Yerevan, 07.November.2025,
00
:
00
English
Հայերեն Русский
BREAKING
Lavrov: Russia intends to outline concrete steps to resolve issues in Karabakh Armenia President signs decree on calling snap parliamentary elections on June 20 Armenia President petitions to Constitutional Court Armenia legislature convenes special session to consider new Electoral Code Latvia parliament recognizes Armenian Genocide 145 new cases of COVID-19 confirmed in Armenia Armenia acting Deputy PM receives Iran Ambassador Azerbaijanis advance in territory of Nor Ghazanchi village of Karabakh's Martakert again, negotiations underway Lebanon official to Armenians: You were killed by sword, we—by famine, blockade, but culprit is one Al-Arabia: 10,000 people parade with torches in Yerevan in memory of 1.5 million Armenians killed in Ottoman Turkey Greek PM expects to meet with Erdogan in the near future Armenia Ombudsman on protest held in front of Prosecutor General's Office


Հայ-թուրքական «հարաբերությունների» ծանր փորձությունը․ «Փաստ»

POLITICS
Կիսվել

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

1991 թվականի դեկտեմբերի 24-ին Թուրքիայի Հանրապետությունը պաշտոնապես ճանաչել է Հայաստանի Հանրապետության անկախությունը, սակայն Հայաստանի և Թուրքիայի միջև այդպես էլ չեն հաստատվել դիվանագիտական հարաբերություններ: Ավելին՝ 1993 թվականից մինչ օրս Թուրքիան փակ է պահում Հայաստանի հետ սահմանը։ Ու այս տարիների ընթացքում երկու հարևան երկրների հարաբերությունները կարգավորելու մի քանի փորձեր են եղել։ Դրանցից ամենահայտնին 2009 թվականի «ֆուտբոլային դիվանագիտությունը» և դրա արդյունքում ստորագրված Ցյուրիխյան արձանագրություններն էին, որի շրջանակներում երկու երկրները պետք է հարաբերությունները կարգավորեին առանց նախապայմանների։

Բայց Թուրքիան, իր սովորության համաձայն, ոչ միայն հրաժարվեց վավերացնել արձանագրություններն, այլև փորձեց տարբեր նախապայմաններ առաջ քաշել։ Արդյունքում Հայաստանի ու Թուրքիայի հարաբերությունների կարգավորման այս փորձը ձախողվեց։ Ու դա տեղի ունեցավ այն պայմաններում, երբ միջնորդի դերում էին հանդես գալիս Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ը, Ֆրանսիան ու ԵՄ-ն, իսկ մյուս կողմից էլ՝ Հայաստանը Արցախի հարցում հաղթողի դիրքերից էր ներկայանում։ Իսկ ահա 2021 թվականի վերջից սկսվել է հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման հաջորդ փորձը, երբ կողմերն այդ նպատակին հասնելու համար որոշեցին նշանակել հատուկ բանագնացներ։ Հետաքրքրական է, որ հարաբերությունները կարգավորելու ուղղությամբ որոշ քայլեր կատարվեցին։ Օրինակ՝ 2022 թվականի հուլիսի 1-ին Հայաստանի և Թուրքիայի հատուկ ներկայացուցիչները Վիեննայում պայմանավորվածություն ձեռք բերեցին հնարավոր ամենասեղմ ժամկետներում ապահովել Հայաստան-Թուրքիա ցամաքային սահմանը հատելու հնարավորություն՝ այդ երկրներ այցելող երրորդ երկրների քաղաքացիների համար:

2023 թվականի հունվարի 6-ին թուրքական կողմը տեղեկացրեց, որ վերացվել են երկու երկրների միջև ուղիղ օդային բեռնափոխադրումներ իրականացնելու բոլոր խոչընդոտները։ Իսկ փետրվարին Թուրքիայում տեղի ունեցած ավերիչ երկրաշարժից հետո Հայաստանը ոչ միայն փրկարարներ ուղարկեց աղետի գոտի, այլև հայկական բեռնատարները շրջափակումից ի վեր առաջին անգամ, հատելով հայ-թուրքական սահմանը, հումանիտար օգնություն տեղափոխեցին դեպի Թուրքիա։ Այս իրադարձությունների ֆոնին թվում էր, թե հայ-թուրքական հարաբերությունների վերջնական կարգավորումն ընդամենը ժամանակի հարց է։ Իսկ ՀՀ իշխանություններն էլ անընդհատ ոգևորություն էին առաջացնում՝ նշելով, թե Թուրքիան այլևս պատճառ չունի Հայաստանի հետ սահմանը փակ պահելու։ Բայց այն հանգամանքը, որ մինչ այժմ Անկարան չի բացել Հայաստանի հետ սահմանը, վկայում է այն մասին, որ Թուրքիան ոչ թե ցանկություն ունի Հայաստանի հետ ուղղակի հարաբերությունները կարգավորելու, այլև ձգտում է հասնել իր կողմից առաջ քաշվող նախապայմանների իրականացմանը։

Անկարան ներկա պայմաններում օգտվում է առիթից, որ Արցախյան պատերազմում Հայաստանը պարտվել է ու թուլացած դիրքերից է հանդես գալիս, իսկ մյուս կողմից էլ՝ Հայաստանի հետ բանակցում է առանց միջնորդների, որոնք կարող էին մեղմացնել Հայաստանի վրա թուրքական ճնշումը։ Ու դեռ շատ մեծ հարց է՝ եթե Հայաստանն իրագործի այդ նախապայմանները կամ որոշակի զիջումների գնա, դրանց չեն հետևի՞ այլ նախապայմաններ։ Այսինքն, իրականում սա ավելի շատ հռետորական հարց է... Օրինակ՝ Թուրքիան բացահայտ կերպով Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորումը ներկայում կապում է Հայաստանի և Ադրբեջանի հարաբերությունների կարգավորման հետ։ Բայց ժամանակի ընթացքում նոր պահանջներ են ի հայտ գալիս։ Եվ վերջերս հայ վրիժառուներին նվիրված «Նեմեսիս» արձանի տեղադրումը Երևանում լուրջ փորձություն է դարձել հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման ջանքերի համար։

Պաշտոնական Անկարան և Բաքուն դատապարտեցին Երևանում հուշակոթողի տեղադրումը: Այդ պատրվակով Թուրքիան նույնիսկ փակեց իր օդային տարածքը հայկական ավիաընկերությունների ինքնաթիռների համար, որոնք թռչում են երրորդ երկրներ։ Ավելին՝ Թուրքիայի արտգործնախարար Չավուշօղլուն հայտարարեց, որ եթե արձանը չհանվի, ոչ միայն քայլեր չեն ձեռնարկվի Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման ուղղությամբ, դեռ մի բան էլ պատասխան միջոցներ կձեռնարկեն։ Հասկանալի է, որ այդ պատասխան քայլերը կարող են լինել պատժամիջոցների կամ այլ թշնամական գործողությունների տեսքով։ Այս իրողությունը ցույց է տալիս, որ Թուրքիան ուղղակի առիթ է փնտրում հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման փորձը ձախողելու և քիչ թե շատ ձեռք բերված պայմանավորվածությունները փլուզելու ուղղությամբ։ Դրա համար էլ այս անգամ օգտագործվում է հուշարձանի թեման, վաղը նույն կերպ թուրքական կողմը կարող է պահանջել ապամոնտաժել Հայոց ցեղասպանության զոհերին նվիրված հուշահամալիրները։ Այսինքն, հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման այս փորձն ի սկզբանե ձախողված է՝ ի հեճուկս ՀՀ իշխանությունների՝ սահմանը բացված տեսնելու վարդագույն ակնկալիքների։

ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Կիսվել
Timeline
Compelling Business Loan Offer from AraratBank: JOIN US AraratBank – Title Sponsor of Urartu Football Club The interview of Mher Abrahamyan, Chairman of the Board of IDBank, to Khaleej TimesAmeriabank’s Corporate Loan Portfolio Surpasses AMD 1 Trillion Arman Vardanyan, the leader of the «Unity» movement, participated in an event dedicated to Armenia’s Independence Day, held at the Cathedral of Monaco (video, photos) AraratBank and Théâtron Festival Bring Smiles to Little OnesOpportunities and Prospects for Cooperation Between Business and the Banking System in Syunik Region – IDBankThe Largest 5G Coverage in Armenia: Ucom’s Network Now Reaches More Than 94% of the Population Young Musician from the “Born in Artsakh” Program, Arsen Safaryan, Performed at the Anniversary Concert of the “Artis Futura” Foundation with the Moscow “Russian Philharmonia” Symphony OrchestraNew Campaign Ahead of Savings Day: IDBank Think beyond today. Why save?Ucom General Director Ralph Yirikian Presented His Vision for Telecommunications in the Era of AI The Armenian UBPay system partners with iSend remittance global service Connected, Convenient, Converse: Andranik Grigoryan Presents Converse Bank’s Digital Transformation Journey at the BACEE Conference IDBank - Silver Sponsor of BACEE’s 50th Jubilee International Banking Conference With the support of IDBank and Idram, the “Symphonic Forest” project was launched Ucom Supports the Development of a Safe and Trusted Digital Environment in Armenia Young Musicians of the “Born in Artsakh” Program Bring the Voice of Artsakh to MoscowSuren Parsyan to Represent Armenia at “Sagarmanthan: The Great Oceans Dialogue 2025” International ForumPay at cafés and bars with Idram&IDBank and earn lots of idcoinsUnibank Launches Online Queue Booking SystemWith Unibank’s Sponsorship Armenia Hosts Open Rock Climbing ChampionshipAraratBank Serves as Title Sponsor of "What? Where? When?" Intellectual GameConverse Bank’s CFO Highlights the Bank’s Resilient Growth and Management Practices at the BACEE Conference Idram Announces Partnership with the World’s Leading Crypto Exchange Bybit in the Field of Innovative Payments IDsalary Package – A Convenient and Beneficial Tool Ucom Reopens Its Sales and Service Center on 8 Komitas Avenue AraratBank: Financial Partner of Théâtron FestivalThe Sound of Artsakh in the USA Converse Bank and Asia Alliance Bank Launch Strategic Partnership Educational Trip and First U.S. Concert of the Music for Future Foundation’s Young MusiciansUcom General Director Ralph Yirikian Speaks on Digital Security JOIN US: Transfer Your Real Estate-Secured Loan to AraratBank on Favorable Terms Converse Bank Receives BACEE Award for International Banking Cooperation at 50th Jubilee Conference Unibank to Issue Cards Featuring Designs Created by KidsConverse Bank Becomes the Diamond Sponsor of the 50th BACEE Jubilee ConferenceFinancial Literacy Lesson with Idram Junior Silicon Mountains 2025 Tech Summit Concludes with the Support of Ucom IDBank issued the 6th tranche of bonds of 2025 200 Scholarships for the Best Students. Ameriabank Announces a Contest for the Second Year in a Row Ucom Supports the Development of a Digital Security Culture in Armenia AraratBank Modernizes Matenadaran's Security SystemThe Power of One Dram, My Forest Armenia, and the Armenian State Symphony Orchestra Sign a Memorandum of CooperationUcom and Nokia։ Autonomous Networks and AI Applications for 6GAraratBank and Teach For Armenia Sign Memorandum of CooperationThe Aylagir Coding Contest sponsored by AraratBank concludesIDBank Sponsors YSU International Conference on “Transforming Economy”Solar Solutions in Areni: Ucom and FPWC Support Environmental Protection Silicon Mountains 2025 Tech Summit Speakers Met with Media Representatives Financial Literacy with Idram and IDBank: A Meeting with the Students of the Republican Center for Children and Youth
All Timeline »
Most Popular
1 Young Musician from the “Born in Artsakh” Program, Arsen Safaryan, Performed at the Anniversary Conc... 2 Arman Vardanyan, the leader of the «Unity» movement, participated in an event dedicated to Armenia’s... 3 Compelling Business Loan Offer from AraratBank: JOIN US 4 AraratBank and Théâtron Festival Bring Smiles to Little Ones 5 Opportunities and Prospects for Cooperation Between Business and the Banking System in Syunik Region...
Poll