Կոյուղաջրերով ոռոգվող այգիներից մինչև հնացած ջրամբարներ. համալիր բարեփոխման կարիք կա. «Փաստ»

INTERVIEW 31 August, 2018 8:12

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Ջրային տնտեսությունում առկա խնդիրների մասին բնապահպանները տարիներ շարունակ բարձրաձայնել են: Բայց հարցն ավելի է սրվում հատկապես այն ժամանակ, երբ Սևանից հերթական անգամ ջրառի որոշում է կայացվում: Սևանի խնդրին մենք արդեն անդրադարձել ենք: Այս անգամ բնապահպան Կարինե Դանիելյանի հետ զրույցում փորձել ենք հասկանալ, թե, ի վերջո, ի՞նչ է կատարվում ջրային տնտեսությունում:

«Խնդիրներն իսկապես կուտակվել են: Համակարգը շատ վնասված է, վատ է աշխատում: Նաև ակնհայտ է, որ կան ռեալ կորուստներ: Մենք դեռ տարիներ առաջ շրջել ենք մարզերում և տեսել մտահոգող պատկեր: Ես դա զեկուցել եմ նաև այդ ժամանակվա կառավարությանը: Գետը հոսում էր, կողքը այգիներ և բանջարանոցներ կային: Գետի մակարդակը, սակայն, ցածր էր, իսկ պոմպակայանը պետք է աշխատեր: Ընդհանուր պատկերը հետևյալն է` պոմպակայանը կամ չի աշխատում, կամ էներգիա չունի, որովհետև դրա դիմած վճարում չի կատարվել: Եվ մարդիկ ուղղակի կոյուղաջրով էին ջրում իրենց այգիները: Սա նշանակում է, որ մենք հետո ուղղակի թունավոր միրգ և բանջարեղեն ենք ստանում: Մեկ այլ խնդիր էլ կա, որի մասին բարձրաձայնում են մեր կոլեգաները. կան հսկայական տարածքներ, որոնք օգտագործվում են օլիգարխների կողմից: Այսինքն` ջուրն իրենց տարածքներն է ողողում, ոչ մի այլ տեղ չի երևում ու համարվում է կորուստ»,–«Փաստ»–ի հետ զրույցում ասաց բնապահպանը:

Կարինե Դանիել յանը նաև երկու այլ խնդիր առանձնացրեց:

«Ձմռանը կամ ուշ աշնանը, երբ դեռ ոռոգման սեզոն չէ, միշտ տեսել ենք, որ մեծ քանակությամբ ջուր է բաց թողնվում. ինչի՞ համար, որ ՀԷԿ–երը աշխատեն: Բայց այդ ջուրը ոչ մի տեղ չի երևում: Դա անօրինական գործունեություն է: Երկրորդ` ջրամբարները բավականին հնացել են, կապիտալ վերանորոգում տարիներ ի վեր չի իրականացվել և մեծ քանակությամբ ֆիլտրացիա է գնում: Այսինքն` պատերից և հատակից ջուրը դուրս է գալիս, և բացի ջրի կորստից, հարակից տարածքներում ճահճացում ունենք»,–ասաց նա` ընդգծելով, որ նշված բոլոր խնդիրները լուծելու համար շատ մեծ գումարներ են անհրաժեշտ:

«Բացի այդ` Արարատյան արտեզյան ավազանի մակարդակի մինչև 15 մետր կորուստ ունենք, ինչը ևս խնդիր է: Իսկ դա պատահական չէ, նշանակում է, որ աղբյուրներն են չորացել, գետերի սնուցումն է պակասել: Այդ տարածքում ձկնաբուծարաններ են ստեղծվել, ինչը նշանակում է, մարդիկ գումար են ծախսել: Հիմա իրենց ասել` փակե՛ք, հնարավոր չէ: Այնուամենայնիվ, հիմա վերականգնողական միջոցառում են սկսել իրականացնել: Փորձում են ներդնել շրջապտույտ ջրօգտագործման համակարգը, որը թեև դարձյալ գումարներ արժե, բայց լավ լուծում է: Այդպես կկարողանան պոմպակայաններով մի կետից մյուս կետին անցնել` կկարողանան մարզից մարզ կամ մարզի շրջանակներում այդ պոմպակայանը տեղափոխել: Մեծ հաշվով` շատ տեղերում ընդամենը պոմպակայանի խնդիր է: Այդ միջոցով հնարավոր կլինի օգնել, որ ջուրը բարձրանա դեպի այգիներ, ինչն իսկապես անհրաժեշտություն է»,–ասաց նա:

Բնապահպանի դիտարկմամբ` ջրային տնտեսությունում ընդհանուր իրավիճակը բարելավելու համար շատ քայլեր են պետք: «Յուրաքանչյուր մարզի համար առանձին և լրացուցիչ ուսումնասիրություններ են պետք: Ինֆորմացիան կուտակվել է. օրինակ` նախորդ տարի Սևանից ոռոգման նպատակով 100 միլիոն խմ ջուր բաց թողեցին, բայց մարդկանց հետ խոսում ենք, ասում են, որ մեկ լիտր ջուր անգամ չեն ստացել: Նման խնդիրներ կան, իսկ ջրային համակարգի կառավարումն, առհասարակ, համալիր բարեփոխման կարիք ունի: Քայլ առ քայլ այդ ամենը պետք է իրականացվի: Սևանը կյանքի ու մահվան սահմանին է: Եթե մեկ անգամ էլ Սևանից այդպես ջուր վերցնենք, շարունակենք լիճն աղտոտել, ուղղակի կսպանենք Սևանը: Ժամանակին ասում էին` Սևանի ջուրը կհասցնենք խմելու ջրի մակարդակի: Ի՞նչ խմելու ջուր, այսօր արդեն որպես ոռոգման ջուր իրավունք չունենք օգտագործել»,– ասաց մեր զրուցակիցը` ընդգծելով, որ նշված խնդիրները լուծելու համար միայն գումարը բավարար չէ` զուգահեռ պետք է նաև քաղաքական կամք լինի:

Կարինե Դանիել յանը հայտնեց, որ օրերս մասնակցել է ԱԺ գյուղատնտեսական և բնապահպանական հարցերի մշտական հանձնաժողովում հրավիրված քննարկմանը, որտեղ զեկուցվել է իրավիճակը. «Բավականին լուրջ քննարկումներ եղան: Տեսնենք` արդյունքն ինչպիսին կլինի:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում