Yerevan, 14.August.2025,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


«Սա առավել քան աբսուրդային է. ուղղակի իրավիճակի խեղաթյուրում և հերթական մանիպուլյացիան է». «Փաստ»

INTERVIEW

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Ազգային ժողովի պատգամավորների նախաձեռնությամբ երեկ պետք է գումարվեր արտահերթ նիստ, որի օրակարգում «Հայաստան» խմբակցության կողմից առաջարկված ԱԺ հայտարարության նախագիծն էր՝ կապված Ադրբեջանի և Թուրքիայի խորհրդարանների կողմից վավերացված «Շուշիի հռչակագրի» հետ: Սակայն նիստը չկայացավ, քանի որ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավորները չներկայացան նիստին։ Ավելի վաղ հանձնաժողովի նիստում ՔՊ-ն դեմ էր քվեարկել նախագծին:

«Հայացք» վերլուծական կենտրոնի փորձագետ Հերմինե Մխիթարյանը «Փաստի» հետ զրույցում նախ ընդգծեց «Շուշիի հռչակագրի» ակնհայտ հակահայկական բնույթը: «Շատ հստակ կետեր կան այնտեղ, որոնք ուղղված են Արցախի Հանրապետության, ՀՀ-ի և, ընդհանրապես, ամբողջ հայ ժողովրդի դեմ: Այնտեղ անգամ «Զանգեզուրի միջանցքի» հետ կապված ձևակերպում կա, որն արդեն ակնհայտ ագրեսիա է ՀՀ տարածքային ամբողջականության և սահմանների նկատմամբ: Այնտեղ խոսվում է նաև Ցեղասպանության հերքման, այդ հարցը պատմաբանների հանձնաժողով տեղափոխելու մասին: Ի վերջո, այդ հռչակագրի կարևորագույն նպատակը Թուրքիայի ու Ադրբեջանի փոխօգնության մակարդակը բարձրացնելն է, ինչին և հասան: Ըստ էության, «Շուշիի հռչակագիրը» 44-օրյա պատերազմի, դրա հետևանքների լեգիտիմացումն էր: Նպատակ կար նաև լեգիտիմ հիմքեր ստեղծել Հայաստանի նկատմամբ հաջորդ ագրեսիայի դեպքում Թուրքիայի՝ արդեն բավականին հիմնավորված աջակցության համար»:

Մեր զրուցակցի խոսքով, այսօր Թուրքիան Ադրբեջանին աջակցելու իրավական հիմքեր է ստեղծում, ինչը չուներ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ. «Մեզ համար բավականին մեծ սպառնալիք է ստեղծվում սրանով: Եվ թեպետ հռչակագրում նշված է, թե փոխգործակցությունն ուղղված չէ երրորդ երկրների դեմ, բայց առավել քան ակնհայտ է, որ մենք այստեղ թիրախում ենք: Եթե 2021-ին այդ փաստաթուղթը ստորագրվեց ու զուտ դեկլարատիվ էր, ապա, խորհրդարանների կողմից վավերացվելով, Թուրքիայի ու Ադրբեջանի ներպետական օրենսդրության մաս է դառնում»:

Զուգահեռ դիտարկելով այս ամենի վերաբերյալ ՀՀ-ից ցուցաբերվող վարքագիծը՝ նա նախ հիշեցրեց ԱԳՆ-ի՝ ավելի վաղ արված արձագանքի մասին. «2021-ի հունիսին ՀՀ ԱԳՆ-ն բավականին կոպիտ արձագանքելով՝ հայտարարությամբ հանդես եկավ՝ նշելով, որ սա նաև թուրք-ադրբեջանական համատեղ հերթական սպառնալիքն է, ու նման հռչակագրերը հարված են նաև խաղաղության տեսլականի համար: Հիմա, երբ այս փաստաթուղթը վավերացվում է, ու թվում է, որ ավելի լուրջ արձագանք պետք է ունենայինք, լռություն է, որովհետև երկրում իշխանությունները լծված են «խաղաղության դարաշրջանի» ստեղծմանը:

Այս փաստաթուղթը վավերացվել է Թուրքիայի ու Ադրբեջանի խորհրդարանների կողմից, և առավել քան անտրամաբանական կլիներ, եթե մեր խորհրդարանը որևէ ասելիք չունենար այս առումով: Այս տեսանկյունից ընդդիմության առաջ քաշած հայտարարության նախագիծն իր բնույթով ու առկայությամբ շատ կարևոր է, բայց իշխանական թևը հրաժարվում է մասնակցել քննարկմանը: Որպես հիմնավորում՝ ներկայացնում են այն հանգամանքը, թե ԱԳՆ-ն արդեն այդ առումով դիրքորոշում հայտնել է:

Սա առավել քան աբսուրդային է, սա ուղղակի իրավիճակի խեղաթյուրում է, հերթական մանիպուլ յացիան, բառախաղ, որի տակ բովանդակություն պարզապես չկա»:

«Շուշիի հռչակագրից» զատ, անդրադառնալով նաև թշնամի հանդիսացող պետություններից եկող նոր սպառնալիքներին, վիրավորանքներին ու հայտարարություններին չպատասխանելու իրողությանը՝ Մխիթարյանը շեշտեց. «Սա «խաղաղության դարաշրջանի» տրամաբանության մեջ է: Այսինքն, պատրաստ ենք զիջել հնարավոր առավելագույնը, ինչը մեզանից կպահանջեն, պատրաստ ենք լռել բոլոր տարբերակների դեպքում, մենք մուրում ենք խաղաղություն: Իշխանությունների կեցվածքը հենց այս տրամաբանության մեջ է»:

Խոսելով Մոսկվայում ՌԴ և Ադրբեջանի նախագահների միջև ստորագրված դաշնակցային հռչակագրի մասին՝ Հերմինե Մխիթարյանը նկատեց, որ, ընդհանուր առմամբ, այսօր ՌԴ-ն բավականին բարդ իրավիճակում է. «Մենք տեսնում ենք, թե Ուկրաինայում որքան լարված է իրավիճակը, ՌուսաստանԱրևմուտք հարաբերություններում ինչպիսի լարվածություն է կուտակվել: Բնականաբար, այսօր Մոսկվան, իր շահերից ելնելով, իր համար քաղաքականության լավագույն կոմբինացիան պետք է մշակի՝ հնարավոր սպառնալիքները, մարտահրավերները նվազեցնելու համար: Բնականաբար, այս տեսանկյունից ՌԴ-ն փորձում է իր ազդեցությունը մեծացնել: Բայց ուրիշ հանգամանքի վրա ուշադրություն կհրավիրեի: Այս հռչակագրի ստորագրումը հերթական արձանագրումն է նրա, որ մենք, որպես պետություն, դադարել ենք գործոն լինել վերջին տարիների ընթացքում: Երբ քո դաշնակիցը հռչակագիր է ընդունում քո թշնամի պետության հետ, այլ հարց է առաջանում. արդյոք մեր իշխանությունները տեղյակ են եղե՞լ նման զարգացումներից, թե՞ ոչ: Բացի այդ, մենք Մոսկվայի համար կորցրել ենք դաշնակից լինելու դերը»:

Մեր զրուցակցի խոսքով, 2018-ից սկած բոլոր քայլերը վերոնշյալին են հանգեցրել: «Քայլ առ քայլ մոտեցրել են այս հանգրվանին: Մենք այսօր խոսում ենք հռչակագրի ընդունումից, բայց, ըստ էության, 44-օրյա պատերազմի սանձազերծումն ինքնին արդեն հայ-ռուսական հարաբերություններում լուրջ խնդիրների մասին էր վկայում, որովհետև եթե Ադրբեջանն ունենար վստահություն, որ Հայաստանը ՌԴ-ի հետ շատ նորմալ հարաբերությունների մեջ է, արտաքին անվտանգային բաղադրիչը հստակ կգործարկվի, երբևէ նման արկածախնդրություն իրեն թույլ չէր տա: Այս հռչակագիրը հերթական հանգրվանն է: Իհարկե, այդ փաստաթուղթը մեզ համար մտահոգիչ է, խնդրահարույց: Ընդհանուր առմամբ, սակայն, հատկապես իշխանությունները սովոր են անընդհատ դրսին մեղադրել եղած կամ չեղած բաների համար: Բայց երևի ժամանակն է ինքներս նայենք, տեսնենք, թե մենք որտեղ ենք սխալվել, որ մեր միակ ռազմավարական դաշնակից պետությունը, որից այսօր կախված է մեր անվտանգային ամբողջ համակարգը, նման կեցվածք ու մոտեցում ունի: Բնականաբար, իրենց համար իրենց շահերն առաջնային են, բայց եթե մենք, որպես պետություն, գործոն լինեինք, կարողանայինք մեր հարաբերությունները ճիշտ կառուցել, ու մեզ հետ հաշվի նստեին, նման իրավիճակ հաստատ չէինք ունենա»,-ասաց մեր զրուցակիցը:

Անդրադառնալով աշխարհաքաղաքական իրողություններին, ՌԴ-ի և Ուկրաինայի միջև առկա լարվածությանը, այդ ամենի ազդեցությանը նաև Հայաստանի վրա՝ փորձագետը շեշտեց, որ այսօր գլոբալ ֆորսմաժորային, բավականին լարված իրավիճակ է. «Աշխարհն ազդեցության նոր գոտիների բաժանման փուլում է:  Մեծ հաշվով, կողմերը մոտեցել են կարմիր գծերին, և այսօր կարմիր գծերն անցկացնելու ժամանակն է: Թե ինչ տարբերակով այն կլինի, ռազմական գործողությունները մինչև ուր կհասնեն և ինչ ծավալով կլինեն, անկանախատեսելի է: Տրամաբանությունը, ամեն դեպքում, սա է: Բնականաբար մենք անմասն չենք կարող մնալ այս ամենից, հատկապես, երբ այս ամենի մեջ ներգրավված գլխավոր դերակատարը մեր ռազմավարական դաշնակիցն է, հատկապես, երբ մեր տարածաշրջանը ցնցումներից դեռ դուրս չի եկել: Եթե գործոն լինեինք, միգուցե նման ֆորսմաժորային իրավիճակներից կարողանայինք օգուտներ քաղել, որովհետև ցանկացած իրավիճակ մարտահրավերների հետ նաև հնարավորություններ է բերում»:

Մատնանշելով ՌԴ-ի կողմից Դոնեցկի և Լուգանսկի հանրապետությունները ճանաչելու մասին՝ նա ընդգծեց. «Եթե մենք աշխատեինք մեր ռազմավարական դաշնակցի հետ, շատ հավանական կլիներ, որ Արցախի կարգավիճակի հարցն էլ օրակարգ բերվեր: Մինչդեռ 44 օրյա պատերազմից հետո Արցախի կարգավիճակի հարցն ուղղակի թաղվել է, ու ոչ ոք այդ մասին չի խոսում: Մենք այսօր միայն Արցախից արձագանքներ ունենք, ինչն, իհարկե, կարևոր է: Սակայն այլ կլիներ արձագանքների հնչեղությունը, եթե դրանք լինեին Երևանից, իսկ Երևանից պարզապես լռում են: ԱԳՆ-ն հայտարարեց, որ Դոնեցկն ու Լուգանսկը ճանաչելու հարց օրակարգում չկա: Թեպետ չկա, բայց պետք է մտածել, թե ինչպիսի դիրքորոշում պետք է ունենանք Արցախի հարցի հետ կապված, եթե Դոնեցկի ու Լուգանսկի հարցը հանկարծ մեր օրակարգում հայտնվի»:

Նա շեշտեց, որ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Արցախը ճանաչելու շատ լավ հնարավորություն կար. «Այն ժամանակ համանախագահող երկիր Ֆրանսիայից անընդհատ ազդակներ էին գալիս, որ ֆրանսիան պատրաստ է ճանաչել Արցախի անկախությունը: Մենք նաև հանրային մակարդակով կոչեր, հայտարարություններ տեսանք: Մինչդեռ Ֆրանսիայի ԱԳՆ-ն պատերազմից հետո հայտարարեց, որ Հայաստանը իրենց չի խնդրել ճանաչել Արցախի անկախությունը: Այսինքն, ինչո՞ւ պետք է Ֆրանսիան իր վրա Արցախը ճանաչելու պարտավորություն վերցնի, եթե Հայաստանը չի աշխատում այդ ուղղությամբ: Մենք անգամ չգիտենք՝ այստեղ խնդիրը չիմացությո՞ւնն է, պատրաստված չլինե՞լը, թե՞ զուտ մշակված քաղաքականությունն է այդպիսին»:

Հ. Մխիթարյանը շեշտեց՝ մեզ այսօր փորձում են համոզել, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների վերաբերյալ գործընթացն առանց նախապայմանների է, բայց նախապայմաններն առավել քան ակնհայտ են: Ի թիվս այլ իրողությունների, նա հավելեց. ««Զանգեզուրի միջանցքի» կետը հռչակագրով վավերացվում է, այստեղ մեզ ասում են՝ նախապայմաններ առաջ չեն քաշում: Ի՞նչ է դա, եթե ոչ նախապայման: Մեծ հաշվով, մտածված թուրք-ադրբեջանական օրակարգով ինչ-որ խաղաղության հաստատման ենք գնում, բայց այդ խաղաղության համար միայն մենք ենք վճարում ու շարունակում ենք վճարել՝ դրա դիմաց ոչինչ չստանալով: Ինչոր տնտեսական բարեկեցություն են խոստանում անվտանգության դիմաց: Իրականում աննորմալ տրամաբանություն է. մենք պետություն ենք կորցնում՝ չհասկանալով, թե ինչ է ենթադրում այդ օրակարգը»:

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Team Telecom Armenia to Become First in Region to Replace 2G with Advanced Networks, Launching Program to Provide New Phones to Subscribers Ucom’s Fixed Network Now Available in Yerevan's Silikyan District UC Berkeley, Stanford, Visa Innovation Center and Much More: a Unique Opportunity for 10 Students from ArmeniaBack to School 2025: HONOR 400 Lite 5G Smartphone Now More Accessible Thanks to Ucom’s Special Offer International Youth Day: AraratBank Ensures Participation of 260 Young People in Tent CampIDBank Replenishes Its Share Capital Unibank Becomes the Gold Sponsor of FC AlashkertUcom Integrates SatisfAI Platform for Continuous Customer Satisfaction Analysis The Power of One Dram Team Visits the Hayordi CampAmeriabank Joins UATE, Marking a Groundbreaking Partnership between the Financial and Technological SectorsWhen September Comes: Idram&IDBankNew Ucom Sales and Service Center Opened at Mashtots Avenue 7/4 Reputation Management in Armenia: Shushan HarutyunyanIDBank's new premium business card – Mastercard Business PreferredUcom and SunChild NGO Launch Innovative "Smart Birdwatching" Educational ProjectRalph Yirikian Delivers a Lecture at Slavonic University's Engineering Summer School Beating the heat, earning idcoins: Idram & IDBankUnibank - the Main Sponsor of the Velosolutions UCI Pump Track World Championship Qualifier in Armenia What to do If you’ve already become a victim of fraud Idram and IDBank participated in Sevan Startup SummitArmenian National Festival Takes Place under AraratBank's SponsorshipArmDrone Community will launch a One-Month Free Educational Program with Ucom’s SupportAmeriabank Receives Euromoney Award for Excellence 2025 as the Best Bank in ArmeniaAraratBank's “The Will to Get Back on Your Feet Again” Film Series to Be Featured at Armenian National FestivalOnline Payments via ApplePay Now Available for vPOS Clients of Ameriabank Ucom Subscribers Increasingly Use Internet While Roaming Horizon Camp: With AraratBank's Support - Towards Leadership and Financial LiteracyIdram at Tech Week 2025Idram and Alipay+ Facilitate Cross-Border QR Payments in Armenia, Connecting Local Merchants with Global Digital Wallet Users"Business Process Optimization with AI" – a Course for the Senior Management of AraratBankA Protected Ecosystem thanks to Advanced Technology: Ucom and FPWC Join Forces DIALOG Organization - Partner of the “Born in Artsakh” ProgramMoody's upgrades Converse Bank's ratingsAraratBank participated in the WEPs regional experience-sharing workshopIDBank issues the 3rd, 4th and 5th tranches of bonds of 2025AraratBank: Special Rate for SWIFT Transfers up to EUR 20,000 IDBank Opens a New Branch at Homplex MallUcom Launches 5G Network in Abovyan and EjmiatsinCustomer Appreciation Day at IDBankAraratBank Joins BAFT AssociationOver AMD 12 Billion Provided by AraratBank in 2024 to Support the MSME SectorUcom’s General Director Joined the International CirculUP! Forum to Foster Circular Innovation in ArmeniaIDBank Representative Joins the Editorial Board of Trade Finance GlobalDIALOG Organization - Partner of the “Born in Artsakh” ProgramHow to Protect Your Bank Card Data Ucom Subscribers can Benefit from 5G Network in More than 40 Countries Ameriabank's MyInvest Platform Gains Direct Access to AMXTrader Trading SystemWith Support of Ucom New EdPad Educational Tablet Piloted in Armenia AraratBank holds Annual General Meeting of Shareholders IDBank and Henley & Partners Successfully Held the “Invest Beyond Borders: Global Mobility & Private Banking” Event in Yerevan