մենք այդ խնդիրն առաջ էլ ունեինք, հիմա էլ ունենք: Բայց հիմա համեմատած մեկ, երեք, հինգ, տասը տարի առաջվա հետ, խնդիրը քիչ-քիչ լուծվում է դրական առումով: Հայաստանը գրավիչ է դառնում զբոսաշրջիկների համար նաև ամանորյա տուրիզմի համար, և եթե առաջ անգամ ռեստորաններն ու հանրային սննդի օբյեկտները հունվարի 1-ին հիմնականում փակ էին, ապա հիմա թեկուզ ոչ բոլորը, բայց շատերն աշխատում են: Զվարճանքի ծրագրեր ու միջոցառումներ են անցկացվում, ճիշտ է, քիչ են, բայց կա: Ի պատիվ մեր մասնավոր հատվածի, երբ նա տեսնում է, որ պահանջարկը կա, սկսում է դանդաղորեն, բայց առաջարկ ձևավորել:

Այնպես որ, այո, օրակարգում դեռ ունենք այս խնդիրը, բայց ավելի լավ վիճակում ենք, քան մեկ, երեք, հինգ, տասը տարի առաջ, զարգացում ունենք: Մեկ օրինակ էլ, ընդ որում՝ ոչ միայն տոնական օրերի մասով: Մեր թանգարանների համար կիրակին և երկուշաբթին հանգստյան օրեր են: Միշտ բարձրացնում ենք այդ հարցը, ինչո՞ւ բոլոր թանգարանները նույն օրը պետք է փակ լինեն: Չենք կարո՞ղ արդյոք մի քիչ ճկուն լինել այս առումով, օրինակ՝ մի քանի թանգարանի դեպքում հանգստյան լինեն կիրակի և երկուշաբթի, մյուսների համար՝ ուրբաթ և շաբաթ օրերը: Նույն օրերին բոլոր թանգարանները փակ չլինեն, որ տուրիստական ընկերությունները փաթեթներ մշակելիս կարողանան բավարարել զբոսաշրջիկների պահանջարկը»,-շեշտում է Ապրեսյանը:

Փորձագետը, վերադառնալով ներքին տուրիզմի խնդիրներին, ասում է՝ այո, պետք է քայլեր անել, որ մեր երկրում այն էլ ավելի զարգանա: «Դրա համար պետք են նաև օրենսդրական խթաններ, որ մեր քաղաքացիները նախընտրեն Հայաստանում իրենց հանգիստն անցկացնել: Մեր առաջարկները գրավոր, որպես օրենսդրական նախաձեռնություն, ներկայացրել ենք: Այն նպատակ ունի խրախուսել մեր հայրենակիցներին՝ հանգիստն անցկացնել Հայաստանում: Ունենք սոցփաթեթ, որը բավականին նպաստել է մեր երկրում ներքին տուրիզմի զարգացմանը: Ընդհանուր ներքին տուրիստական այցելությունների մեջ սոցփաթեթը կազմում է 10-ից 15 տոկոս, բայց այն դրական ազդեցություն է ունեցել ողջ այցելությունների վրա, առնվազն գոնե տեղեկատվական իմաստով: Էկոնոմիկայի նախարարության պաշտոնական կայքում կարող եք տեսնել տվյալները, որ 60-ից ավելի ընկերություններից յուրաքանչյուրը, որոնք ներգրավված են սոցփաթեթում, կարգի համաձայն, հանդես են գալիս մոտ 30 փաթեթ-առաջարկներով: Սա լուրջ տեղեկատվական բազա է: Իսկ մեր խնդիրներից մեկը ներքին տուրիզմի զարգացման համար տեղեկատվության պակասն է:Կորոնավիրուսի տարիներին այս առումով զգալի առաջընթաց ունեցանք, երբ միջազգային տուրիզմն ամբողջ աշխարհում «կանգնած» էր, ներքին տուրիզմը զբոսաշրջության պահպանման և վերականգնման գլխավոր միջոցն ու առաջին քայլն էր: Այդ ժամանակ նաև սկսեցինք մեր երկիրն ավելի լավ ճանաչել»,-ընդգծում է փորձագետը՝ հավելելով, որ տեղեկատվական բացը, միևնույնն է, կա, և սա է ներքին տուրիզմի զարգացման գլխավոր խնդիրներից մեկը: Ապրեսյանն ասում է՝ սոցփաթեթի միջոցով պետությունն իր աշխատողներին հանգստի հնարավորություն է տալիս:

«Պետությունը պետական ծախս է ավելացնում, դրանով պահանջարկ է ձևավորում և քաղաքացիներին ուղղորդում հանգստանալ Հայաստանում: Եթե պետությունը սա կարող է անել իր աշխատողների համար, ինչո՞ւ նույնը չեն կարող անել նաև մասնավոր ընկերություններն իրենց աշխատողների համար՝ որպես նաև խրախուսման միջոց: Այստեղ ունենք խանգարող հանգամանք: Եթե մասնավոր ընկերությունն իր միջոցներից գումար հատկացնի իր աշխատակիցների հանգստի համար, դա, ցավոք, չի դիտարկվում որպես ծախս հարկման տեսանկյունից: Եթե շահութահարկով հարկվող ընկերություն է, աշխատավարձը դիտարկվում է որպես ծախս, համախառն եկամտից դա նվազեցնում են և այլն: Առաջարկում ենք, որպեսզի աշխատակիցների հանգստի համար ծախսվող միջոցները ևս որպես ծախս դիտարկվեն և «Հարկային օրենսգրքում» համապատասխան փոփոխություններ կատարվեն: Առաջարկում ենք նաև շահագրգռել մեր քաղաքացիներին անձնապես:

Պետությունը քաղաքացուն կասի՝ եթե որոշեք անձնական միջոցներով ձեր հանգիստը կազմակերպել Հայաստանում, տարվա մեջ մեկ անգամ ձեզ նման հնարավորություն կտանք: Օրինակ՝ մեկ անձի եկամտային հարկը հաշվարկելիս համախառն եկամտից 200 հազար դրամի չափով Հայաստանում հանգստանալու համար ծախսած միջոցները նույնպես կնվազեցնենք: Քաղաքացին իր եկամտից հարկ է վճարում մոտ 23 տոկոս: Կոպիտ հաշվարկով՝ եթե քաղաքացուն 200 հազար դրամի սահմաններում նվազեցում են անում, դրա 23 տոկոսը կազմում է մոտ 46 հազար դրամ, այդքանով քաղաքացու փաթեթի արժեքը նվազեց: Սա բյուջեի եկամուտների վրա էական բացասական ազդեցություն չի ունենա: Այստեղ նվազեցնում են ձեր եկամուտը, բայց երբ, օրինակ՝ Կապանում կամ Ջերմուկում հյուրանոցի համար վճարում եք, այնտեղ եկամուտներ են առաջանում, հարկեր են վճարվելու:

Առաջին մեկ-երկու տարին գուցե քիչ ազդեցություն ունենա բյուջեի վրա, բայց հաջորդ տարիներին սա մուլտիպլիկատիվ էֆեկտով հանգեցնելու է բյուջեի եկամուտների ավելացման: Հարկման բազան ընդլայնվելու է, մեր ներքին տուրիզմը զարգանալու է, սպառումը մեծանալու է, եթե հանգստացողների թիվն ավելանա, կարիք է լինելու հավել յալ աշխատակիցների ներգրավման, արդյունքում նրանք էլ են հարկեր վճարելու և այսպես շարունակ: Սա նպաստելու է նաև նրան, որ հարկման բազան ավելի թափանցիկ է դառնալու, որովհետև եթե քաղաքացին ցանկանա պետության ընձեռած այս հնարավորություններից օգտվել, ուրեմն պետք է աշխատի սպիտակ դաշտում, եկամուտներ թաքցնելով՝ չես կարող այս արտոնություններից օգտվել: Նման առաջարկներ արել ենք, հուսանք, որ առաջիկայում դրանք կքննարկվեն: Եթե վիճակագրությանը հետևեք, ներքին տուրիզմը արտագնայի զարգացման պատճառով չի տուժում, այն աճ ունենում է, բայց կարող ենք ավելի մեծ աճ գրանցել նաև իմ նշած առաջարկներն ընդունվելու դեպքում»,-ասում է նա:

Նիկոլ Փաշինյանի կառավարման օրոք որոշում կայացվեց Ամանորի հանգստյան օրերը կրճատել, հիմա արդեն հունվարի 3-ին սկսվում է աշխատանքային նոր տարին: Բայց հանգստյան փաթեթները թե՛ Հայաստանում, թե՛ երկրի սահմաններից դուրս նախատեսում են հանգիստ հիմնականում մինչև հունվարի 4-ը ներառյալ:Ապրեսյանն այս հարցին արձագանքում է տուրիզմի ոլորտի օգտակարության տեսանկյունից: «Որքան երկար են հանգստյան օրերը, այնքան տուրիստական պրոդուկտի սպառումն ավելի մեծ է: Տուրիզմը նպատակ ունի նպաստել երկրի տնտեսական կայուն զարգացմանը: Եթե հանգստյան օրերը երկար են, ի՞նչ ազդեցություն է դա ունենում ընդհանուր տնտեսության վրա: Հաշվարկել՝ երկար հանգստյան օրերն ինչ-որ բացասական ազդեցություն են ունենո՞ւմ տնտեսության վրա, բայց մյուս կողմից հասկանալ՝ տուրիստական առումով սա ի՞նչ դրական ազդեցություն է ունենում: Հաշվարկների միջոցով է պետք հասկանալ, թե որն է որին ծածկում:

Ցավոք, այդ հաշվարկը չենք տեսել: Հանգստյան օրերի թիվը կրճատելու նախաձեռնության հիմնավորումն այն էր, որ դա տնտեսության վրա դրական ազդեցություն կունենա: Հաշվի առնելով նախորդ տարիներին կորոնավիրուսը, պատերազմը, գուցե հաշվարկները հակասական լինեն, բայց, օրինակ՝ այս տարվանից սկսած կարելի է հաշվարկներ անել, տեսնելու՝ եթե հանգստյան օրերը կրճատելու արդյունքը դրական է, ուրեմն շատ լավ է, եթե տեսնում ենք, որ տուրիզմի տեսանկյունից ավելի ճիշտ էր, որ հանգստյան օրերը երկար լինեին, ապա կարող ենք կրկին փոփոխություն կատարել, բայց ամեն ինչ պիտի հիմնված լինի հստակ հաշվարկների վրա»,-եզրափակում է Մեխակ Ապրեսյանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Ucom Integrates SatisfAI Platform for Continuous Customer Satisfaction Analysis The Power of One Dram Team Visits the Hayordi CampAmeriabank Joins UATE, Marking a Groundbreaking Partnership between the Financial and Technological SectorsWhen September Comes: Idram&IDBankNew Ucom Sales and Service Center Opened at Mashtots Avenue 7/4 Reputation Management in Armenia: Shushan HarutyunyanIDBank's new premium business card – Mastercard Business PreferredUcom and SunChild NGO Launch Innovative "Smart Birdwatching" Educational ProjectRalph Yirikian Delivers a Lecture at Slavonic University's Engineering Summer School Beating the heat, earning idcoins: Idram & IDBankUnibank - the Main Sponsor of the Velosolutions UCI Pump Track World Championship Qualifier in Armenia What to do If you’ve already become a victim of fraud Idram and IDBank participated in Sevan Startup SummitArmenian National Festival Takes Place under AraratBank's SponsorshipArmDrone Community will launch a One-Month Free Educational Program with Ucom’s SupportAmeriabank Receives Euromoney Award for Excellence 2025 as the Best Bank in ArmeniaAraratBank's “The Will to Get Back on Your Feet Again” Film Series to Be Featured at Armenian National FestivalOnline Payments via ApplePay Now Available for vPOS Clients of Ameriabank Ucom Subscribers Increasingly Use Internet While Roaming Horizon Camp: With AraratBank's Support - Towards Leadership and Financial LiteracyIdram at Tech Week 2025Idram and Alipay+ Facilitate Cross-Border QR Payments in Armenia, Connecting Local Merchants with Global Digital Wallet Users"Business Process Optimization with AI" – a Course for the Senior Management of AraratBankA Protected Ecosystem thanks to Advanced Technology: Ucom and FPWC Join Forces DIALOG Organization - Partner of the “Born in Artsakh” ProgramMoody's upgrades Converse Bank's ratingsAraratBank participated in the WEPs regional experience-sharing workshopIDBank issues the 3rd, 4th and 5th tranches of bonds of 2025AraratBank: Special Rate for SWIFT Transfers up to EUR 20,000 IDBank Opens a New Branch at Homplex MallUcom Launches 5G Network in Abovyan and EjmiatsinCustomer Appreciation Day at IDBankAraratBank Joins BAFT AssociationOver AMD 12 Billion Provided by AraratBank in 2024 to Support the MSME SectorUcom’s General Director Joined the International CirculUP! Forum to Foster Circular Innovation in ArmeniaIDBank Representative Joins the Editorial Board of Trade Finance GlobalDIALOG Organization - Partner of the “Born in Artsakh” ProgramHow to Protect Your Bank Card Data Ucom Subscribers can Benefit from 5G Network in More than 40 Countries Ameriabank's MyInvest Platform Gains Direct Access to AMXTrader Trading SystemWith Support of Ucom New EdPad Educational Tablet Piloted in Armenia AraratBank holds Annual General Meeting of Shareholders IDBank and Henley & Partners Successfully Held the “Invest Beyond Borders: Global Mobility & Private Banking” Event in YerevanMoody's upgrades long-term deposit ratings of Unibank to B1, outlook stableKapan International Music Festival to Take Place Third Time, Welcomes World-Class Artists and Debuts in Armenia Ucom Launches Special Promotion for Armenian Football Fans Ahead of FIFA Club World Cup 2025Idram is now available on TemuConverse Bank Partners with IFC to Boost Trade Finance Capabilities Side by Side: IDBank Launches New Program for women forcibly displaced from ArtsakhWatch Euromedia 24 TV’s 24-hour broadcast on Ucom channel 289 and OVIO (Rostelecom) channel 46