Yerevan, 14.August.2025,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
BREAKING


Ամուլսարի խնդրի ողջ խորությունը հասկանալու համար պիտի մի քանի փաստ իմանաք

ANALYSIS

Ամուլսարի խնդրի ողջ խորությունը հասկանալու համար պիտի մի քանի փաստ իմանաք:

Լոնդոնի ամենահայտնի բանկիրներից մեկը` Նաթան Մայեր Ռոթշիլդը, Ալեքսանդր Համիլթոնի (ԱՄՆ ֆինանսների նախարարը) միջոցով 1791 թվականին ստեղծում է ԱՄՆ-ի առաջին բանկը: Այդ բանկը հիմնականում վարկավորում էր հենց ԱՄՆ կառավարությանը: Այդ դրամավարկային քաղաքականության արդյունքում երկրում կտրուկ աճեց ինֆլյացիան, ինչի արդյունքում ժողովրդի դժգոհության ալիքի վրա բանկի լիցենզիան դադարեցվեց 1811 թվականին: Լիցենզիայի դադարեցումից չորս ամիս անց Միացյալ Թագավորությունը ԱՄՆ-ին պատերազմ է հայտարարում: Չորս տարի անպտուղ բախումներից հետո կողմերը խաղաղություն են կնքում, որի հետևանքով նույն Համիլթոնը ստեղծում է նույն առաքելությունն ունեցող «Երկրորդ Բանկը» (հենց տենց էր անունը): Ընդ որում, այս բանկը, որը պիտի վարկավորեր ԱՄՆ կառավարությանը, որպես սեփական կանոնադրական կապիտալ էր օգտագործել հենց ԱՄՆ բյուջեի փողերը: Այսինքն բանկիրները ստեղծել էին մի բանկ, որը պիտի կառավարեր ԱՄՆ ֆինանսական համակարգն ու իրենց գերշահույթներ ապահովեր, բայց արել էին դա հենց ԱՄՆ ժողովրդի փողերով: Բուն ժողովրդի համար դա որևէ տնտեսական նպատակահարմարություն իհարկե չուներ: Ըստ էության, սա էր Բրիտանիայի հետ պատերազմի դադարեցման նախապայմանը:

Քանի որ Երկրորդ Բանկի գործունեությունն էլ վնասից բացի որևէ բան չէր տալիս ամերիկայի ժողովրդին, այդ երկրի նախագահ Էնդրյու Ջեքսոնը չի երկարացնում բանկի լիցենզիան ու հանձնարարում է իր ֆինանսների նախարարին բոլոր պետական միջոցները դուրս բերել բանկի հաշիվներից: Ֆինանսների նախարարը հրաժարվում է դա անել ու ազատվում ա պաշտոնից: Նույն պաշտոնից ազատվում են ևս երկու ֆինանսների նախարարներ, ովքեր, իրար փոխարինելով, հրաժարվում են Ռոթշիլդի բանկից ԱՄՆ պետական միջոցները դուրս բերել: Ամիսներ անց վերջապես գտնվում է այնպիսի մի ֆինանսների նախարար, ով նախագահի հրամանը կատարում է: Դրան ի պատասխան բանկը երկրում հրահրում է ֆինանսական կոլապս: Պետությունը այնուամենայնիվ դիմանում է ու տնտեսական թռիչքաձև աճ է գրանցում, որը թույլ տվեց նույնիսկ մարել ԱՄՆ-ի պարտքերը: Այս ամենի հետևանքով նախագահ Էնդրյու Ջեքսոնի վրա մի քանի հարձակում է տեղի ունենում, այդ թվում նաև մահափորձ, որից նա փրկվում է հրաշքով...

Հաջորդ 30 տարին ԱՄՆ-ն թռիչքաձև աճում է` փաստացի չունենալով կենտրոնական բանկ: Որպես փող այնտեղ օգտագործում էին ոսկյա և արծաթյա դրամներ, բայց առանձին մասնավոր բանկեր թողարկում էին սեփական թղթադրամները, ինչը լուրջ խնդիրներ է ստեղծում բնակչության համար, քանի որ այդ առանձին բանկերը պարբերաբար «գցում» էին իրենց ավանդատուներին: 1861 թվականին նորընտիր նախագահ Լինքոլնը որոշում է վերջ տալ այդ «բեսպրեդելին» ու սկսում է թողարկել առաջին ամերիկյան պետական թղթադրամը՝ greenback-ը (այսինքն «կանաչ հետև», որտև հետին կողմը կանաչ էր): Սա առաջին թղթադրամն էր, որը թողարկվում էր ոչ թե բանկերի կողմից, այլ հենց ԱՄՆ գանձապետարանի կողմից: Նույն 1861-ին, Լինքոլնի ընտրվելուց մեկ ամիս անց, ԱՄՆ-ում քաղաքացիական պատերազմ է սկսվում, որը ավարտվում է Լինքոլնին սպանելուց երեք շաբաթ անց: Եվս մի քանի ամիս անց շրջանառությունից անվերադարձ դուրս են բերվում Լինքոլնի greenback-երը:

1881 թվականին նախագահ է ընտրվում նախկինում Կոնգրեսի բանկային վերահսկողության հանձնաժողովի ղեկավար Ջեյմս Գարֆիլդը: Իր առաջին ելույթներից մեկում նա ասաց՝ «երկրի առևտուրն ու արդյունաբերությունը վերահսկում է նա, ով կառավարում է փողային մասսան, հենց որ մարդիկ հասկանան, որ ողջ համակարգը վերահսկվում է մի քանի ազդեցիկ անձանց կողմից, նրանց այլև պետք չի լինի բացատրել, թե որտեղ է բոլոր դեպրեսիաների ու ինֆլյացիների ակունքը»: Այս ելույթից շաբաթներ անց նա սպանվեց` կառավարելով ընդամենը 5 ամիս:

1900 թվականին վերընտրվում է նախագահ Վիլիամ Մակինլին, ում հրահանգով հակամենաշնորհային քննություն է սկսվում, բանկային ոլորտը փաստացի մենաշնորհած, JPMorgan-ի նկատմամաբ: Ջոն Պիրպտոն Մորգանը այն վարկային գործակալն էր, ով ժամանակին Ռոտշիլդի միջոցներով վարկավորում էր ամերիկյան քաղաքացիական պատերազմը: Քննության մեկնարկից ամիսներ անց Մակկինլին սպանվում է: Հակամենաշնորհային քննությունն անշուշտ կարճվում է:

Նույն Մորգանի և մի քանի այլ բանկիրների նախաձեռնությամբ 1913 թվականին հիմնադրվում է Ֆեդերալ Ռեզերվը՝ ԱՄՆ կենտրոնական Բանկը, որը կառավարվում է 12 մասնավոր բանկերի կողմից: Այդ օրենքը ստորագրել է, չգիտես ինչու մեր բոլորիս կողմից սիրված ու շատ հասկանալի պատճառով բանկիրների կողմից փայփայված, գլոբալիստ, Վուդրո Վիսլոնը:

Ոչ պակաս գլոբալիստ Ռուզվելտի օրոք հակաճգնաժամային միջոցների պատրվակի տակ պետությունը սկսում է բնակչության ձեռքերից փաստացի առգրավել ոսկին ու արծաթը` ստիպելով այն վաճառել շուկայականից 3 անգամ ցածր գնով: Ստեղծվում էր դոլարի` որպես փոխարժեքի մենաշնորհը:

Նույն Ռուզվելտի օրոք 1944 թվականին Բրետոն Վուդսում հիմնադրվեց արդեն միջազգային ֆինանսական կառավարման մեխանիզմը: Եթե Ֆեդերալ Ռեզերվը ստեղծվել էր ամերիկյան հիմնարկներին վարկավորած բանկերի ռիսկերը ապահովագրելու համար, ապա Բրետոն Վուդսը նույն բանը պիտի աներ երկրորդ համաշխարհայինի արդյունքում` Ամերիկայի կողմից արտաքին շուկաներ գրաված ընկերություններին օժանդակելու համար: Բրետոն Վուդսի պաշտոնական հիմնավորումը պնդում էր, որ այն ստեղծված է տնտեսական նացիոնալիզմի դեմ: Ու մեծ առումով դա ճիշտ էր, Բրետոն Վուդսը գլոբալիզմի ֆինանսական սկիզբն էր: Ամերիկացիք փորձում էին գլոբալիզմը կառուցել դոլարի հիման վրա: Բրիտանացիք պահանջում էին կապել փոխարժեքները ոսկուն, որպեսզի ֆունտ ստերլինգն էլ դիրքերը չկորցնի: Մինչդեռ Ստալինը միակն էր, ով առհասարակ չվավերացրեց Բրետոն Վուդսը, նախաձեռնելով սեփական գլոբալ փոխարժեքի պրոյեկտը, ինչն էլ զարկ տվեց սառը պատերազմին: Խրուշչյովը, իշխանության գալով շատ կասկածելի պայմաններում, իհարկե միանգամից խաչ է քաշում Ստալինի պլանների վրա:

1963-ի հունիսին իր 11110 համարի գործադիր հրամանով նախագահ Քենեդին թույլ տվեց ԱՄՆ գանձապետարանին նորից, Լինքոլնից հետո առաջին անգամ թողարկել սեփական թղթադրամը: Նա սպանվեց 4 ամիս անց: Եվս 4 ամիս անց վերոհիշյալ հրամանը անվավեր ճանաչվեց:

1968-ին նախագահի պաշտոնից հրաժարական տվեց Դե Գոլը, ով համարձակվեց պահանջել, որ ԱՄՆ-ն Ֆրանսիայում կուտակված դոլարները փոխանակի իրենց հասանելիք ոսկու հետ: ԱՄՆ-ն երեք տարի բանակցելուց հետո դոլարը փոխեց մի քանի տոննա ոսկու հետ, բայց այնուհետև փոխեց նաև Դե Գոլին:

1971 թվին տնտեսական ճգնաժամում հայտնված նախագահ Նիքսոնը որոշում կայացրեց դուրս գալ Բրետոն Վուդսից: Ամիսներ անց ի հայտ է գալիս Ուոթերգեյթի սկանդալը, որի արդյունքում Նիքսոնը հրաժարական է տալիս: ԱՄՆ-ն այնուհետև դուրս է գալիս ճգնաժամից և դրանում ամենամեծ ավանդը ունի, որքան էլ զարմանալի է՝ Սովետական Միությունը: Ճգնաժամում հայտնված հակառակորդին հարվածելու փոխարեն` Սովետն անում է ուղիղ հակառակը: Բրեժնևը իջեցնում է նավթի գները, ստորագրում է ռազմավարական զինատեսակների սահմանափակման պայմանագիրն ու վավերացնում է Հելսինկյան ակտը: Այսինքն Սովետը ԱՄՆ-ին հարվածելու փոխարեն հասնում է օգնության` թե տնտեսական, թե ռազմական և թե քաղաքական ոլորտում, ինչն էլ հիմք հանդիսացավ Սովետի կործանման: Բրեժնևը դե Կադիլակ սիրող տղա էր, նա Ստալինի պես մի շինելով չէր կարում սաղ կյանքն ապրեր:

Սակայն Բրետոն Վուդսի քայքայումը ոչ թե գլոբալիզմի վերջը դրեց այլ փոխեց գլոբալ ֆինանսական շուկաների կառուցվածքը` ոսկուց շեշտը դնելով դոլարի վրա: Ծնվեց FOREX-ը, իսկ FOREX-ը ծնեց փոխարժեքային սպեկուլյանտներին, մարդկանց, ովքեր զարմանալիորեն միշտ ճիշտ պահին ճիշտ տեղում էին հայտնվում, նրանցից ամենա հայտնին Ջորջ Սորոսն էր: Մարդ, ով հայտնի դարձավ, երբ սպեկուլյացիայով ստիպեց Միացյալ Թագավորությանը ֆունտ ստերլինգը ժամանակավորապես հեռացնել բորսայից` միլիարդավոր վնասներ կրելով: Սա դոլարի հեգեմոնիայի հաստատման վերջին փուլն էր:

Սորոսենց համար մեկ թշնամին՝ Թրամփը, ինչպես և բոլորը վերոհիշյալ նախագահները, տնտեսական ազգայնականության խորհրդանիշն է, հետևաբար, եթե չի ստացվում նրան պաշտոնանկ անել կամ գոնե սպանել, ուրեմն մնում է քաղաքացիական պատերազմի տարբերակը: Հատկանշական է, որ առաջին քաղաքացիական պատերազմում Լինքոլնի հյուսիսը հաղթեց հարավին, քանի որ Ռուսական Կայսրությունը սպառնաց խառնվել, օգնելով հյուսիսին, եթե Բրիտանիան խառնվեր` օգնելով հարավին: Ու հիմա էլ բանը նրանում է, որ Ռուսատանի ղեկավարը ոչ Խրուշչյովն է, ոչ էլ Բրեժնևը: Ընդհակառակը, նա շատ բաներով հենց Ստալինին է նման, օրինակ, նա վերջին տարիներին կուտակել է նույնքան ոսկու պաշար, որքան Ստալինը 1941 թվականի դրությամբ:

Ստեղծված իրավիճակում ոսկու գինը կտրուկ աճում է ու աճելու է, հետևաբար աճելու է նաև ոսկու հանքերի արժեքը... Գլոբալիստները փորձում են դրա դեմն առնել ու պահեն դոլարի արժեքը, բայց դեռևս ապարդյուն:

Հ.Գ. Իմիջիայլոց նացիոնալիստ Լինքոլնին քաղաքացիական պատերազմում աջակցած ռուսական կայսր Ալեքսանդր II-րդ Ազատարարին էլ են սպանել: Ամերիկյան քաղաքացիական պատերազմի ավարտից մի քանի ամիս անց էր առաջին փորձը: Միանգամից չստացվեց, ահագին չարչարվեցին, 15 տարի շարունակ փորձելով, 6րդ փորձից նոր տեղի ծռիստների մոր ստացվեց: Բայց որ սկսին տեռորը, մի 40 տարի չէին թարգում... մինչև Ստալինի գալը: Ալեքսանդր II-րդն էլ դե գերմանացիների հետ էր շատ մոտ, դաշնակից էին: Ոբշեմ... բան չի փոխվել:

UC Berkeley, Stanford, Visa Innovation Center and Much More: a Unique Opportunity for 10 Students from ArmeniaBack to School 2025: HONOR 400 Lite 5G Smartphone Now More Accessible Thanks to Ucom’s Special Offer International Youth Day: AraratBank Ensures Participation of 260 Young People in Tent CampIDBank Replenishes Its Share Capital Unibank Becomes the Gold Sponsor of FC AlashkertUcom Integrates SatisfAI Platform for Continuous Customer Satisfaction Analysis The Power of One Dram Team Visits the Hayordi CampAmeriabank Joins UATE, Marking a Groundbreaking Partnership between the Financial and Technological SectorsWhen September Comes: Idram&IDBankNew Ucom Sales and Service Center Opened at Mashtots Avenue 7/4 Reputation Management in Armenia: Shushan HarutyunyanIDBank's new premium business card – Mastercard Business PreferredUcom and SunChild NGO Launch Innovative "Smart Birdwatching" Educational ProjectRalph Yirikian Delivers a Lecture at Slavonic University's Engineering Summer School Beating the heat, earning idcoins: Idram & IDBankUnibank - the Main Sponsor of the Velosolutions UCI Pump Track World Championship Qualifier in Armenia What to do If you’ve already become a victim of fraud Idram and IDBank participated in Sevan Startup SummitArmenian National Festival Takes Place under AraratBank's SponsorshipArmDrone Community will launch a One-Month Free Educational Program with Ucom’s SupportAmeriabank Receives Euromoney Award for Excellence 2025 as the Best Bank in ArmeniaAraratBank's “The Will to Get Back on Your Feet Again” Film Series to Be Featured at Armenian National FestivalOnline Payments via ApplePay Now Available for vPOS Clients of Ameriabank Ucom Subscribers Increasingly Use Internet While Roaming Horizon Camp: With AraratBank's Support - Towards Leadership and Financial LiteracyIdram at Tech Week 2025Idram and Alipay+ Facilitate Cross-Border QR Payments in Armenia, Connecting Local Merchants with Global Digital Wallet Users"Business Process Optimization with AI" – a Course for the Senior Management of AraratBankA Protected Ecosystem thanks to Advanced Technology: Ucom and FPWC Join Forces DIALOG Organization - Partner of the “Born in Artsakh” ProgramMoody's upgrades Converse Bank's ratingsAraratBank participated in the WEPs regional experience-sharing workshopIDBank issues the 3rd, 4th and 5th tranches of bonds of 2025AraratBank: Special Rate for SWIFT Transfers up to EUR 20,000 IDBank Opens a New Branch at Homplex MallUcom Launches 5G Network in Abovyan and EjmiatsinCustomer Appreciation Day at IDBankAraratBank Joins BAFT AssociationOver AMD 12 Billion Provided by AraratBank in 2024 to Support the MSME SectorUcom’s General Director Joined the International CirculUP! Forum to Foster Circular Innovation in ArmeniaIDBank Representative Joins the Editorial Board of Trade Finance GlobalDIALOG Organization - Partner of the “Born in Artsakh” ProgramHow to Protect Your Bank Card Data Ucom Subscribers can Benefit from 5G Network in More than 40 Countries Ameriabank's MyInvest Platform Gains Direct Access to AMXTrader Trading SystemWith Support of Ucom New EdPad Educational Tablet Piloted in Armenia AraratBank holds Annual General Meeting of Shareholders IDBank and Henley & Partners Successfully Held the “Invest Beyond Borders: Global Mobility & Private Banking” Event in YerevanMoody's upgrades long-term deposit ratings of Unibank to B1, outlook stableKapan International Music Festival to Take Place Third Time, Welcomes World-Class Artists and Debuts in Armenia