Yerevan, 16.June.2025,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


Մեղր՝ պատրաստված առանց մեղուների, քաղցր աղ, սպիտակ ոսկի․ «Փաստ»

ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Ժամանակակից մարդու կյանքն առանց շաքարի հնարավոր չէ պատկերացնել։ Բայց մարդկությունը դեռ վստահորեն չգիտի, թե որ դարում են մարդիկ կարողացել շաքար ստանալ և որքան ժամանակ առաջ են սկսել այն օգտագործել սննդակարգում։ Ըստ գիտնականների, շաքարավազի առաջացման պատմությունը սկսվել է Հնդկաստանից մեր թվարկությունից ավելի քան 3000 տարի առաջ: Սկզբից շաքարեղեգից են շաքար ստացել։ Այդ սննդատեսակի մասին ամենավաղ հիշատակումները նկարագրված են հնդկական հնագույն «Ռամայանա» էպոսում, իսկ շաքարավազն իր անունը ստացել է հնդկական «սախարա» բառից, որը թարգմանաբար նշանակում է քաղցր: Մերձավոր Արևելքում շաքարավազի մասին իմացել են մ.թ.ա 4-րդ դարի սկզբին` շնորհիվ արաբների, որոնք այն բերել են Հնդկաստանից։ Առաջին անգամ զտված շաքարի արտադրության մեթոդը հորինվել է առաջին թխվածքաբլիթների հայրենիք Պարսկաստանում։ Պարսիկներն առաջինն են եղել, որ շաքարի հումքը՝ շաքարեղեգը, մի քանի անգամ եփելով՝ ստացել են ռաֆինացված շաքար:

Որոշ ժամանակ անց պորտուգալացի և իսպանացի առևտրականներն ու ճանապարհորդներն են իմացել այդ քաղցր նյութի մասին։ Շաքարն ի սկզբանե չի կոչվել շաքար, այլ ունեցել է տարբեր անուններ՝ «քաղցրություն», «մեղր՝ պատրաստված առանց մեղուների», «քաղցր աղ», «սպիտակ ոսկի» և այլն։ Եվրոպացիները շաքարեղեգի մասին իմացել են մ.թ.ա. 325 թվականին՝ շնորհիվ մեծ նավագնաց և հետախույզ Նեարկի՝ Հնդկական օվկիանոսով ճամփորդությունների: Այնուամենայնիվ, այն ժամանակ դա լայն կիրառություն չի ստացել։ Միայն 7-րդ դարի սկզբին, երբ արաբները նվաճել են Ասիան և այդ բույսը բերել Միջերկրական ծով, շաքարը աստիճանաբար սկսել է գրավել մարդկանց սրտերը։ Բույսը հաջողությամբ ընտելացվել է Մեծ Նեղոսի և Պաղեստինի հովիտներում: Որոշ ժամանակ անց շաքարեղեգը հայտնվել է Սիրիայում, իսկ հետո նվաճել է Իսպանիան և Հյուսիսային Աֆրիկան։ Շաքարի հանրահռչակման նոր փուլ է սկսվել 12– րդ դարում՝ սիրիական և պաղեստինյան հողերում խաչակիրների արշավանքների շնորհիվ։ Պատմական և աշխարհագրական առումով շաքարի առևտրի զարգացումով 14-15–րդ դարերում Վենետիկն է եղել շաքարի մայրաքաղաքը։

Հնդկաստանից շաքարի բոլոր առաքումները եղել են այնտեղ, որտեղ իրականացվել է հումքի վերամշակումը, մաքրումն ու շաքարին որոշակի տեսք տալը։ Այնտեղից էլ այդ ապրանքը տարածվել է ողջ հին աշխարհում։ Միջնադարյան Եվրոպայում շաքարավազը, ինչպես և առաջին քաղցրավենիքները, դեղ էր և վաճառվում էր դեղատներում։ 15րդ դարի սկզբին՝ այն բանից հետո, երբ պորտուգալացիները գաղութացրել են նոր տարածքներ, Մադերայում սկսել են շաքարեղեգ աճեցնել։ Կանարյան կղզիները, որոնք գտնվել են Իսպանիայի վերահսկողության տակ, դարձել են այդ բույսի ակտիվ մշակման վայր։ Յուրաքանչյուր եվրոպական երկիր ձգտել է հիմնել քաղցր արտադրանքի սեփական արտադրությունը։ Այն բանից հետո, երբ Քրիստափոր Կոլումբոսը հայտնաբերել է Ամերիկան և առաջին անգամ համտեսել առաջին շոկոլադը, շաքարի պատմությունը զարգացման նոր փուլ է անցել: Նոր աշխարհի պատմության մեջ առաջին անգամ շաքարեղեգի տնկիներ են տնկվել Սան Դոմինգո կղզում, և 1505 թվականին այնտեղ առաջին շաքարն է արտադրվել:

Տասներեք տարի անց կղզում գործել է շաքարեղեգի մշակման և վերամշակման 28 գործարան։ Որոշ ժամանակ անց նման գործարաններ են առաջացել Պերուի, ապա Մեքսիկայի և Բրազիլիայի տարածքներում։ 300 տարվա ընթացքում շաքարավազի համաշխարհային արտադրության մեծ մասը կենտրոնացել է Կարիբյան ավազանում: Բայց շաքարեղեգի տարածման պատմությունն այդքանով չի ավարտվել. պարզվել է, որ այդ բույսի աճեցման համար շատ բարենպաստ են Ինդոնեզիայի, Հավայան կղզիների, Ֆիլիպինյան արշիպելագի և Հնդկական օվկիանոսի կղզիներում գտնվող ֆրանսիական գաղութների կլիման։ Այն, որ շաքար կարելի է ստանալ նաև ճակնդեղից, առաջին անգամ հայտնի է դարձել 1575 թվականին՝ շնորհիվ հայտնի ֆրանսիացի հետախույզ Օլիվիե դե Սյուրատի աշխատանքների: Բայց միայն երկու դար անց՝ 1747 թվականին է այդ հայտնագործությունն ապացուցել գերմանացի քիմիկոս Անդրեաս Զիգիզմունդ Մարգգրաֆը։ Փորձերի շնորհիվ գիտնականին հաջողվել է երեք տեսակի ճակնդեղից առանձնացնել փոքր քանակությամբ շաքար։ Ինքը՝ Մարգգրաֆը, անգամ չի հասկացել, թե ինչ մեծ հայտնագործություն է արել։

Նա իր աշխատանքի վերաբերյալ տվյալները հրապարակել է ֆրանսիական գիտական ամսագրում, սակայն ընթերցողների և գիտական աշխարհի արձագանք չի հետևել։ 1799 թվականին Զիգիզմունդ Մարգգրաֆի աշակերտ Ֆրանց Կարլ Ահարդն է կարողացել ապացուցել, որ ճակնդեղից շաքար ստանալը շատ ավելի ձեռնտու է, քան շաքարեղեգից։ 1801 թվականին գերմանական Կուներնե քաղաքում հայտնվել է ճակնդեղից շաքարի արտադրության առաջին գործարանը։ Այն բանից հետո, երբ Կարլ Ահարդը բացել է իր սեփական գործարանը, նրա կյանքը լցվել է մեծ դժվարություններով։ Գիտնականի համար կյանքը հեշտ չի եղել, քանի որ եղեգնաշաքարի առևտրականները չհայտարարված պատերազմ են սկսել նրա դեմ: Արդյունքում Կարլ Ահարդը մահացել է աղքատության մեջ: Ներկայում ժամանակակից աշխարհում շաքարի 41 %-ը արտադրվում է ճակնդեղից, իսկ 59 %-ը՝ շաքարեղեգից։

ԿԱՄՈ ԽԱՉԻԿՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Watch Euromedia 24 TV’s 24-hour broadcast on Ucom channel 289 and OVIO (Rostelecom) channel 46How to Enjoy Summer to the FullestUcom Launches 5G Network in Yerevan, Introducing Armenia’s Largest 5G Coverage Health Fund for Children of Armenia is the Beneficiary of "The Power of One Dram" Program in JuneTeam Group, NVIDIA, and Firebird Announce a $500 Million Megaproject to Build a Regional AI Supercomputing Hub "Plain and Simple": Financial Literacy with AraratBankAmeriabank joins TOON EXPO to be held first time in MoscowIdram Participates in Panel Discussion on E-Commerce Development CooperationThe Power of One Dram Concludes Another Program with the 4090 FoundationArmenian alcoholic beverage producers appeal to international organizations to stop Georgia's blockade Ucom Offers New Affordable Bundle for Subscribers Traveling This Summer IDBank and Idram Team Visited the Heroes Rehabilitation CityChildren’s Day with Events and Discounts: Idram JuniorUcom and Impact Hub Yerevan Announce 2025 Fellowship Cohort Driving Armenia’s Circular Economy Transition AraratBank supported the “What? Where? When?” intellectual charity quiz IDBank at Cashless Forum Uzbekistan 2025: Building the Future of Customer-Centric Banking Unibank Sponsors the “Yerevan Dialogue” International ForumUnibank’s “Haghtanak” branch serves clients from 9:30 am to 7:30 pmAraratBank: Supporting the Creation of Wonder Kid Academy's Astronomical LaboratoryThird Annual “Mini Whoop Drone Racing 2025” International Competition Held with Ucom’s Support SoftConstruct Ranked 1st in Income Tax Contributions in Armenia in Q1 2025 IDBank is now in Kapan: Opening of a new branch Unibank launches “become a millionaire” promotion 1% Special Transfer Rate for AraratBank Customers Rocket Line loan payment deferment and combination: New update of the Idram&IDBank application Event Ticketing Platform Eventhub is now Available in MyAmeria App 25% idcoin when buying tickets from all airlines. IDBankSilicon Mountains 2025 Lori Technology Forum Held with Ucom’s Support Converse Bank and EBRD sign two loan facilities totaling US$ 8 million to support MSMEs and green projects Armenia Featured in Wizz Air’s Special Magazine Edition Ameriabank partners with EBRD to support Armenian businesses through RSF frameworkOne of the most common fraud schemes is phone calls: how to protect yourselfUcom Staff Joins Annual Tree-Planting Efforts in Partnership with SunChild NGO and FPWC “Past”: A Publicly Funded Concert for the Privileged Few?“My Ameria, My Family” – Lots of Benefits, Raffle of 300+ Gifts and Much More Ucom and Hero House Yerevan Announce Collaboration Hayordi Camp is the May beneficiary of The Power of One Dram Converse Bank Joins the Asian Development Bank's Green Finance CommitmentSilicon Mountains Visionaries Engage with Media Representatives Exclusive Hooverphonic Performance and AraratBank's Social Initiative to Mark Philharmonic's Centennial CelebrationsUcom and Impact Hub Yerevan Launch Second Round of Fellowship Program to Empower Green Innovators With a Mission to Preserve Armenian Heritage: AraratBank Sponsors the "Artsakh" Orchestra ConcertSoftConstruct Participated in the Career City Fest 2K25 — Celebrating Armenia's Top Employers The Symbol of Chinese Automotive Excellence Arrives in Armenia E-auto Becomes the Official Representative of Hongqi Electric Vehicles IDBank and Idram participate in Career City FestUcom Participated in Yerevan’s Career City Fest, Sharing Its Values and Career Opportunities New campaign in ECCO stores from IDBank and IdramWhat Types of Online Fraud Exist Today? Drone Racing Event to Be Held in Yerevan with Ucom’s Support AraratBank: Main Sponsoring Partner of STEM Expo 2025