Կվերադարձնի՞ իր ժողովրդականությունը արբալետային նետաձգությունը․ «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Արբալետների՝ աղեղնազենքերի մասին առաջին հիշատակումը կարելի է գտնել հին Չինաստանի ձեռագրերում: Սակայն դեռ առեղծված է, թե որտեղ է այն առաջին անգամ հայտնվել։ Բանն այն է, որ չինական արբալետն ու նրա հունական եվրոպական նմանակը սկզբունքորեն տարբերվում են միմյանցից թե՛ արտաքին տեսքով, թե՛ մեխանիզմի կառուցվածքով։ Նրանց միավորում է բացառապես ռազմական նպատակների համար օգտագործման ձևը։ Չնայած դրանք շատ առումներով գերազանցել են աղեղներին (օրինակ՝ ճշգրտությամբ, ուժով և օգտագործման հեշտությամբ), սակայն չեն կարողացել ամբողջությամբ փոխարինել դրանց։ 15-16-րդ դարերը կարելի է գագաթնակետային անվանել արբալետի զարգացման համար: Դրանք բարելավվել են, զգալիորեն կրճատվել են չափսերով, հայտնվել է ապահովիչը, հնարավոր է դարձել կրակել ոչ միայն նետեր, այլ նաև մետաղական գնդակներ։ Բայց արբալետի «ուրախությունը» կարճ է տևել, քանի որ հրազենի գյուտից հետո այդ զենքի մասին սկսել են մոռանալ: Ներկայումս փորձ է արվում վերակենդանացնել այդ հնագույն զենքի նախկին ժողովրդականությունը։

Վերջին տարիներին արբալետի կիրառմամբ որսը կրկին սկսել է մեծ ժողովրդականություն վայելել։ Արբալետով նետաձգությունը, որպես սպորտաձև, բնութագրվում է տարբեր հեռավորություններից (5, 30, 50, 65 մետր) հատուկ կլոր (գունավոր կամ սև ու սպիտակ) թիրախների ուղղությամբ կրակելով։ Մրցույթի իմաստը ավելի շատ միավորներ հավաքելն է։ Այս մարզաձևի զարգացումը սկսվել է շատ վաղուց, բայց այն համաշխարհային մակարդակի է հասել միայն 1958 թվականին, երբ Բելգիայում անցկացվել է արբալետով «խաղային» նետաձգության Եվրոպայի առաջին առաջնությունը։ Գոյություն է ունեցել նաև արբալետով «դաշտային» նետաձգություն սպորտաձևը (դրա հիմնական հատկանիշներն են սպորտային նետաձգությանը մոտ կանոններն ու պայմանները), որը 1979 թվականին ճանաչվել է որպես առանձին սպորտային մարզաձև։

Հետաքրքիր է, որ կանայք և տղամարդիկ արբալետով մրցումներում օգտագործում են նույն քաշի և աղեղնալարի լարվածության արբալետներ։ Ներկայում այդ սպորտաձևի նկատմամբ հետաքրքրությունը շարունակաբար աճում է։ Տարբեր երկրներում անցկացվում են բազմատեսակ առաջնություններ, մրցաշարեր և հանդիպումներ։ Այժմ գոյություն ունի արբալետային նետաձգության երկու տարատեսակ: «Խաղային» նետաձգության արբալետը գերճշգրիտ զենք է, որը արձակում է հատուկ նետեր (պտուտակներ): Նման արբալետներ օգտագործվում են միայն մրցումների ժամանակ։ «Դաշտային» նետաձգության արբալետը զենք է, որը նախատեսված է ոչ միայն պրոֆեսիոնալ սպորտային հրաձգության, այլ նաև որսի համար։ Այս զենքի տարբերակիչ առանձնահատկությունը կաշվից, փայտից կամ պլաստմասից պատրաստված պողպատե ծայրերով փետրավոր նետերն են: Մրցույթին մասնակցելու իրավունք է տրվում միայն այն արբալետներին, որոնք փորձարկվել են հատուկ անկախ հանձնաժողովի կողմից։ Չի թույլատրվում օգտագործել անսարք արբալետներ: Արգելվում է օգտագործել լազերային, օպտիկական, էլեկտրոնային թիրախավորման սարքեր։ Մրցույթներն անցկացվում են միայն բաց տարածքներում (դաշտեր, մարզահրապարակներ) կամ հատուկ սարքավորված հրաձգարաններում։ Մրցույթների տևողությունը 3 օր է։

Արբալետային սպորտաձևերը անգնահատելի ծառայություն են մատուցում զգոնության, ճշգրտության, ուժի և տոկունության զարգացման գործում: Բացի դա, պահանջվում է զգույշ և ուշադիր վերաբերմունք, քանի որ թիրախին չկպած նետը կարող է հաղթահարել 150 մետրից էլ ավելի տարածություն և խրվել իր ճանապարհին հանդիպած ցանկացած խոչընդոտի մեջ: Արբալետների նկատմամբ մեծ հետաքրքրության շնորհիվ ամեն տարի շուկայում հայտնվում են ժամանակակից արբալետների ավելի ու ավելի շատ տեսակներ։ Դրանք ներկայումս պատրաստված են թեթև և դիմացկուն հատուկ համաձուլվածքներից, սինթետիկ թելերից, ռետինից, պլաստիկից, ժամանակակից կոմպոզիտային նյութերից։ Յուրաքանչյուր տեսակ տարբերվում է մնացածից ոչ միայն իր դիզայնով և գնով, այլ նաև որոշակի այլ պարամետրերով, որոնք օգնում են այն օգտագործողին հասնել ցանկալի արդյունքի: Բայց, ցավոք, քիչ մարդիկ կարող են իրենց թույլ տալ պրոֆեսիոնալ և որակյալ արբալետ, քանի որ նման սարքի գինը կարող է գերազանցել անգամ 6 հազար դոլարը։

ԿԱՄՈ ԽԱՉԻԿՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում