«Հանրապետությունում ստեղծվել է կոնսենսուս-1, և այդ մինուս մեկը Նիկոլ Փաշինյանն է». «Փաստ»

POLITICS 12 December, 2020 8:33

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

«Ժողովրդավարություն», «թալան», «նախկիններ» ասելով՝ Նիկոլ Փաշինյանն իրականում իր իշխանության ընթացքում Հայաստանը պարտության էր պատրաստում: Քաղաքագետ Աղասի Ենոքյանի դիտարկումն է, որի հետ զրուցել ենք առկա ներքաղաքական խնդիրներից, անդրադարձել նաև բարոյահոգեբանական մթնոլորտին և իրավիճակի կայունացման հնարավորություններին: «Ն. Փաշինյանը քանդեց բոլոր պետական ինստիտուտները, քանդեց նաև բանակը, քանդեց բանակցային գործընթացը և Հայաստանին դեպի պարտության տարավ: Կարծում եմ՝ սա ոչ թե հանգամանքների բերումով էր, այլ գիտակցաբար, որովհետև այդքան շատ հանգամանքներ պարզապես չեն կարող համատեղվել: Հիմա էլ է ասում «լեգիտիմ», «ժողովրդի կողմից ընտրված», բայց իրականում երկրում անիշխանություն է ստեղծվել:

Եվ չեմ կարծում, թե այդ անիշխանությունը ստեղծվել է այն պատճառով, որ իշխանությունները շոկի մեջ են, որ չգիտեն՝ ի՞նչ անեն կամ որ իրենց չեն ենթարկվում: Կարծում եմ՝ անիշխանությունը ստեղծվել է միտումնավոր, և միտումնավոր ստեղծված անիշխանության պայմաններում մենք տեսնում ենք, որ Ադրբեջանը նորանոր զավթումների է գնում: Երևի թե, Նիկոլ Փաշինյանի մնալը ոչ թե այն պատճառով է, որ նա ինչ-որ ժողովրդավարական զեղումների տակ է ընկել և ուզում է իրեն ընտրողներին հաշիվ տալ, ոչ թե այն պատճառով, որ նա փախնելու, գնալու տեղ չունի, այլ նրա, որ ինքը դեռևս խնդիրներ ունի լուծելու: Եկեք հասկանանք, որ այդ փաստաթուղթն, այնուամենայնիվ, խաղաղության փաստաթուղթ չէր:

Այն զինադադարի կիսատ-պռատ հայտարարություն էր, որի ամբողջ իմաստն այն էր, որ ռուսական և ադրբեջանական զորքերը կարող են տեղաբաշխվել այդ տարածքում, ընդ որում՝ առանց որևէ հստակության: Այդ հայտարարության հիման վրա խաղաղություն չի հաստատվել, պատերազմը չի ավարտվել, և մեր պարտությունը շարունակվում է: Ադրբեջանցիները գալիս ու Սոթքի հանքն են գրավում, գալիս ու ինչ-որ դաշտեր են վերցնում, ու այս ամենի պատճառն այն է, որ Հայաստանում իշխանություն չկա: Ես կարծում եմ, որ Ն. Փաշինյանն այս անիշխանական վիճակը հատուկ է պահում: Երկրի ղեկավար լինել՝ չի նշանակում պարզապես նստել այդ աթոռին, նշանակում է ղեկավարել երկիրը: Իսկ նա իշխանությունը չի օգտագործում, նա պարզապես այդ աթոռը զբաղեցնող է, և դա է հիմնական խնդիրը. անիշխանություն ստեղծելով՝ նա շարունակում է միտումնավոր պարտությունը»,«Փաստի» հետ զրույցում ընդգծեց քաղաքագետը: Ինչ վերաբերում է Բաքվից նախօրեին հնչեցված հայտարարություններին՝ քաղաքագետը նշեց, որ ադրբեջանցիները առանց զենքի, զորքի տարածքներ են գրավում Հայաստանում, և չի կարծում, թե նրանց ասածները շատ ֆանտաստիկ են: «Ասում են Սևան՝ եկել են ու մտել Վարդենիս, Սևան չի՞:

Ասում են Զանգեզուր, եկել ու Զանգեզուրից տարածքներ են վերցրել, ինչի՞ մասին է խոսքը: Մեծախոսությունը մեզ մոտ էր և մեզ մոտ է մինչև հիմա: Ն. Փաշինյանն ասում է՝ բա ես ժողովրդին ի՞նչ պատասխան տամ, եթե դուրս գամ իշխանությունից: Իսկ ժողովրդին ի՞նչ պատասխան է տալիս, երբ 5000 զոհ և մի միլիոն հեկտար տարածք է տվել: Գերիների հարցը չի կարող ինչ-որ անհատների կողմից կազմակերպվող հարց լինել, որովհետև դրա համար գոյություն ունի պետություն: Դա պետության հստակ գործառույթն է, ինչպես սահման գծելը, որը չի կարող գյուղապետի գործառույթը լինել: Այս ամենը չի անում պետությունը: Իսկ մանիպուլ յացիայի, կրուտիտի քաղաքականությունը Ն. Փաշինյանի օրոք միշտ է լինելու»,ասաց մեր զրուցակիցը: Ըստ քաղաքագետի, այնուամենայնիվ, այսօր այն քաղաքական ուժերը, որոնք ակտիվ քաղաքականության մեջ են, բոլորը միավորվել են Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի պահանջով:

«Դրանից դուրս մնացել են Ն. Փաշինյանին կից մի քանի կուսակցություններ, որոնց պարզապես հաշվի առնել պետք չէ: Դրանք նույնն են, ինչ «Իմ քայլը»: Մեծ հաշվով, հանրապետությունում ստեղծվել է կոնսենսուս -1 է, և այդ մինուս 1-ը Նիկոլ Փաշինյանն է: Մնացած բոլոր քաղաքական ուժերը միասնական են: Իսկ ովքեր ասում են՝ «առանձնապես չեմ ուզում Ն. Փաշինյանի հրաժարականը», կամ «Նիկոլը չլինի, Վազգեն Մանուկյանը գա՞», նրանց պարզապես պետք չէ հաշվի առնել, որովհետև քաղաքական ուժերը միասնական են: Հասարակական քիչ թե շատ կազմակերպված շերտերը նույնպես միասնական են: Մենք տեսնում ենք նաև մտավորականների նամակները, եկեղեցու խոսքը, անգամ առանձին համայնքների կողմից ենք առանձին հայտարարություններ տեսնում: Այս ամենը խոսում է այն մասին, որ կոնսոլիդացիայի պակաս չկա:

Ինչ վերաբերում է այն մանիպուլ յացիաներին, թե փողոց քիչ մարդ է դուրս գալիս, կասեմ հետևյալը. ինձ չի թվում, թե փողոցում մարդկանց թիվը ամենաէական ցուցանիշն է, թեպետ ամենևին քիչ չեն դուրս գալիս: Բացի այդ, հաշվի առնենք մարդկանց սուգը. չգիտեմ, երևի ընտանիք կամ մարդ չկա, որ ընկեր ու հարազատ կորցրած չլինի: Նման իրավիճակ ունենք, կա նաև չհաղթահարված համաճարակի հանգամանքը, գործոն է նաև եղանակը, բայց այս ամենի հետ մեկտեղ՝ բավականին շատ մարդ է դուրս գալիս փողոց»,-նկատեց Ա. Ենոքյանը:

Անդրադառնալով Փաշինյանի՝ հենց իր կողմից արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների անցկացման ցանկությանը, որը վերլուծական շրջանակները չեն բացառում, քաղագետը նշեց. «Ինձ համար մի բան է ակնհայտ. եթե Փաշինյանն անցկացնի խորհրդարանական ընտրությունները, ապա այդ ընտրություններում կեղծիքներ կլինեն: Գոնե այնքան կեղծիքներ, որ եթե Փաշինյանը հասարակական ճնշման տակ կառավարող ուժ չդառնա, այնուամենայնիվ, խորհրդարանում բավականին թվով պատգամավորներով կհայտնվի:

Կարծում եմ՝ Փաշինյանը պարզապես իրավունք չունի անցկացնել խորհրդարանական ընտրություններ, որովհետև այս ընթացքում ակնհայտ է դարձել, որ նա խաբեբա է, մանիպուլ յատոր է և խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ նույնպես նման վարքագիծ կդրսևորի: Բացի այդ, ընտրություններ անցկացնելու համար հանրային ողջ ծանր բարոյահոգեբանական մթնոլորտի հաղթահարում է անհրաժեշտ, ինչպես նաև սևի ու սպիտակի բաժանման բացառում, ինչն այս կառավարությունը չի անելու, որովհետև իրենք իրենց քաղաքականության ընթացքում միշտ հակառակն են արել:

Այս առումով անպայման անցումային մի կառավարություն է անհրաժեշտ, որը նախևառաջ կհաղթահարի այս մթնոլորտը: Այս տեսանկյունից շատ լավ էր, երբ Վազգեն Մանուկյանը հայտարարեց, որ չի լինելու հաջորդ կառավարության կազմում: Այս առումով նա կարող է իրավիճակն այնպես կարգավորել, որ քիչ թե շատ օբյեկտիվ ընտրություններ անցկացվեն»: Քաղաքագետի կարծիքով, մարդիկ, ովքեր ուզում են պատասխանատվություն վերցնել այս անցումային շրջանի համար, գիտակցում են դրանից բխող ամբողջ բեռը: Այս համատեքստում Ա. Ենոքյանը իրավիճակի կայունացման համար երկու կարևոր խնդիր է առանձնացնում. «Առաջին կարևոր խնդիրը սուտը բացառելն է: Այս հասարակությունը հիվանդացել է հենց այդ ստի հսկայական դոզաների պատճառով, որ իշխանության կողմից անընդհատ ներարկվում էր հասարակության մեջ: Պետք է բոլոր տեսակի ֆեյքերի ֆաբրիկաները փակել, մամուլի հետ լուրջ աշխատանք պետք է կա տար վի, բո լոր տե ս ա կ ի «PerfectTV»-ները պարզապես պետք է վերացնել և, կարծում եմ, այս առումով անգամ օրենսդրական հնարավորություններ կան: Սա այն կարևորագույն աշխատանքն է, որը պետք է իրականացվի:

Բացի այդ, մարդկանց հետ պետք է բաց խոսել: Ինձ շատ դուր եկավ Վազգեն Մանուկյանի վերջին ասուլիսը, որտեղ շատ պարզ խոսքերով, առանց ճոռոմաբանությունների հստակ բացատրում էր, թե լուծելու ինչ խնդիրներ կան: Եվ ամենակարևորը գիտեք ո՞րն է. ամենակարևորը մարդկանց ոչ թե, այսպես կոչված, դուխ տալն է, այլ իրականությունը ցույց տալը, թեպետ մինչև հիմա մենք իրականությունը չգիտենք: Մենք տեսանք, թե նշվածն ինչ խնդրի հանգեցրեց. պատերազմի ժամանակ 44 օր շարունակ մեզ դուխ էին տալիս, հետո պարզապես մեկ ժամում մեզ ջարդեցին»: Ինչ վերաբերում է խաթարված արժեքային համակարգին, Ա. Ենոքյանն ընդգծեց. «Խնդիրն այն էր, որ հասարակությունը դարձավ չաշխատող:

Օրինակ՝ ոստիկանը պետք է կարգ պաշտպանի՝ ելնելով օրենքից, և ոչ թե ինչ-որ բարձրագույնի կամքից, տաքսիստը պետք է իր մեքենան քշի, և ոչ թե քաղաքական դատողություններով զբաղվի, զինվորը ոչ թե դեմոկրատիայի մասին պետք է խոսի, այլ իր գործով զբաղվի: Բոլորին քաղաքագետ, բարձր մատերիալներից, ժողովրդավարությունից խոսացողներ ենք սարքել, այն դեպքում, երբ այս ամենը ցույց տվեց, որ Հայաստանում ոչ ոք, ցավոք, պատկերացում չունի, թե ինչ բան է ժողովրդավարությունը: Պարզապես մարդկանց պետք է վերադարձնել իրենց գործին. սա ամենակարևոր բանն է, որը պետք է իրականացվի հենց արժեքային համակարգում: Մեծախոսությունը պետք է վերացվի և պետք է գործ անել: Ի վերջո, երկիրը վերափոխելու, երկիրը ոտքի կանգնեցնելու համար հիմնական գրավականն աշխատանքն է»:

Աննա Բադալյան

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում