Yerevan, 06.November.2025,
00
:
00
English
Հայերեն Русский
BREAKING
Lavrov: Russia intends to outline concrete steps to resolve issues in Karabakh Armenia President signs decree on calling snap parliamentary elections on June 20 Armenia President petitions to Constitutional Court Armenia legislature convenes special session to consider new Electoral Code Latvia parliament recognizes Armenian Genocide 145 new cases of COVID-19 confirmed in Armenia Armenia acting Deputy PM receives Iran Ambassador Azerbaijanis advance in territory of Nor Ghazanchi village of Karabakh's Martakert again, negotiations underway Lebanon official to Armenians: You were killed by sword, we—by famine, blockade, but culprit is one Al-Arabia: 10,000 people parade with torches in Yerevan in memory of 1.5 million Armenians killed in Ottoman Turkey Greek PM expects to meet with Erdogan in the near future Armenia Ombudsman on protest held in front of Prosecutor General's Office


Ո՞վ է Բուդդան. անո՞ւն, թե՞ պարզապես կոչում

ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Կիսվել

Մենք գիտենք, որ...

Բուդդիզմի հիմնադրի անունը Բուդդա է եղել, այնպես, ինչպես քրիստոնեության դեպքում՝ Հիսուս Քրիստոսը , իսկ մահմեդականության պարագայում՝ Մուհամեդը։

Իրականում այդպես չէ։

Իրոք բուդդիզմի հիմնադիր հանդիսանում է Բուդդան, բայց իրականում Բուդդան հատուկ անուն չէ, ինչպես հատուկ անուն չէ «Ամենայն հայոց կաթողիկոս»-ը. այն ուղղակի կոչում է և նշանակում է իմաստուն, զարթոնք ապրած, լուսավորյալ էակ, կատարելության հասած։ Իրականում բուդդիզմի հիմնադիրը Սիդհարթա Գաութաման է, նույն ինքը՝ Բուդդա Գաութաման, Շակյամունի Բուդդան կամ պարզապես Բուդդան։ Նշենք, որ ներկայումս մոտավորապես 600 միլիոնից ավելի մարդ, կամ՝ երկրագնդի բնակչության մոտավորապես 10%-ը, բուդդիստ է, սա համաշխարհային հիմնական կրոնների եռյակի անդամ է՝ քրիստոնեության և մահմեդականության հետ հավասար։ Ենթադրվում է, որ Բուդդան հիմնականում ապրել և ուսուցանել է հնագույն Հնդկաստանի արևել յան մասում մ.թ.ա. 6-4-րդ դարերն ընկած ժամանակահատվածում: Բուդդայի կյանքի վերաբերյալ տեղեկությունները, զրույցները և կրոնական կանոնները ամբողջությամբ ամփոփվել են միայն վերջինիս մահվանից հետո և այդպես պահպանվել նրա հետևորդների հիշողության մեջ: Նրան վերաբերող ուսմունքների տարբեր հավաքածուներ փոխանցվել են բանահյուսության ճանապարհով և առաջին անգամ գրի են առնվել նրա մահից մոտավորապես 400 տարի անց: Բացի դա, ի տարբերություն այլ բազմաթիվ կրոնների, բուդդիզմը չունի գլխավոր տեքստ՝ գիրք։ Գիտնականները դժվարանում են անհիմն եզրակացություններ անել Բուդդայի կյանքին վերաբերող պատմական փաստերի վերաբերյալ, բայց նրանցից շատերը ընդունում են, որ նա իրոք ժամանակին ապրել, ուսուցանել և ստեղծել է կրոնական կարգ ու կանոն։ Անորոշ է անգամ Գաութամայի կյանքի և մահվան ժամակաշրջանը: Ըստ վաղ տեքստերի, Սիդհարթա Գաութաման ծնվել է Շակյա տոհմում՝ ներկայիս Նեպալի տարածքում գտնվող համայնքում, որը ծայրամասային էր թե՛ աշխարհագրորեն, թե՛ մշակութապես։ Ավանդույթի համաձայն, ի վերուստ Գաութամայի համար նախասահմանված էր ապրել արքայազնի կյանքով, հետևաբար նա ուներ երեք պալատ՝ կառուցված հատուկ նրա համար: Սակայն 29 տարեկանում նա լքում է պալատը և գնում գտնելու իրեն հետաքրքրող երևույթների պատասխանները:

Նշենք, որ բուդդիզմի տեսության առաջացման վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել հինդուիզմը, քանի որ ի վերջո Գաութաման ծնվել էր հինդուիստական ընտանիքում։ Բուդդիզմը և հինդուիզմը շատ հարցերում են միանման, հիմնական տարբերությունն այն է, որ հինդուիզմը թեիստական՝ տեսական կրոն է, իսկ բուդդիզմը՝ ոչ տեսական կրոն։ Քանի որ հնագույն ժամանակներում Հնդկաստանում մարդկանց մեծ մասը հինդուիզմի հավատացյալներ էին, Գաութամային հաճախ պատկերում էին հինդուիստական աստվածների հետ։ Այդ արձանները Գաութամային պատկերում են կիսաբաց աչքերով՝ ցույց տալով խորը մեդիտացիայի վիճակ և անտարբերություն նյութական աշխարհի նկատմամբ։ Բանն այն է, որ, ի տարբերություն այլ կրոնների, բուդդիզմը չի պահանջում, որ մարդը հավատա աստվածներին կամ ամեն ինչ ստեղծած Աստծուն։ Բուդդիզմը ընդունում է երեք հասարակ հասկացություն. ոչինչ մշտական չէ, ամեն գործողություն ունի հետևանքներ և այդ ամենը կարելի է փոխել։ Իրականում թե ինչ է ուսուցանել Գաութաման այն ժամանակ, ներկայումս դժվար է լրիվ համոզվածությամբ ասել։ Երբ նրան խնդրել են մեկ բառով նկարագրել իր ուսմունքը, նա ասել է՝ «ինքնահասկացողություն»։ Ըստ Գաութամայի, երջանկության գաղտնիքը շատ պարզ է՝ ցանկանալ այն, ինչ ունես, և չցանկանալ այն, ինչ չունես։ Կամ՝ յուրաքանչյուր ցանկություն հետագայում ցավ է պատճառելու, քանի որ կա՛մ մարդը չի հասնելու այդ ցանկության կատարմանը, որը ինքնըստինքյան ցավ է, կա՛մ էլ հասնելու է և դա ևս ցավ է պատճառելու, քանի որ ցանկությունը արդեն չկա, մի խոսքով՝ պետք չէ ցանկություններ ունենալ։

Կա մի ավանդապատում այն մասին, թե ինչպես մի թագավոր որոշում է, որ իր ժողովուրդը պետք է ընդունի համաշխարհային կրոններից որևէ մեկը։ Այդ նպատակով նա պալատ է հրավիրում քրիստոնյա, մահմեդական և բուդդիստ իմաստունների, որոնք օրերով սկսում են բացատրել թագավորին իրենց կրոնների ճշմարտությունը և առավելությունը։ Չկողմնորոշվելով՝ թագավորը խորամանկության է դիմում և երեք իմաստուններին խնդրում գրել և իրեն տալ, ըստ իրենց, լավագույն կրոնի անունը, բայց ցանկացած դեպքում նշել նաև այն կրոնը, որին կարելի է երկրորդ լավագույնը անվանել։ Արդյունքում թագավորը որոշում է, որ իր ժողովուրդը պետք է բուդդիստ լինի այն պարզ պատճառով, որ յուրաքանչյուր իմաստուն առաջինը նշել էր իր կրոնը, բայց քրիտոնյան և մահմեդականը որպես երկրորդ լավագույն կրոն նշել էին բուդդիզմը։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց past.am-ը

Կիսվել
Timeline
Compelling Business Loan Offer from AraratBank: JOIN US AraratBank – Title Sponsor of Urartu Football Club The interview of Mher Abrahamyan, Chairman of the Board of IDBank, to Khaleej TimesAmeriabank’s Corporate Loan Portfolio Surpasses AMD 1 Trillion Arman Vardanyan, the leader of the «Unity» movement, participated in an event dedicated to Armenia’s Independence Day, held at the Cathedral of Monaco (video, photos) AraratBank and Théâtron Festival Bring Smiles to Little OnesOpportunities and Prospects for Cooperation Between Business and the Banking System in Syunik Region – IDBankThe Largest 5G Coverage in Armenia: Ucom’s Network Now Reaches More Than 94% of the Population Young Musician from the “Born in Artsakh” Program, Arsen Safaryan, Performed at the Anniversary Concert of the “Artis Futura” Foundation with the Moscow “Russian Philharmonia” Symphony OrchestraNew Campaign Ahead of Savings Day: IDBank Think beyond today. Why save?Ucom General Director Ralph Yirikian Presented His Vision for Telecommunications in the Era of AI The Armenian UBPay system partners with iSend remittance global service Connected, Convenient, Converse: Andranik Grigoryan Presents Converse Bank’s Digital Transformation Journey at the BACEE Conference IDBank - Silver Sponsor of BACEE’s 50th Jubilee International Banking Conference With the support of IDBank and Idram, the “Symphonic Forest” project was launched Ucom Supports the Development of a Safe and Trusted Digital Environment in Armenia Young Musicians of the “Born in Artsakh” Program Bring the Voice of Artsakh to MoscowSuren Parsyan to Represent Armenia at “Sagarmanthan: The Great Oceans Dialogue 2025” International ForumPay at cafés and bars with Idram&IDBank and earn lots of idcoinsUnibank Launches Online Queue Booking SystemWith Unibank’s Sponsorship Armenia Hosts Open Rock Climbing ChampionshipAraratBank Serves as Title Sponsor of "What? Where? When?" Intellectual GameConverse Bank’s CFO Highlights the Bank’s Resilient Growth and Management Practices at the BACEE Conference Idram Announces Partnership with the World’s Leading Crypto Exchange Bybit in the Field of Innovative Payments IDsalary Package – A Convenient and Beneficial Tool Ucom Reopens Its Sales and Service Center on 8 Komitas Avenue AraratBank: Financial Partner of Théâtron FestivalThe Sound of Artsakh in the USA Converse Bank and Asia Alliance Bank Launch Strategic Partnership Educational Trip and First U.S. Concert of the Music for Future Foundation’s Young MusiciansUcom General Director Ralph Yirikian Speaks on Digital Security JOIN US: Transfer Your Real Estate-Secured Loan to AraratBank on Favorable Terms Converse Bank Receives BACEE Award for International Banking Cooperation at 50th Jubilee Conference Unibank to Issue Cards Featuring Designs Created by KidsConverse Bank Becomes the Diamond Sponsor of the 50th BACEE Jubilee ConferenceFinancial Literacy Lesson with Idram Junior Silicon Mountains 2025 Tech Summit Concludes with the Support of Ucom IDBank issued the 6th tranche of bonds of 2025 200 Scholarships for the Best Students. Ameriabank Announces a Contest for the Second Year in a Row Ucom Supports the Development of a Digital Security Culture in Armenia AraratBank Modernizes Matenadaran's Security SystemThe Power of One Dram, My Forest Armenia, and the Armenian State Symphony Orchestra Sign a Memorandum of CooperationUcom and Nokia։ Autonomous Networks and AI Applications for 6GAraratBank and Teach For Armenia Sign Memorandum of CooperationThe Aylagir Coding Contest sponsored by AraratBank concludesIDBank Sponsors YSU International Conference on “Transforming Economy”Solar Solutions in Areni: Ucom and FPWC Support Environmental Protection Silicon Mountains 2025 Tech Summit Speakers Met with Media Representatives Financial Literacy with Idram and IDBank: A Meeting with the Students of the Republican Center for Children and Youth
All Timeline »
Most Popular
1 Young Musician from the “Born in Artsakh” Program, Arsen Safaryan, Performed at the Anniversary Conc... 2 Arman Vardanyan, the leader of the «Unity» movement, participated in an event dedicated to Armenia’s... 3 Compelling Business Loan Offer from AraratBank: JOIN US 4 AraratBank and Théâtron Festival Bring Smiles to Little Ones 5 Opportunities and Prospects for Cooperation Between Business and the Banking System in Syunik Region...
Poll