Yerevan, 06.November.2025,
00
:
00
English
Հայերեն Русский
BREAKING
Lavrov: Russia intends to outline concrete steps to resolve issues in Karabakh Armenia President signs decree on calling snap parliamentary elections on June 20 Armenia President petitions to Constitutional Court Armenia legislature convenes special session to consider new Electoral Code Latvia parliament recognizes Armenian Genocide 145 new cases of COVID-19 confirmed in Armenia Armenia acting Deputy PM receives Iran Ambassador Azerbaijanis advance in territory of Nor Ghazanchi village of Karabakh's Martakert again, negotiations underway Lebanon official to Armenians: You were killed by sword, we—by famine, blockade, but culprit is one Al-Arabia: 10,000 people parade with torches in Yerevan in memory of 1.5 million Armenians killed in Ottoman Turkey Greek PM expects to meet with Erdogan in the near future Armenia Ombudsman on protest held in front of Prosecutor General's Office


Ժո­ղովր­դա­վա­րու­թյան անշր­ջե­լի­ու­թյուն՝«ֆյու­րե­րա­կան» հա­մա­կար­գով

POLITICS
Կիսվել

Նախօրեին Նիկոլ Փաշինյանը խորհրդարանում նշել է, որ ժողովրդավարության հաստատումը իրենց կարևոր հաջողություններից է, երբ որևէ դիսկուրս չեղավ ընտրությունների արդար լինելու մասին: Նիկոլ Փաշինյանը ասել է, որ 2018-ին ԵՄ-ից ապաստան խնդրող քաղաքացիների թիվը երեք անգամ կրճատվել է, ինչը ևս կարևոր է:

Վարչապետը հետևողականորեն փորձում է կարծիք ձևավորել, որ հեղափոխության շնորհիվ Հայաստանում ժողովրդավարությունը դարձել է անշրջելի՝ վկայակոչելով ընտրությունների որակը։ Դրանց լեգիտիմությունը որևէ մեկը կասկածի տակ չի առնում, սակայն ամբողջ խնդիրն այն է, որ հեղափոխությունից հետո առաջին ընտրությունները երբեք չեն կարող չափանիշ լինել՝ ժողովրդավարության անշրջելիության մասին դատողություններ անելու համար։ Հեղափոխական էյֆորիան կանխորոշում է առաջին ընտրությունների թե՛ օրինականությունը և թե՛ արդյունքը. խնդիրներ առաջանում են տարիներ (երբեմն ամիսներ) անց, երբ արդեն ո՛չ հեղափոխական էյֆորիա է լինում և ո՛չ էլ՝ իշխանության բարձր վարկանիշ։ Այ, եթե հաջորդ ընտրություններում Նիկոլ Փաշինյանի թիմը պարտության դեպքում իշխանությունը հանձնելու քաջություն ունենա ու չդիմի վարչական ռեսուրսի օգտագործման գայթակղությանը, ապա այդ դեպքում կարող ենք խոսել ժողովրդավարության առաջընթացի մասին։ Հասարակությունը տարիներ շարունակ բողոքել է առավելապես այն հանգամանքից, որ իշխանություն փոխելու սահմանադրական իրավունքից զրկված է։ Իհարկե, հրապարակային հայտարարությունների մակարդակում Նիկոլ Փաշինյանն ու նրա թիմակիցները խոստանում են՝ անմիջապես հեռանալ իշխանությունից, եթե նման ցանկություն հայտնի հասարակությունը։ Սակայն քաղաքականությունը հիմնվում է ոչ այնքան զգացմունքային հայտարարությունների ու խոստումների, որքան՝ ինստիտուցիոնալ գործիքների վրա, որոնք էլ, ըստ էության, պետք է երաշխավորեն ժողովրդավարության անշրջելիությունը։ Ի վերջո, անցած երեք տասնամյակում մենք տեսել ենք բազմաթիվ դրժված խոստումներ։

Ժամանակին Նիկոլ Փաշինյանը կառավարման այսօրվա մոդելի հետևողական քննադատներից մեկն էր, որովհետև ակնհայտ էր, որ Հայաստանը դե յուր է անցում կատարել խորհրդարանական համակարգին՝ իրականում պահպանելով մեկ անձի գրեթե անսահմանափակ իշխանությունը, որին պայմանականորեն կարող ենք տալ սուպերվարչապետական կամ նույնիսկ՝ «ֆյուրերական» համակարգ անունը։ Պարզ է՝ այդ համակարգը ստեղծվում էր Սերժ Սարգսյանի համար, որը չէր պատրաստվում հրաժարվել անգամ ավտորիտար իշխանության խորհրդանշական դրսևորումներից, օրինակ՝ Բաղրամյան 26-ի նստավայրից։

Հեղափոխության արդյունքների կապիտալիզացիայի մեկնարկը պետք է տրվեր հենց սուպերվարչապետական համակարգի չեղարկումով. դա կլիներ լակմուսի թուղթ, որ Փաշինյանի թիմը իրապես անշրջելի է դարձնում ժողովրդավարությունը ինստիտուցիոնալ մակարդակում։

Նիկոլ Փաշինյանի թիմը պատրաստվում է փոխել կառավարության կառուցվածքը, ու նոր նախագիծն արդեն պատրաստ է, սակայն սուպերվարչապետական կամ «ֆյուրերական» համակարգի վերացման մասին խոսք անգամ չկա. վարչապետին շարունակելու են ենթակա մնալ ոչ միայն ԱԱԾ-ն, Ոստիկանությունը, ՊԵԿ-ը, այլ նաև խորհրդարանի վերահսկողությունից դուրս են դրվում Սփյուռքի ու հայրենադարձության խնդիրները։ 

Եթե Նիկոլ Փաշինյանն այսքան շուտ հարմարվել է Սերժ Սարգսյանի հագով կարված «կոստյումին», ապա չկա որևէ երաշխիք, որ վաղը հեղափոխության թիմը չի օգտվելու նաև նախկին համակարգին հարազատ այլ արտոնություններից։ Սակայն, եթե նույնիսկ ընդունենք, որ Նիկոլ Փաշինյանն ու նրա թիմը համոզմունքով դեմոկրատներ են, ապա չի կարելի ժողովրդավարության ճակատագիրը պայմանավորել մեկ անձի կամ իշխանության գործոնով։ Այլ խոսքով՝ եթե ժողովրդավարության անշրջելիությունը չի երաշխավորվում ինստիտուցիոնալ բարեփոխումներով ու գործիքներով, չկա որևէ երաշխիք, որ հաջորդ իշխանությունն ամեն ինչ չի վերադարձնի «ի շրջանս յուր»։

Մյուս կողմից՝ անհնար է իրականություն դարձնել տնտեսական հեղափոխությունը կամ ապահովել մեծածավալ ներդրումներ, եթե չունենք բալանսավորված իշխանություն։ Սա ակնհայտ աքսիոմ է, որովհետև ինչպես դեմոկրատիան, այնպես էլ ներդրումները չեն կարող ապահովված լինել մեկ մարդու բարի ցանկություններով։

Ի վերջո, Հայաստանում այսօր առկա են ավտորիտար կառավարմանը վերադառնալու ռիսկերը։ Ամբողջ իշխանությունը կառուցված է մեկ մարդու վարկանիշի ու խարիզմայի վրա, կառավարությունը դժվար է թիմ համարել՝ քաղաքական ու պրոֆեսիոնալ հատկանիշների բացակայության հետևանքով, խորհրդարանը ոչ թե վերահսկում է կառավարությոյանը, այլ վերահսկվում է վերջինիս կողմից։ Եթե փաստացի այս իրավիճակն ամրապնդում ենք սուպերվաչապետության ինստիտուցիոնալ կառույցով, ապա գործ ենք ունենում ոչ թե ժողովրդավարության անշրջելիության, այլ ավտորիտարիզմի նոր դրսևորման հետ, եթե նույնիսկ այն հեղափոխական կոչենք։

ՍՈՒՐԵՆ ՍՈՒՐԵՆՅԱՆՑ

 

Կիսվել
Timeline
Compelling Business Loan Offer from AraratBank: JOIN US AraratBank – Title Sponsor of Urartu Football Club The interview of Mher Abrahamyan, Chairman of the Board of IDBank, to Khaleej TimesAmeriabank’s Corporate Loan Portfolio Surpasses AMD 1 Trillion Arman Vardanyan, the leader of the «Unity» movement, participated in an event dedicated to Armenia’s Independence Day, held at the Cathedral of Monaco (video, photos) AraratBank and Théâtron Festival Bring Smiles to Little OnesOpportunities and Prospects for Cooperation Between Business and the Banking System in Syunik Region – IDBankThe Largest 5G Coverage in Armenia: Ucom’s Network Now Reaches More Than 94% of the Population Young Musician from the “Born in Artsakh” Program, Arsen Safaryan, Performed at the Anniversary Concert of the “Artis Futura” Foundation with the Moscow “Russian Philharmonia” Symphony OrchestraNew Campaign Ahead of Savings Day: IDBank Think beyond today. Why save?Ucom General Director Ralph Yirikian Presented His Vision for Telecommunications in the Era of AI The Armenian UBPay system partners with iSend remittance global service Connected, Convenient, Converse: Andranik Grigoryan Presents Converse Bank’s Digital Transformation Journey at the BACEE Conference IDBank - Silver Sponsor of BACEE’s 50th Jubilee International Banking Conference With the support of IDBank and Idram, the “Symphonic Forest” project was launched Ucom Supports the Development of a Safe and Trusted Digital Environment in Armenia Young Musicians of the “Born in Artsakh” Program Bring the Voice of Artsakh to MoscowSuren Parsyan to Represent Armenia at “Sagarmanthan: The Great Oceans Dialogue 2025” International ForumPay at cafés and bars with Idram&IDBank and earn lots of idcoinsUnibank Launches Online Queue Booking SystemWith Unibank’s Sponsorship Armenia Hosts Open Rock Climbing ChampionshipAraratBank Serves as Title Sponsor of "What? Where? When?" Intellectual GameConverse Bank’s CFO Highlights the Bank’s Resilient Growth and Management Practices at the BACEE Conference Idram Announces Partnership with the World’s Leading Crypto Exchange Bybit in the Field of Innovative Payments IDsalary Package – A Convenient and Beneficial Tool Ucom Reopens Its Sales and Service Center on 8 Komitas Avenue AraratBank: Financial Partner of Théâtron FestivalThe Sound of Artsakh in the USA Converse Bank and Asia Alliance Bank Launch Strategic Partnership Educational Trip and First U.S. Concert of the Music for Future Foundation’s Young MusiciansUcom General Director Ralph Yirikian Speaks on Digital Security JOIN US: Transfer Your Real Estate-Secured Loan to AraratBank on Favorable Terms Converse Bank Receives BACEE Award for International Banking Cooperation at 50th Jubilee Conference Unibank to Issue Cards Featuring Designs Created by KidsConverse Bank Becomes the Diamond Sponsor of the 50th BACEE Jubilee ConferenceFinancial Literacy Lesson with Idram Junior Silicon Mountains 2025 Tech Summit Concludes with the Support of Ucom IDBank issued the 6th tranche of bonds of 2025 200 Scholarships for the Best Students. Ameriabank Announces a Contest for the Second Year in a Row Ucom Supports the Development of a Digital Security Culture in Armenia AraratBank Modernizes Matenadaran's Security SystemThe Power of One Dram, My Forest Armenia, and the Armenian State Symphony Orchestra Sign a Memorandum of CooperationUcom and Nokia։ Autonomous Networks and AI Applications for 6GAraratBank and Teach For Armenia Sign Memorandum of CooperationThe Aylagir Coding Contest sponsored by AraratBank concludesIDBank Sponsors YSU International Conference on “Transforming Economy”Solar Solutions in Areni: Ucom and FPWC Support Environmental Protection Silicon Mountains 2025 Tech Summit Speakers Met with Media Representatives Financial Literacy with Idram and IDBank: A Meeting with the Students of the Republican Center for Children and Youth
All Timeline »
Most Popular
1 Young Musician from the “Born in Artsakh” Program, Arsen Safaryan, Performed at the Anniversary Conc... 2 Arman Vardanyan, the leader of the «Unity» movement, participated in an event dedicated to Armenia’s... 3 Compelling Business Loan Offer from AraratBank: JOIN US 4 AraratBank and Théâtron Festival Bring Smiles to Little Ones 5 Opportunities and Prospects for Cooperation Between Business and the Banking System in Syunik Region...
Poll